شاید این عکس بنظرتان غیر واقعی باشد. آیا امکان دارد که امواج دریا از خود نورهای آبی به این زیبایی تولید کنند؟ منبع این نورها چیست و چرا در این دریا امواج شب تاب دیده میشوند؟
در ادامه با هم به علت تولید این نورها و اثر فیتوپلانکتون‌ها بر موج‌های دریا می پردازیم?
امواج شب تاب در چه مکان‌هایی ایجاد میشوند؟
خلیج فارس و دریای عمان نام‌های پرآوازه‌ای هستند که بخش عظیمی از هویت و اصالت سرزمین‌های جنوبی کشورمان را تشکیل داده اند. اگرچه سواحل شمالی کشورمان اغلب در میان گردشگران وطنی محبوب تر است، اما سواحل جنوبی کشورمان آنقدر بکر و زیبا و ناشناخته است که اگر تنها یک بار سری به آن بزنید گرمای مهمان نوازی جانانه‌اش به دلتان خواهد نشست. این بار اما عازم استان زیبا و کمتر شناخته شده و مرزی سیستان و بلوچستان می شویم که در ضلع جنوبی خود همسایه دیوار به دیوار سواحل دریای عمان است. در این میان چابهار نام یکی از شهرهای شناخته شده این استان است. چابهار یک شهر بندری زیبا و دیدنی است که در جنوب استان سیستان و بلوچستان و درست در ساحل دریای عمان و در فاصله 738 کیلومتری از مرکز استان، قرار گرفته است. این شهر بندری در میان تمامی بنادر ایران منحصربفرد است، چرا که تنها بندری است که یکسره به اقیانوس می پیوندد و در میان بنادر ایرانی به تنها بندر اقیانوسی ایران شهره است. چابهار که همسایه دیوار به دیوار کشور پاکستان نیز می باشد از آن سو که راه ارتباطی ایده آل ازبک‌ها، تاجیک‌ها، افغان‌ها، قرقیزها و قزاق‌ها به آب‌های آزاد جهانی از طریق سواحل بکر مکران و آب‌های اقیانوس هند است نه تنها برای ما ایرانی‌ها که برای مردمان بسیاری پراهمیت و راه گشا است. چابهار به داشتن اسکله‌های بزرگ خود نیز شهره است.
این پدیده علمی زیبا و چشم نواز تنها مختص سواحل چابهار نیست و در سایر نقاط جهان همانند پورتوریکو، مالدیو، هاوایی، کامبوج، سوئد و حتی جزایر برموردا هم به چشم می خورد اما در سواحل شمالی و جنوبی کشورمان، تنها در برخی سواحل چابهار قابل رویت است.
فیتوپلانکتون‌ها
فیتوپلانکتون‌ها دسته‌ای از آغازیان تولیدکننده یا گیاه مانند هستند که قادر به خودپروردگی می‌باشند. اغلب این موجودات بسیار ریز هستند و با چشم غیر مسلح دیده نمی‌شوند اما اگر تعداد بسیار زیادی از آنها در آب تجمع داشته باشند ممکن است رنگ آب را سبز یا آبی یا به رنگ‌های دیگر کنند و گاه منجر به بروز پدیده شکوفایی جلبکی یا کشنده سرخ شوند. فیتوپلانکتون‌ها 50 تا 85 درصد اکسیژن دنیا را تولید می‌کنند و یکی از منابع تغذیه‌ای برای آبزیان هستند.
براساس آزمایشگاه لتز، پلانکتون‌ها غالباً می‌خواهند دیده شوند. آنها از نورشان به‌عنوان راهی برای به وحشت انداختن شکارچیان استفاده می‌کنند و امیدوار هستند شکار نشوند. به همین دلیل قدم زدن در آب و بر هم زدن آب باعث درخشش دریا می‌شود که والاس از آن عکس‌برداری کرد.
براساس گفته‌های آزمایشگاه لتز، پلانکتون‌ها با ترکیب یک مولکول به‌نام لوسیفرین با اکسیژن نور خودشان را تولید می‌کنند و اغلب از آنزیم کاتالیزگری به‌نام لوسیفراز برای واکنش شیمیایی استفاده می‌کنند. انواع مختلف لوسیفرین و لوسیفراز می‌توانند رنگ‌های گوناگون بیولومینسنت را تولید کنند، از رنگ قرمز و نارنجی گرفته تا رنگ سبز و آبی.
شگفت انگیزترین جاذبه گردشگری ایران تنها چند ماه از سال در چابهار قابل دیدن است پدیده ای به نام شب تاب های دریایی که همانند شبرنگ آبی روی موج ها سوار می شوند و به ساحل چابهار در رفت و آمدند.
این دانه‌های آبی رنگ و زیبا که بر روی آب های سواحل چابهار و دریای عمان مانند الماس به چشم می خورند، در واقع یکی از ساکنین کوچک و میکروسکوپی دریا هستند، همانطور که پیش‌تر گفتیم، نام علمی شب تاب های دریایی فیتوپلانکتون هاست. کافی است در برخی شب‌های ماه‌های پاییز و زمستان به سواحل چابهار رفته و در تاریکی شب همان موقع که یکی دو ساعتی از تاریکی آسمان می‌گذرد، در کنار ساحل ماند و دید که شب تاب های آبی رنگ همراه با موج آب به ساحل می‌آیند و می‌روند. تعدادی زیادی از آنها در خاک ماسه ای ساحل می مانند و تعداد زیاد دیگری دوباره به آب برمی‌گردند. برای دیدن آنها باید جایی تاریک در ساحل چابهار پیدا کرد.
از سالها پیش این موجودات ریز برای چابهاری‌ها شناخته شده بودند. آنها به شنا در آب دریا می رفتند و با تنی آبی و درخشان به ساحل بر می‌گشتند. چون روی تن آنها فیتوپلانکتون‌های زیادی چسبیده بود و آنها را در شب درخشان می‌کرد. موجودات ریزی که به سختی قابل دیدن و جدا کردن هستند درست مانند نقطه‌های آبی.
در چند سال اخیر تعداد فیتوپلانکتون‌هایی که به ساحل می‌آیند کمتر شده است. برخی از مردم تصور می‌کنند که می‌توانند با آنها تفریح کنند و یا آنها را داخل لیوانی ریخته و با خود ببرند اما اینطور نیست، عمر فیتوپلانکتون‌ها بسیار کم است و در عرض چند دقیقه ناپدید میشوند. یکی از دلایل این محو شدن‌ها عمر کوتاه و آسیب پذیری بالای این ساکنین کوچک دریاهاست. فیتوپلانکتون‌ها در صورت فرود در ساحل و جدایی از دریا تنها چند دقیقه بیشتر دوام نمی‌آورند و به سرعت از بین می‌روند.
اکنون سواحل چابهار به خصوص سواحلی که فیتوپلانکتون‌ها در آنجا قابل دیدن هستند به عنوان سواحل گردشگری در میان مردم چابهار شناخته شده‌اند، اما اگر قرار باشد تا همه مردم از این پدیده دیدن کنند می‌بایست برنامه ای برای حفاظت از آنها داشت و گرنه به زودی چابهار، این جاذبه گردشگری و طبیعی خود را از دست خواهد داد، چون عمر فیتوپلانکتون‌ها بسیار کم است و ممکن است به زودی نابود شوند.
منابع:
livescience.com
wikipedia.org
mehrnews.com
