سامانه مدیریت یادگیری یا Learning Management System که به اختصار آن را LMS نیز می‌نامند، به سیستمی گفته می‌شود که کل فرایند آموزش (ارائه‌ی محتوا، مدیریت سرفصل‌ها، ارزیابی‌ها و…) را به شکل الکترونیک و یکپارچه مدیریت می‌کند، قبلا در مقاله‌ی آشنایی با هوشمندسازی مدارس به این موضوع اشاره کردیم که یکی ویژگی‌های مهم مدارس هوشمند، تغییر در سبک‌های رفتاری اعضای مدرسه است و از آن‌جایی که یکی از مهم‌ترین ماموریت‌های مدارس، فرایند آموزش و یادگیریست، اهمیت داشتن یک LMS خوب برای مدرسه، دوچندان می‌شود؛ در این مقاله از همکلاسی، کمی بیشتر با سامانه‌های مدیریت یادگیری آشنا می‌شویم و ویژگی‌های یک LMS خوب را بررسی می‌کنیم.
حدود سال ۱۸۰۰ میلادی بود که برای نخستین بار در آمریکا، شیوه‌ای از آموزش مبتنی بر مکاتبه مرسوم شد؛ در این روش، دانشجویان و اساتید از طریق نامه با هم در ارتباط بودند و اتفاقا طرفداران زیادی هم داشت، هرچند این روش مبتنی بر اینترنت و کامپیوتر نبود، اما می‌توان از آن به عنوان تاریخچه‌ی LMSهای امروزی یاد کرد؛ پس از آن نوعی از آموزش مبتنی بر اداره‌ی پست در برخی از کشورهای اروپایی رواج یافت و به این شکل بود که جزوات و محتوای آموزشی به کمک اداره‌ی پست در اختیار دانشجویان قرار می‌گرفت.
در نهایت حدود سال ۱۹۶۰ میلادی با رواج رسانه‌های صوتی تصویری (مثل رادیو و تلویزیون) و اینترنت، کم‌کم این شیوه از آموزش شکل رسمی‌تری به خود گرفت و سامانه‌های یادگیری الکترونیک که امروزه آن‌ها را تحت عنوان LMS می‌شناسیم، توسط بسیاری از مدارس، دانشگاه‌ها و حتی سازمان‌ها (برای آموزش کارکنان) مورد استفاده قرار گرفتند.
همانطور که در ابتدای مقاله هم اشاره کردیم، LMSها کل فرایند آموزش را مدیریت کرده و در حقیقت یک پل ارتباطی میان آموزش‌دهنده (مثلا استاد یا معلم) و آموزش‌پذیر (دانشجو یا دانش‌آموز) برقرار می‌کنند؛ همانطور که از نام این سیستم پیداست از ۳ واژه‌ی سیستم، مدیریت و یادگیری تشکیل شده که در حقیقت ویژگی‌های اصلی این ابزار را بیان می‌کنند.
اولین و شاید مهم‌ترین ویژگی یک LMS این است که فرایندهای آموزشی را به شکل سیستماتیک مدیریت می‌کند، شما می‌توانید سرفصل‌های درسی خود را در یک LMS بارگذاری کنید و سیستم به شکل خودکار، محتوای آموزشی را در اختیار دانشجویان یا دانشآموزان قرار می‌دهد، زمان‌بندی دروس، کنترل فایل‌ها و سطح دسترسی افراد در سامانه و ارائه‌ی محتوا به شکل کاملا خودکار و توسط سیستم انجام می‌شود، دیگر لازم نیست که معلم یا استاد، اطلاعات را به شکل دستی برای بچه‌های کلاس ارسال کند، بلکه تمام فرایندها به شکل الکترونیک و طبق برنامه‌ریزی قبلی انجام می‌شوند.
فرایند مدیریت امور و محتوای آموزشی به شکل کامل توسط یک LMS انجام می‌شود، تنها کاری که باید انجام دهید، تدوین تقویم آموزشی و بارگذاری محتواست، بقیه‌ی امور به شکل خودکار توسط سامانه مدیریت یادگیری انجام می‌شود، اینکه هر درس چه زمانی در اختیار دانشآموزان یا دانشجویان قرار بگیرد؛ سرفصل‌ها با چه ترتیبی منتشر شوند، فرایند آزمون یا ارزیابی دروس در چه تاریخی انجام شود و حتی نحوه‌ی برگزاری آزمون‌ها؛ همه‌و‌همه توسط یک LMS خوب، امکان‌پذیر خواهند بود.
در نهایت به ماهیت یک LMS می‌رسیم، همه‌ی مواردی که تا اینجا توضیح دادیم، برای این هستند که فرایند یادگیری را به شکل الکترونیک انجام دهند؛ همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، دو نقش اساسی در یک سیستم مدیریت یادگیری وجود دارد:
یک LMS باکیفیت، هر دو نقش را در قالب روال‌هایی از پیش مشخص به هم متصل می‌کند؛ آموزش‌دهنده امکانات و دسترسی‌های تعریف‌شده‌ای دارد (مثلا آپلود محتوای آموزشی، زمان‌بندی فرایندها، تعریف آزمون‌ها و…) و از سمت دیگر آموزش‌پذیر نیز با توجه به نقش خود، دسترسی‌های مخصوص به خود را دارد (مثلا مشاهده‌ی محتوای درسی، شرکت در آزمون‌ها یا کلاس‌ها، مشاهده‌ی نمرات و…)
با پیشرفت تکنولوژی و به‌خصوص آموزش‌های مجازی؛ تعداد مدارس هوشمند در حال افزایش است و یکی از مهم‌ترین تجهیزات در مدرسه‌ی هوشمند، داشتن یک LMS خوب است، در مقاله‌ی آشنایی با تجهیزات مدارس هوشمند، به این موضوع اشاره کردیم که ابزارهای مورد استفاده به دو بخش سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تقسیم می‌شوند و یکی از مهم‌ترین اجزای نرم‌افزاری آن، سامانه مدیریت مدرسه است که LMS جزء اصلی آن به حساب می‌آید، اما بیاید کمی دقیق‌تر بررسی کنیم که یک سیستم مدیریت یادگیری چه مزایایی برای مدارس دارد.
استفاده از یک LMS می‌تواند هزینه‌های مدرسه‌ی شما را کاهش داده و همچنین در وقت و انرژی کارکنان نیز صرفه‌جویی کند؛ شاید پیاده‌سازی و استقرار سیستم آموزش مجازی در نگاه اول کمی هزینه‌بر به نظر برسد، اما به چشم یک سرمایه‌‌گذاری به آن نگاه کنید؛ به کمک چنین سیستمی دانشآموزان یا دانشجویان می‌توانند در هر ساعتی از شبانه روز به محتوای آموزشی دسترسی داشته باشند و از هر جایی در کلاس‌های درس شرکت کنند؛ بنابراین احتیاجی به تهیه‌ی مکان فیزیکی برای برگزاری کلاس‌ها نخواهید داشت و هزینه‌های پنهان و جانبی مدرسه نیز کاهش پیدا می‌کند.
شاید کار با سیستم آموزش مجازی در ابتدا کمی دشوار به نظر برسد، اما این روزها به لطف رشد تکنولوژی و استفاده‌ی دانشآموزان از گجت‌های هوشمند، تقریبا می‌توانید بدون نگرانی آن را در اختیار دانشآموزان بگذارید و مطمئن باشید که می‌توانند به سادگی با LMS مدرسه کار کنند، از سوی دیگر معلم‌ها نیز می‌توانند به سادگی چند کلیک زمان‌بندی دروس خود را در سیستم وارد کرده و محتوای آموزشی را در اختیار دانشآموزان قرار دهند، آزمون‌ها را به شکل خودکار برگزار کنند و حتی تصحیح امتحانات را هم به شکل خودکار و سیستمی انجام دهند، البته برای این منظور باید از یک سیستم حرفه‌ای و یکپارچه برای مدرسه‌ی خود استفاده کنید که مجموعه نرم‌افزارهای مدیریت آموزش همکلاسی می‌تواند یک انتخاب ایده‌آل برای شما باشد.
به دلیل استفاده از فناوری اطلاعات و ارائه‌ی آموزش‌ها به شکل الکترونیک و چندرسانه‌ای، شما می‌توانید از انواع محتوای صوتی، تصویری و حتی ارتباط زنده‌ی اینترنتی برای تدریس استفاده کنید و احتمالا این موضوع تاثیر قابل توجهی روی بازدهی دانشآموزان شما ایفا می‌کند، ضمن اینکه به دلیل ضبط شدن کلاس‌ها، دانشآموزان می‌توانند هر زمانی که اراده کنند به اطلاعات و فیلم ضبط‌شده‌ی کلاس دسترسی داشته باشند (البته شما می‌توانید امکان ضبط کلاس‌ها را به دلخواه خود، فعال یا غیرفعال کنید) قبلا در مقاله‌ی آشنایی با وبینار، چند نمونه نرم‌افزار را برای برگزاری کلاس‌های آن معرفی کرده بودیم که توصیه می‌کنیم آن مقاله را مطالعه کنید.
اکثر سامانه‌های مدیریت یادگیری، امکان دریافت گزارشات حرفه‌ای از وضعیت نمرات و عملکرد دانشآموزان را به شما می‌دهند؛ بدین ترتیب بدون نیاز به صرف وقت زیادی، می‌توانید از عملکرد دانشآموزان خود مطلع شده و وضعیت نمرات و رتبه‌بندی آن را بررسی و ارزیابی کنید؛ ضمن اینکه اکثر سامانه‌های آموزش مجازی خوب، امکان دریافت گزارش از سایر بخش‌های سیستم را نیز به شما می‌دهند، مثلا وضعیت ورود و خروج دانشآموزان، ساعات تدریس معلم‌ها، زمان برگزاری کلاس و امتحانات و… که این موضوع می‌تواند یک مزیت بسیار مهم برای مدیران مدارس باشد.
