از مجموع مطالب گفته شده میتوان نتئج ذیل را به دست آورد.
۱_ بین عرفان و تصوف رابطه تنگاتنگی وجود دارد، به گونه ای که تشخیص هرکدام کار مشکلی است.
۲_ تصوف را میتوان به دو دسته کلی تقسیم کرد. گروه اول صوفیه قرون ابتدایی که با تمسک به شریعت سعی در رسیدن به حق و حقیقت بودند. وگروه دوم: مربوط به صوفیه نسل های متاخر که با توسل به امورات غیر شرعی سعی در ایجاد دکان و مغازه برای خود داشتند.
۳_ صوفیه دارای فرقه های فراوان است اما در مبانی که بیان شد اشتراک دارند، ودر اصل شریعت، طریقت و حقیقت که مرحله ابتدایی شریعت است با دستورالعمل های شرعی افراد فراوانی را جذب میکنند، اما در ادامه آنها را گمراه میکنند.
۴_ اگر از امور غیبی خبر میدهند به خاطر ارتباط با جن است.
۵_ ملاک در عرفان شریعت در همه مراحل است، لذا از آیت الله بهجت درباره عرفان پرسیدند، در جواب فرمود: اول عرفان، وسط عرفان، آخر عرفان انجام واجبات و ترک محرمات است.
پایان.
