عرفان و تصوف ۹

علت گرایش به تصوف

عارف عمل قلب را بر عمل اعضا و جوارح ترجیح می دهد

صوفی می گوید عضو مخصوص حیات دینی قلب است و بس و سایر اعضا و جوارح ، اعضای واقعی حیات دینی نیستند بهترین اعمال آن است که دل را برانگیزد و این است علت آنکه غالب بزرگان سماع را وارد حق دانسته و آن را معلول می دانسته اند... و یکی از بهترین وسائل پی بردن به این که صوفی تا چه اندازه عمل قلب، یعنی شور و عشق و وجد را بر عمل اعضاء و جوارح، یعنی به جا آوردن ظواهر شرع ترجیح می دهد، مطالعه شرح زندگانی مولانا جلال ادین رومی و ممارست در اشعارپرمعنی و شور انگیز اوست

صوفیه برای نیل به وجد به وسائلی از قبیل: سماع(رقص و پایکوبی)، مواد تخدیر کننده، مواد سکر آور

دکتر زرین کوب در این رابطه می­گوید: صوفیه برای تحریک اعصاب و نیل به حالی که از آن تعبیر به بیخودی می­کنند، به مواد تخدیر کننده یا سکر آور متوسل می­شوند، آنها رقص وسماع را وسیله­ای برای رفع قبض و ملال مجالس خود تبدیل کرده­اند.[1]

دیدگاه سران متصوفه در رابطه با سماع

۱- افراط: سماع را برترین عمل عبادی و آن را بر نماز و قرآن ترجیح می­دهند

۲- معتدل: سماع را مستحب و قرب آور می­دانند

۳- مخالف: سماع را مناسب سلوک عرفانی نمی­دانند از جمله این گروه:ابن عربی : «ای نفس به جهت این اعمال از خدا حیا نمی کنی؟ تو در طول شب و در حال سماع در تسخیر و قبضه ی شیطان بودی و بازیچه ی دست او با این همه تو ذوق می کردی و لذت می بردی. .. هر کس در سماع جست و خیز کند و مدعی شود که شهود خدا کردم و خدا من رابه خود نمود، پس دروغگوست»[2]

یکی از پیامدهای روانی سماع سرخوشی شیدایی و سبکی است بویژه اگر به مرحله بیهوشی و کولاپس برسد عوارض خاصی در پی دارد . به گفته متخصصان، حالت غش ، بیخودی و کولاپس تغییر و تحولهایی را در درون انسان ایجاد می کند که مهمترین آنها تخلیه فشارهای روانی و برون فکنی رنجشها و ناراحتیهای درونی است که موجب سبکی و آرامش شخص و رضایت بعد از حالت بیهوشی می شود

بنابراین صوفیه برای تقرب به خدا دست به برگذاری مراسم سماع و انجام عمال مخصوصه می­زنند، درحالیکه در اسلام چیزی به عنوان سماع وجود ندارد، ابن عربی جواب ارزنده­ای به این گروه داده است که شما با رقص سماع به شیطان نزدیک می­شوید نه الله، همانگونه که قبلا بیان شد در شریعت، طریقت و حقیقت، صوفیه در مرحله طریقت انجام هر گناهی را جائز می­دانند، پس رقص و پایکوبی استفاده از ابزار موسیقی به جهت قرب به خدا نیزد از نظر آنها اشکال ندارد، درحالیکه این بدعت است.

ادامه دارد.....

[1]- «ارزش میراث صوفیه»، ص۹۴

[2] - «رسائل بن عربی»، ص۴