اصولا جستجوی موضوع سمینار نیازمند تجربه و آشنا بودن به مسائل تحقیق است و طبیعتا یک دانشجوی ارشد این تجربه و اگاهی را ندارد ،پس جستجوی موضوع برای سمینار برعهده ی استاد راهنمای شماست.استاد بر اساس تجربه ی کاری خود تعدادی موضوع برای دانشجو معرفی می کند اما انتخاب عنوان نهایی بر عهده ی دانشجو است.دانشجو باید بر روی موضوعات مطالعه کند و مقالاتی را که درباره ی آنها نوشته شده را بررسی نماید تا بتواند با اگاهی کامل انتخاب کند.موضوع انتخابی به هیچ وجه نباید تکراری باشد . البته لازم است بدانیم که زمانی می‌گوییم یک موضوع تکراری است یعنی تمام ابعاد و موضوع مثل هم باشند. در صورتی که موضوعات از نظر زمانی یا مکانی با هم متفاوت باشند ، دیگر موضوع تکراری نخواهد بود.
در نگاه اول این مرحله از تحصیل دشوار به‌نظر برسد، اما اگر در مسیر علاقه‌مندی و توانمندی‌مان پیش برویم، راه بر ما هموار و آسان خواهد شد. بنابراین لازم است ده نکته مهم و ضروری را در انتخاب موضوع سمینار ارشد و دکتری در نظر بگیریم.
نخستین گام برای آغاز این مسیر، که مهمترین آن برای انتخاب موضوع است، علاقه است. علاقه به موضوعی خاص انگیزه مطالعه جدی و عمیق شما در زمینه پژوهش خواهد بود و از دلسردی و خستگی‌تان برای ادامه کار طولانی تحقیق در راه انجام سمینار و پس از آن نوشتن مقاله ISI جلوگیری خواهد کرد. پس با در نظر گرفتن علایق‌تان شروع به جستجو کنید.
حوزه تخصصی خودتان را مشخص کنید؛ حوزه‌ای که ضمن علاقه به آن، از تسلط و توانایی کافی برای تجزیه و تحلیل و ارتباط با جامعه مورد تحقیق برخوردار باشید. حوزه‌های گوناگون را بررسی کنید و موضوعی را انتخاب کنید که درباره آن اطلاعات و مطالعه نسبتا خوبی تاکنون داشته‌اید تا مجبور نباشید زمان زیادی برای آشنایی اولیه و لازم با موضوع صرف کنید.
در انتخاب موضوع سمینار به منطقی بودن آن و در پژوهش‌های بنیادی، به کاربردی بودنش دقت کنید؛ جذاب بودن نام‌ها و واژه‌ها شما را نفریبد، مهم راهگشا بودن موضوع در حل مسائل جامعه و قابلیت انجام سمینار است؛ پژوهش باید امکان اجرا و رسیدن به نتیجه منطقی را داشته باشد و در انجام دادنش با مشکلات غیرعادی دست و پنجه نرم نکنید و زمان را از دست ندهید؛ مثلا بررسی کنید که منابع تحقیق یا اطلاعات مورد نیاز آن قابل دسترسی باشند و بتوان از چند روش برای پژوهش و گردآوری اطلاعات استفاده کرد.
پس از انتخاب موضوع سمینار باید مسیر تحقیق‌تان را مشخص کنید که شامل روش تحقیق، جامعه پژوهشی، شیوه نمونه‌گیری، ابزار گردآوری اطلاعات، روش‌های آماری و آزمون‌ها، اجرای مرحله عملی، تدوین گزارش تحقیق و نتایج آن با تجزیه و تحلیل نهایی، نوشتن مشکلات و محدودیت‌های تحقیق و ارائه پیشنهادهایی برای تحقیقات بعدی است. به خاطر داشته باشید که شما احتمالا پس از نوشتن سمینار می‌خواهید به استخراج مقاله از سمینار بپردازید.
نکته مهم دیگر پس از انتخاب موضوع پایان‌نامه محدود کردن دامنه موضوع از نظر ماهیتی، زمانی، مکانی و جامعه آماری است. برای این منظور لازم است به نکات زیر توجه کنید:
* مطالعه متون علمی برای یافتن فضاهای خالی برای تحقیق در آن موضوع
* بیان موضوع محدود شده در قالب عبارت «عنوان پایان‌نامه»
* مشورت مجدد با استادان مربوطه درباره موضوع محدود شده
* تایید موضوع نهایی پس از انجام دادن اصلاحات لازم در عنوان
* مطالعه مجدد متون علمی برای یافتن و تدوین مساله پژوهش
* نوشتن پرسش‌ها و فرضیه‌های مناسب برای تحقیق
* مشورت با استادان و تایید مساله‌ها و فرضیه‌ها
گفتنی است اگر پس از انتخاب موضوع سمینار متوجه شدید که در انتخاب موضوع اشتباه کرده‌اید یا موضوع شما قدرت و جذابیتی را که توقع داشتید، ندارد، میتوانید آن را تغییر دهید؛ البته به زمان مورد نیازتان برای تحقیق جدید دقت کنید و از استاد راهنمای خود کمک بگیرید.
اگر نکات پیشین را رعایت کرده باشید، شما اکنون فهرستی از موضوعات مختلف و نیز منابع متعدد و معتبر مرتبط با آنها دارید. در این مرحله باید فهرست موضوعات‌تان را با دقت و واقع‌بینانه‌تر بررسی کنید و آن‌هایی را که امتیاز کمتری در ذهنتان دارند، حذف کنید تا دو سه موضوع باقی بماند؛ برخی موضوعات ممکن است دشوار و غیرقابل انجام باشند. سپس منابع اطلاعاتی موضوعات باقیمانده را نیز بررسی کنید و انتخاب‌های‌تان را به یک یا دو استاد راهنما بگویید و با آنها مشورت کنید. پرسش‌ها و فرضیه‌های تحقیقات را نیز با استاد راهنمای‌تان در میان بگذارید و پس از تایید همه موارد به انتخاب نهایی برسید.
از ویژگی های یک موضوع سمینار خوب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
و اما بعد از نکات بالا ممکن است یک سوال مهم در ذهن شما باشد که سایت های انتخاب موضوع سمینار کدام هستند؟ اما قبل از اینکه چند نمونه از این وب سایت ها معرفی کنم یک نکته مهم خدمت شما بگویم؛ باید توجه داشت که سایتی نیست که تولید موضوع کند و شما بعد از سر زدن به آن یک موضوعی به شما بدهد که سریعا بتوانید از آن استفاده کنید. برای انتخاب موضوع همان طوری که گفتم باید کم کم مراحل را پیش بروید و ایده بگیرید و در نهایت یکی را انتخاب کنید.
پس شما کاری که باید بکنید این هست که در رشته تحصیلی خودتان سراغ پایگاه های علمی خودتان بروید و از موضوعات قبلی و یا مقالات علمی که دیگران قبلا نوشتن ایده بگیرید و سپس می توانید با ترکیب کردن ایده ها و یا ایده های جدیدی که به ذهنتان می رسد یک موضوع برای خودتان تعریف کنید.
مثلا سایتی که برای رشته مهندسی برق هست و مقالات علمی زیادی در آن هست سایت IEEE هست و یا مثلا برای رشته های علوم انسانی وب سایت ensani.ir و یا برای رشته های پزشکیNEJM است. بنابراین منتظر نباشید به محض ورد به یک وب سایت یک موضوع تر و تمیز به شما هدیه دهد و شما دقیقا همان را انجام دهید. پس سعی کنید در مقالات و موضوعات وب سایت های تخصصی جستجو کنید تا ایده بگیرید.
* عنوان نباید خیلی کوتاه و یا خیلی طویل باشد.
* در برگیرنده‌ي تمام محتویات کار تحقیقاتی باشد.
* از به کار بردن مخفف‌ها، اصطلاحات و کلمات غیرمصطلح و کلمات انگلیسی که معادل فارسی دارند اجتناب شود.
* از بیان جملات سؤالی، خبری خودداری شده و از عناوین اختصاری استفاده نشود.
اینترنت کارها را آسان کرده است، تقریبا درباره هر موضوعی میتوانید در اینترنت جستجو کنید و نتایج بی نهایتی بدست بیاورید. همچنین برای آگاهی از موضوعات روز رشته شما نیز جستجو در اینترنت یک راهکار مفید است.
بسیار مهم است که بدانید در ارتباط با رشته شما چه همایش ها و گردهمایی هایی برقرار است. شناسایی و بررسی فهرست کنفرانس ها و همایشهای روز در رابطه با رشته شما و موضوعاتی که در این کنفرانس ها مورد بحث قرار می گیرند نیز میتوانند به انتخاب موضوع سمینار شما کمک کنند.
جستجو در پایگاه های مربوط به پژوهش های جاری
انتخاب موضوع سمینار را به مطالعه سمینار ها و مطالعات کشور محدود نکنید، برای انتخاب یک موضوع خوب برای سمینار باید پا را فراتر قرار دهید و به شناسایی و بررسی پایگاه ها و فهرست سمینار های انجام شده در مراکز اطلاعات ملی یا وب سایت های دانشگاه های معتبر در خارج از کشور بپردازید. منابع استفاده شده در این تحقیقات و سمینار ها نیز می توانند ذهن شما را در انتخاب موضوع سمینار باز کنند. علاوه بر اینکه باید بدانید چطور برای انتخاب موضوع سمینار تحقیق کنید، معیارهای دیگری نیز در انتخاب موضوع سمینار وجود دارد که به آن قدرت می بخشد.
