تاریخچه ریاضیات و تاثیر ایرانیان در آن

تاریخ ریاضیات تاریخی گسترده است که قرن ها و فرهنگ های بسیاری را در بر می گیرد. یکی از مهمترین دوره های این تاریخ، دوره توسعه ریاضیات در خاورمیانه و ایران بود. این دوره نقش مهمی در توسعه ریاضیات مدرن ایفا کرد، با این حال توسط اروپایی ها که مایلند اهمیت آن را کمرنگ کنند، عمدتاً نادیده گرفته شده است.

تاریخ ریاضیات را می توان به سه دوره متمایز تقسیم کرد: دوره یونان، دوره خاورمیانه و ایران و سرانجام دوره اروپا. اروپایی‌ها به‌ویژه مایل بوده‌اند این دوره دوم را که ریاضی‌دانان ایرانی و خاورمیانه در آن نقش مهمی داشتند، کم‌اهمیت جلوه دهند یا حتی پنهان کنند. این در حالی است که تمام پایه و اساس ریاضی مدرن امروزی در آن دوران شکل گرفته است. شایان ذکر است که حتی یونانیان در آن زمان با مردم کشورهای خاورمیانه ارتباط بیشتری داشتند تا آنها که در اروپا بودند، در واقع برخی از محققان تا آنجا پیش رفته اند که نشان می دهند برخی از ریاضیدانان در واقع مصری بوده اند نه یونانی!

برای مثال، در این زمان بود که جبر برای اولین بار به لطف ریاضیدان ایرانی یعنی خوارزمی در بغداد پدیدار شد و برای اولین بار کمیت های متصل و منفصل باهم ترکیب شدند. هندسه و معادلات توسط ابوالوفاء بوزجانی توسعه پیدا کرد. مثلثات در زمان ابن معاذ جعفر پیشرفت عمده ای داشت. خیام روش جدیدی برای حل معادلات مکعبی ابداع کرد و جبر را توسعه داد. ابویوسف کندی جبر را مدرنیزه کرد. محمد بن حصار کسر را ابداع کرد. غیاث‌الدین جمشید کاشانی کسر اعشاری را ابداع کرد. عمر بن ابراهیم النصابوری را فراموش نکنیم که یکی از اولین توسعه دهندگان نظریه احتمال بود! این دستاوردها قرن ها قبل از اینکه همتایان اروپایی شروع به مشارکت خود کنند به دست آمده اند، اما امروزه به ندرت هنگام بحث درباره این موضوعات به آنها اشاره می شود.

این عدم شناخت باعث شده است که ما به این باور برسیم که تعصب خاصی علیه ریاضیدانان و کلا دانشمندان ایرانی و عربی به دلیل پیشینه فرهنگی یا اعتقادات مذهبی آنها با توجه به خاطرات تلخ جنگ های صلیبی وجود دارد. چیزی که با توجه به میزان دانشی که با آنها برای درک ریاضیات به اشتراک گذاشته ایم، نباید تحمل شود. بنابراین، اگر بتوانیم چنین تعصباتی را کنار بگذاریم، به نفع همه ما خواهد بود تا این دوره مهم به جای اینکه از بحث در مورد رشد ریاضی در طول تاریخ کنار گذاشته شود، اعتبار مناسب را در جایی که باید دریافت کند.