مهریه، از ارکان مهرورزی و تعهد در پیوند مقدس ازدواج، همواره در فرهنگ و قانون ایران جایگاهی ویژه داشته است. این رسم دیرینه، که در دین مبین اسلام نیز مورد تاکید قرار گرفته، حقی مالی را به زن در قبال پذیرش تعهدات زناشویی اعطا می‌کند.
میزان مهریه می‌تواند به توافق طرفین در زمان عقد نکاح تعیین شود و یا طبق معیارهای قانونی مشخص گردد. فارغ از نوع تعیین مهریه، آنچه در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت، قاعده‌ی مهم "مهریه به نرخ روز" است.
مهریه به نرخ روز، به این معناست که اگر مهریه عندالمطالبه باشد (یعنی هر زمان که زن درخواست کند باید پرداخت شود) و یا تاریخ پرداخت آن در عقد مشخص نشده باشد، زوج مکلف است معادل آن را به نرخ روز پرداخت کند.
این قاعده برگرفته از اصل عدالت و حفظ ارزش مهریه در گذر زمان است. چرا که با توجه به تورم و نوسانات قیمتی، ارزش ذاتی پول در طول زمان کاهش می‌یابد. به عنوان مثال، اگر مهریه زنی در سال 1390، 100 سکه بهار آزادی تعیین شده باشد، مسلماً قدرت خرید این تعداد سکه در سال 1404 به مراتب کمتر از زمان عقد خواهد بود.
محاسبه مهریه به نرخ روز با استفاده از فرمول زیر انجام می‌شود:
مبلغ به نرخ روز = مبلغ مهریه × (شاخص بهای کالا و خدمات در سال پرداخت / شاخص بهای کالا و خدمات در سال عقد)
مثال:
فرض کنید مهریه زنی که در سال 1395 عقد کرده است، 100 سکه بهار آزادی بوده باشد. در حال حاضر (خرداد 1404) که قصد مطالبه مهریه خود را دارد، نرخ هر سکه بهار آزادی 15 میلیون تومان است. برای محاسبه مهریه او به نرخ روز باید به صورت زیر عمل کرد:
مبلغ به نرخ روز = 100 سکه × (15 میلیون تومان / 1 میلیون تومان) = 1500 میلیون تومان
در صورتی که مهریه به صورت عندالاستحقاق باشد (یعنی در زمان مشخصی مانند طلاق یا فوت شوهر باید پرداخت شود) و یا تاریخ پرداخت آن در عقد مشخص شده باشد، مبلغ مهریه باید با توجه به نرخ روز در همان تاریخ پرداخت شود.
زن و شوهر می‌توانند با توافق یکدیگر، نحوه پرداخت مهریه را به صورت توافقی تعیین کنند. به عنوان مثال، می‌توانند مهریه را به صورت قسط‌بندی یا به صورت اموال غیرمنقول (مانند ملک) پرداخت کنند. اگر در مورد نحوه پرداخت مهریه به نرخ روز بین زن و شوهر اختلافی وجود داشته باشد، می‌توانند با کمک بهترین وکیل مهریه در تهران به مراجع قضایی مراجعه کنند.
در برخی موارد، محاسبه دقیق مهریه به نرخ روز، به خصوص برای مهریه‌های با سابقه طولانی، دشوار است. نوسانات قیمتی در بازار و عدم ثبات اقتصادی، می‌تواند چالش‌هایی را در محاسبه دقیق مهریه به نرخ روز ایجاد کند. برای رفع این چالش‌ها، می‌توان از راهکارهایی مانند استفاده از شاخص‌های تورم معتبر، تعیین نرخ روز توسط مراجع قانونی و استفاده از سازوکارهای قضایی عادلانه بهره برد.
قانون محاسبه مهریه به نرخ روز، در طول سالیان اخیر تغییراتی داشته است. در گذشته، رویه قضایی بر مبنای محاسبه مهریه بر اساس نرخ روز در زمان طلاق بود. اما با توجه به نوسانات شدید قیمتی و مشکلات عدیده در این روش، تحولات قانونی جدیدی در این زمینه صورت گرفته است.
