«این مغازه تعطیل میباشد». «جلوی درب پارک نکنید». «خدمات زیبایی دیگر ارائه نمیگردد». این جملات و مانند اینها را بسیار در بازار، مطب و مراکز خدماتی مختلف دیدهایم. تاکنون به این جملهها توجه کردهاید؟ آیا به نظرتان این جملهها درست هستند؟ واقعیت این است که افعالی مانند «میباشد»، «میگردد»، «مینماید» و کلماتی مانند «درب»، «جوب»، دیگر در نگارش فارسی امروزی کاربردی ندارند. این افعال یادگاری از ادبیات قرون مشروطهای ما هستند که همچنان با چنگ و دندان توسط نویسندگان و غیرنویسندگان حفظ شده است. در این نوشته کوتاه علاوه بر بررسی اشتباهات رایج در نگارش، یک کتاب مفید را به شما معرفی میکنم.
به زبان آدمیزاد بنویس
«آدمیزاد وقتی قلم به دست گرفت تا قراردادی با همسایه، شهادت نامهای برای خویشاوند، تظلمی به کدخدا، با عریضهای به عدلیه بنویسد، ناگهان ترمز احساسات طبیعیاش را کشید و در انتخاب کلمات و عبارات احتیاط کرد تا دسته گلی به آب ندهد. در دنبالهی همین احتیاط صرفه را در آن دید که گاهی دو پهلو هم بنویسد، و چون از صراحت خیری ندیده بود کمکم به مبهم نویسی رو آورد...». این نوشته، بخشی از کتاب «به زبان آدمیزاد» نوشتهی «رضا بهاری» است. بهاری در این کتاب، با زبان طنز به پشت میز نشینانی که عریضه اداری مینویسند میآموزد که واژگان زیرخاکی و قدیمی را کنار بگذارند. او با قلمی روان اشتباهات نگارشی را که در نامه ها و اسناد اداری شایع است را ذکر و اصلاح میکند. این کتاب نه تنها به روابط عمومیها بلکه به همه کسانی که قلم به دست میگیرند کمک میکند که «پاکیزه» و «روان» بنویسند. به زبان آدمیزاد را میتوانید از سایت های مختلف دانلود کنید. برای حمایت از نویسنده و انتشار مجدد آن، اما پیشنهاد میکنم کتاب را بخرید.
فارسی بنویسیم
ویروس کلمات قلنبه سلنبه و افعال قرون مشروطهای در نوشتههای بیشتر ما وجود دارد. پاک کردن نوشته از این ویروسهاس سمج که در ذهن ما جا خوش کردهاند، شاید ابتدا کمی سخت به نظر رسد. نوشتهی خوب، روان و قابل فهم است. استفاده از اصطلاحات تخصصی و علمی، بدون توضیح که فهم نوشته را دشوار میکند، امتیاز به شمار نمیآید. پس تا جای ممکن سعی کنید از کلمات فارسی معیار و ساده استفاده کنید. اصطلاحات و کلمات رایج و معادل فارسی آن را میتوانید با یک جستوجو ساده در سایتهای مختلف دستور زبان بیابید. اینجا تنها به چند مورد اشاره میکنم.
ننویسیم: میباشد/ بنویسیم: است
میگردد/ میشود
درب/ در
نمود/ شد
اکثرا/ بیشتر
لازم/ نیاز
سؤال/ پرسش
علم/ دانش
علامت/ نشان، نشانه
آدرس/ نشانی
استارت/ آغاز
تیراژ/ شمارگان
مصاحبه/ گفتوگو
حین/ هنگام
لیست/ فهرست
مستمع/ شنونده
اصرار/ پافشاری
احصا/ شمارش