چند وقت پیش در یکی از دپارتمانهای تعمیرات، از ۷۰ متخصص نت و قابلیت اطمینان پرسیدم که چه تعداد از آنها نام نمودار P-F را شنیدهاند و تنها حدود ۱۰% پاسخ مثبت دادند که از آن ۱۰% نیز تنها ۱% فکر میکردند که واقعا درک درستی از این نمودار دارند. این پاسخ مرا شوکه کرد! من تا بدان روز فکر میکردم که همه این نمودار را میشناسند و کاربردش را میدانند.
مقصود نمودار P-F (شکل ۱) ترسیم چگونگی فرایند خراب شدن یک تجهیز و گوشزد کردن این نکته است که چطور با کشف زودهنگام یک خرابی میتوان زمان را جهت برنامهریزی و زمانبندی تعویض یا ترمیم یک قطعهی خراب بدون توقف تولید، خرید (شکل ۲ را ببینید). به عبارت دیگر، نمودار P-F از دست دادن تدریجی وظیفهی تجهیز را نمایش می دهد.
شکل ۲ – برنامهریزی و زمانبندی با نمودار P-F
اصول نمودار P-F
هرگاه بخواهیم به کنه نمودار P-F پی ببریم، باید به گزارش RCM که بوسیلهی نولان و هیپ تهیه شد، رجوع کنیم. این گزارش در تاریخ ۲۹ دسامبر ۱۹۷۸ در اختیار عموم قرار گرفت. هدف دپارتمان دفاع آمریکا از نگاشتن این سند، ایجاد راهنمایی جهت مدیریت قابلیت اطمینان تعداد زیاد و متنوع تجهیزات بود.
در مطالعه ی نولان و هیپ، عنوان شده که:
1. تنها ۴ نوع کار ضروری در یک برنامهی نت زمانبندی شده وجود دارد:
· بازرسی یک آیتم جهت کشف یک خرابی بالقوه
· بازسازی یک آیتم، پیش از این که از حداکثر سن مجاز فراتر رود
· بازنشستهسازی یک آیتم، پیش از این که از حداکثر سن مجاز فراتر رود
· بازرسی یک آیتم جهت کشف خرابیهایی که پیش از این اتفاق افتاد اما برای بهرهبرداران مشهود نشده
دو تا از ۴ نوع کار نت تعریف شده در گزارش، مرتبط با کشف یک خرابی پنهان یا یک خرابی بالقوه است؛ بنابراین، برای تمامی ۴ نوع کار، نمودار P-F نشاندهندهی مد خرابی است. یکی از ارزشهای نمودار P-F این است که به دارندهی تجهیز کمک میکند که درک کند که با انتخاب نوع درست روش بازرسی، مد خرابی میتواند خیلی زود کشف شود. کشف زودهنگام مد خرابی و سپس عمل کردن بر اساس آن اطلاعات، سود عظیمی نصیب سازمان می کند.
2. برای این که هرکسی نمودار P-F و ارزش آن برای نگهداشت و قابلیت اطمینان تجهیز را درست درک کند، اصطلاحات و تعاریف کمی وجود دارد. خیلی از متخصصان نگهداشت و قابلیت اطمینان درک درستی از این نمودار ندارند چون تعاریف زیر برایشان ناشناخته است:
· خرابی وظیفهای: ناتوانی یک آیتم (یا تجهیزی که آن را در بر دارد) جهت برآورد یک استاندارد عملکرد خاص؛ یا ناتوانی یک آیتم جهت عمل به وظیفه در سطحی است که رضایتبخش عنوان شود.
بنابر این تعریف، خرابی وظیفهای یک وضعیت قابل شناسایی و اندازهگیری است؛ مفهومی که باعث میشود روش بازرسی ماشینها توسط شما تغییر کند.
· خرابی بالقوه: یک وضعیت قابل شناسایی است که نشان میدهد یک خرابی وظیفهای در حال رخ دادن است.
بنابراین توانایی شناسایی یک خرابی وظیفهای یا یک خرابی بالقوه به سه فاکتور بستگی دارد:
§ تعاریف شفاف وظیفههای یک آیتم و چگونگی ارتباط آن با تجهیز یا زمینهی عملیاتی که در آن استفاده میشود.
§ تعریف شفاف وضعیتهایی که منجر به خرابی هر وظیفه میشود.
§ تعریف شفاف وضعیتهایی که وقوع یک خرابی بالقوه را هشدار میدهند.
3. ۸۹% خرابیها بصورت اتفاقی رخ میدهند. این جمله به این معنی است که خرابیها در هر زمانی و بطور اتفاقی میتوانند رخ دهند اما به این معنی نیست که آن ها بدون علت مشخصی رخ میدهند! در شکل ۳ الگویهای خرابی غالبی که در مطالعهی نولان و هیپ شناسایی شدند، نمایش داده شده است. همانگونه که میبینید، ۸۹% خرابیها بصورت اتفاقی رخ میدهند. بنابراین، نرخ خرابی و رخداد این مدهای خرابی نمیتواند بوسیلهی تحمیل استراتژی تعویض دورهای مبتنی بر زمان یا کارکرد بهبود یابد.
شکل ۳ – الگوهای غالب خرابی
پس چرا اکثر سازمانهای نت، قابلیت اطمینان تجهیزات را بوسیلهی برنامه های PM مبتنی بر زمان مدیریت میکنند؟
نولان و هیپ در دهه ۶۰ میلادی این نکته را متذکر شدهاند و این نتیجهی تحقیقی است که آن ها دربارهی بازرسیهای مبتنی بر زمان انجام دادند:
".....تمرکز اصلی بر پیشبینی کردن عمر تجهیزات است به جای این که بر چگونگی خراب شدن آن ها و پیامد آن خرابیها باشد. در نتیجه، توجه کافی به فرایند خرابی نمیشود و حتی کسی از خود نمیپرسد که دقیقا چه چیزی موجب خرابی می شود؟"
کارهای پیشکنشی در برابر واکنشی و نمودار P-F
خیلی اوقات، من با افرادی روبرو میشوم که اصول نمودار P-F را درک میکنند اما نمیدانند که چطور آن را به سازمان نت و استراتژیهای قابلیت اطمینان تجهیزات ارتباط دهند. این سوال به اولین سوالی که همیشه از من پرسیده می شود گره خورده است: چه کارهای نگهداشتی، پیشکنشی تلقی میشوند و چه کارهایی واکنشی؟ اول برویم سراغ تعریف کار پیشکنشی. واژهی پیشکنشی در نگهداشت، میتواند اینگونه تعریف شود: اقدام، پیش از این که موقعیت آن را تقاضا کند یا اقدام پیش از این که هزینهی عملیات خیلی زیاد شود. بنابراین، فعالیت پیشکنشی یک وضعیت صفر و یک نیست، یک طیف است. برخی تصمیمات و اقدامها خیلی پیشکنشیتر از کارهای دیگر هستند؛ همچنین کار پیشکنشی را میتوان این گونه نیز تعریف کرد: کاری که تعیین شده است که در آینده انجام شود (حداقل یک هفته بعد) بنابراین، تمامی دیگر کارهایی که برای آینده تعریف نمیشوند، باید کار واکنشی باشند. باید توجه شود که هرچه کار زودتر انجام شود، پیشکنشیتر است و هرچهقدر که ما به نقطهی خرابی نزدیک و نزدیکتر شویم ، با اینکه ماشین بصورت فاجعهآمیز خراب نشده اما ارزش پیشکنشی کار نگهداشت بصورت نمایی کاهش پیدا میکند؛. در این صورت، عنوان پیشکنشی برای آن فعالیت بیشتر نمادین است و واقعا استراتژی ترجیحی نیست زیرا ارزش کشف زودهنگام خرابی بواسطهی انتظار طولانی جهت رفع آن، از دست میرود.
نمودار P-F و ارتباطش با نوع کار
اجازه دهید اکنون ببینیم که نمودار P-F در مورد توزیع کار در سازمان چه کاربردی دارد.
انواع مختلف کارهای پیشکنشی و واکنشی در زیر تعریف و ارتباط هر نوع کار با نمودار P-F در شکل ۴ نمایش داده شده است. تعاریف تهیه گفته شده و درصدهای توزیع هر کار، بهترین تجربیات را برای پیادهسازی یک تفکر پیشکنشی ارائه میکند:
PM (نت پیشگیرانه): شامل سرریز کردن روانکار، بازرسی کمی، ترمیم و تعویض. کار PMمیتواند پیش از نقطهی P انجام شود (مثل روانکاری یک موتور) یا بعد از آن و زمانی که بدنبال شروع رخ داد یک خرابی هستید (مثلا بازرسی یک سیستم هیدرولیک برای کشف نشتی در آن). عموما بازرسی های PM اولویت ۳ میگیرند.
PdM (نت پیشگویانه): با استفاده از ابزارهای خاص جهت شناسایی وجود یک مد خرابی، ما میتوانیم یک کار را زودتر از رویداد خرابی وظیفهای کلی برنامهریزی و زمانبندی کنیم. مثال ها شامل: ارزیابی لرزش، ارزیابی مادون قرمز، ترموگرافی، ارزیابی اولتراسونیک، ارزیابی مدار موتور، ارزیابی روانکار و چندین و چند روش دیگر. این فعالیتهای بازرسی عموما با اولویت ۳ (۱۵% حجم نفر-ساعت) زمانبندی میشوند.
CPM (نت اصلاحی ناشی از نت پیشگیرانه): بیشتر خرابیهای شناسایی شده بواسطهی نت پیشگیرانه باید بصورت پیشکنشانه انجام و ۱۵% کل نفر-ساعت را شامل شوند.
CPdM (نت اصلاحی ناشی از نت پیشگویانه): بیشتر خرابیهای شناسایی شده بواسطهی بازرسیهای PdM باید با اولویت ۴ یا ۵ انجام و ۳۵% کل نفر-ساعت را شامل شوند.
درخواست کارها: درخواست کارها، کارهایی هستند که از منابعی بجز بازرسی های PM و PdM ناشی میشوند. بطور مثال کارهای اضطراری، ایدههای بهبود، نتایج ارزیابی ریشهای خرابی یا نت مبتنی بر قابلیت اطمینان و بازرسیهای ایمنی. این کارها نباید بیش از ۲۰% کل نفر-ساعت را شامل شوند.
شکل ۴ – ارتباط نوع کارها با نمودار P-F
در شکل ۵، توزیع اولویت کارها در طول یک هفته در یک ماتریس ساده نمایش داده شده است.
شکل ۵ – توزیع اولویتهای کار
سخن آخر
زمانی که همه نمودار P-F و چگونگی کارکرد آن را در یک سازمان پیشکنشانه درک کنند، استرس و هزینه کاهش پیدا میکند، قابلیت اطمینان بالا میرود و زندگی زیبا میشود. امیدوارم که در این مقاله، نمودار P-F را به درستی تشریح کرده و به شما روشی ارائه داده باشم که بکارتان بیاید. اگر سوال یا نقطه نظری داشتید، لطفا آن را با من در میان بگذارید. rsmith@gpallied.com
نویسنده: ریکی اسمیث
