رنگ در زندگی ما نقش بسزایی دارد و در انواع محصولات و صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در فرایند تولید رنگ، دو مفهوم مهم و متداول استفاده می‌شود که پیگمنت و مستربچ هستند. در این مقاله، به بررسی و توضیح فرق پیگمنت و مستربچ می‌پردازیم و نحوه کاربرد آنها را بررسی می‌کنیم.
پیگمنت‌ها موادی هستند که به رنگ دادن به سایر مواد می‌پردازند. آنها به عنوان رنگدانه‌ها عمل می‌کنند و می‌توانند به صورت طبیعی یا مصنوعی باشند. پیگمنت‌ها را معمولاً در صنایع مختلفی نظیر رنگ‌های نقاشی، جوهر، پلاستیک، لاستیک، نساجی و غیره مشاهده می‌کنیم. آنها به صورت ترکیبی در مواد مختلف تفکیک می‌شوند و به دلیل ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی خود، رنگ و ثبات رنگ بالایی را ایجاد می‌کنند.
مستربچ‌ها نیز ماده‌ای هستند که در تولید رنگ مورد استفاده قرار می‌گیرند، اما در مقابل پیگمنت‌ها کاربردهای متفاوتی دارند. مستربچ‌ها در واقع رنگ‌های غلیظ و غیرقابل حل در محلول‌های آبی یا حلال‌های دیگر هستند. آنها به صورت پودری یا مایع در دسترس هستند و می‌توانند با ترکیب بازدهی بالا و رنگدانگی قوی را به محصولات نهایی بدهند. به طور مثال با افزودن مستربچ زرد، می توانید محصولات پلاستیکی زرد تولید کنید.
فاز محلول: پیگمنت‌ها معمولاً در فاز جامد قرار دارند و در محلول‌ها قابل حل نیستند. از طرفی، مستربچ‌ها در محلول‌ها قابل حل هستند و می‌توانند به صورت مایع استفاده شوند.
نحوه استفاده: پیگمنت‌ها به صورت مستقیم به محصول اضافه می‌شوند و رنگ آن را تغییر می‌دهند. از طرفی، مستربچ‌ها باید قبل از استفاده با محلول‌ها مخلوط شوند و سپس به محصول اضافه شوند.
استحکام رنگ: پیگمنت‌ها معمولاً استحکام رنگ بالاتری نسبت به مستربچ‌ها دارند. این به معنی این است که رنگ حاصل از پیگمنت با تغییرات شیمیایی و فیزیکی کمتری روبرو می‌شود و به محافظت بیشتری در برابر تغییر رنگ می‌انجامد.
شفافیت: پیگمنت‌ها معمولاً شفاف نیستند و می‌توانند به محصول رنگی و غیرشفاف تبدیل شوند. در مقابل، مستربچ‌ها می‌توانند به محصول رنگی و شفاف تبدیل شوند و در نتیجه، در برخی از موارد مورد استفاده قرار می‌گیرند که شفافیت محصول اهمیت دارد.
پیگمنت و مستربچ هر دو در صنایع مختلف استفاده می‌شوند و نقش مهمی در ایجاد رنگ و ظاهر نهایی محصولات ایفا می‌کنند. پیگمنت‌ها به صورت جامد و به صورت مستقیم به محصول اضافه می‌شوند و رنگ آن را تغییر می‌دهند، در حالی که مستربچ‌ها باید قبل از استفاده با محلول‌ها مخلوط شوند و سپس به محصول اضافه شوند. همچنین، پیگمنت‌ها معمولاً استحکام رنگ بالاتری نسبت به مستربچ‌ها دارند و مستربچ‌ها می‌توانند به محصول رنگی و شفاف تبدیل شوند.
تفاوت‌های شیمیایی بین پیگمنت و مستربچ مربوط به ساختار و خواص آنها است. در ادامه، به برخی از تفاوت‌های شیمیایی مهم بین این دو مورد می‌پردازیم:
ساختار شیمیایی:
پیگمنت‌ها: پیگمنت‌ها معمولاً به صورت ذرات جامد و بزرگ تشکیل شده‌اند. آنها می‌توانند از ترکیبات آلی یا معدنی بوده و می‌توانند شامل رنگدانه‌های آلی یا لاکتون‌ها، فتالوسیانین‌ها، اکسیدهای فلزی و غیره باشند. این ذرات جامد معمولاً اندازه بزرگی دارند و قابل رؤیت هستند.
مستربچ‌ها: مستربچ‌ها همچنین به صورت ذرات جامد تولید می‌شوند، اما ذرات آنها نسبت به پیگمنت‌ها کوچکتر هستند. این ذرات مستربچ معمولاً به عنوان کامپوزیت‌هایی از پیگمنت‌ها و یک ماده حامل (مانند پلاستیک) تشکیل شده‌اند. در واقع، مستربچ‌ها بیشتر به عنوان پیگمنت‌های غلیظ در نظر گرفته می‌شوند.
انحلال‌پذیری:
پیگمنت‌ها: پیگمنت‌ها معمولاً در حلال‌ها قابل انحلال نیستند و تمایلی به تغییر شیمیایی ندارند. این به معنی آن است که پیگمنت‌ها به صورت جامد در محصولات استفاده می‌شوند و به طور مستقیم به سیستم محلول وارد نمی‌شوند.
مستربچ‌ها: مستربچ‌ها به عنوان آشکارکننده‌های رنگ استفاده می‌شوند و در حلال‌ها قابل انحلال هستند. آنها معمولاً با حلال‌هایی مانند آب، حلال‌های آلی یا حلال‌های خاص دیگر مخلوط می‌شوند. مستربچ‌ها قابلیت توزیع یکنواخت رنگ را در سیستم‌های مختلف را دارند.
پایداری:
پیگمنت‌ها: پیگمنت‌ها معمولاً پایداری بالایی دارند و در برابر تغییرات شیمیایی و فیزیکی مانند نور، حرارت و مواد شیمیایی مقاومت می‌کنند. به عبارتی، رنگ حاصل از پیگمنت‌ها در طول زمان تغییر چشمگیری نمی‌کند.
مستربچ‌ها: مستربچ‌ها نیز معمولاً پایداری خوبی دارند، اما در برابر تغییرات شیمیایی و فیزیکی بیشتری حساس هستند نسبت به پیگمنت‌ها. در برخی موارد، مستربچ‌ها ممکن است تحت تأثیر نور، حرارت یا مواد شیمیایی تغییر رنگ دهند یا ممکن است به طور کلی کمی غیرپایدار باشند.
مهمترین تفاوت بین پیگمنت و مستربچ در ساختار شیمیایی آنها است، که پیگمنت‌ها به صورت ذرات جامد بزرگ و مستقل تولید می‌شوند، در حالی که مستربچ‌ها به صورت ذرات کوچکتر و به صورت کامپوزیتی از پیگمنت و یک ماده حامل تهیه می‌شوند. همچنین، پیگمنت‌ها بیشتر برای استفاده در محصولات جامد مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی که مستربچ‌ها بیشتر به عنوان پیگمنت‌های غلیظ در نظر گرفته می‌شوند و در حلال‌ها قابل انحلالی دارند.
پیشنهاد مطالعه: مستربچ افزودنی چیست؟
بله، پیگمنت‌ها و مستربچ‌ها در کاربردهای مختلفی استفاده می‌شوند. در زیر به برخی از کاربردهای این دو ماده می‌پردازم:
مستربچ‌ها و پیگمنت‌ها به طور کلی در صنایع مختلفی مانند رنگ‌ها، چاپ، رنگ‌های پوششی، پلاستیک و لاستیک استفاده می‌شوند. این مواد به تولید محصولات با رنگ دلخواه و با کیفیت بالا کمک می‌کنند.
