هر ناهنجاری که باعث شود؛ دریچه های قلب وظیفه خود را به خوبی انجام ندهند؛ در زمره بیماری دریچه قلب قرار می‌گیرد.
دریچه‌ها در تصفیه و پمپاژ شدن خون، نقش مهمی دارند. اختلال در عملکرد آنها نیز می‌تواند؛ سلامت قلب را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع، عدم درمان بیماری های دریچه ای قلب، باعث می‌شود تا قلب سخت‌تر کار کند. این یعنی فشار بیشتری بر ماهیچه قلب وارد می‌آید و سلامت آن را به خطر می‌اندازد.
از رایج‌ترین بیماری های دریچه ای قلب می‌توان، به تنگی آئورت یا افتادگی دریچه میترال اشاره کرد. هر یک از این موارد، در جای خود می‌توانند، باعث نشتی خون یا برگشت خون، به سمت عقب شوند. این حالت، خونرسانی به قلب یا پمپاژ خون به سمت اندام بدن را، مختل می‌کند.
به این ترتیب، قلب در طولانی مدت، دچار نارسایی‌ها و بیماریهای جدی‌تری خواهد شد. برای درمان بیماری های دریچه قلب، می‌توان از روشهای مختلف استفاده نمود. دارودرمانی و روشهای جراحی کم تهاجمی، می‌توانند به بهبود علائم و کنترل عملکرد دریچه، کمک نمایند.
معرفی دریچه های قلب و محل قرارگیری آنها
برای اینکه شناخت بهتری، از بیماری های دریچه قلب به دست آوریم؛ لازم است آشنایی اولیه‌ای، با عملکرد هر یک از آنها داشته باشیم. پیش از آن بهتر است؛ بدانید که در ساختمان قلب، ۴ دریچه وجود دارد که بین دهلیزها و بطن‌ها، ارتباط برقرار می‌کنند. نام و موقعیت هر یک از این دریچه‌ها، به قرار زیر است:
دریچه‌های قلب چه ساختاری دارند؟
دریچه های قلبی، به‌طور کلی از اجزای کوچکتری به نام «لت» یا «فلپ» ساخته می‌شوند. هرگونه آسیب به لت‌ها می‌تواند؛ زمینه ساز بروز بیماری های دریچه قلب گردد. در اثر باز و بسته شدن لت‌ها، جریان خون به سمت جلو حرکت خواهد کرد.
بسته شدن دریچه، به معنای بسته شدن لت‌ها است، که از برگشت خون به سمت عقب جلوگیری می‌کند. تمامی دریچه‌های قلب، به جز دریچه میترال، از سه لت ساخته شده‌اند؛ اما در ساخت دریچه میترال، تنها دو لت به کار می‌رود.
انواع بیماریهای دریچه قلب کدام‌اند؟
بیماری های دریچه قلب، انواع مختلفی دارند. این گونه بیماری‌ها می‌توانند؛ تنها در یک دریچه ایجاد شوند. در حالی که در برخی افراد، بیش از یک دریچه قلب، دچار اختلال می‌گردند. در ادامه، انواع بیماریهای دریچه‌های قلب را، معرفی می‌کنیم.
بیماری تنگی دریچه
منظور از تنگی دریچه، سفت و سخت شدن بافت‌های دریچه است. به این معنا، که بافت تشکیل‌دهنده لت‌های دریچه، سفت می‌شود. این کار، انعطاف‌پذیری و سطح مقطع دریچه را کاهش داده و باز و بسته شدن دریچه، سخت‌تر خواهد بود. در نتیجه دریچه نمی‌تواند، به طور کامل باز شود و مقدار خون عبوری از آن، کاهش می‌یابد.
تنگی دریچه ممکن است، خفیف یا جدی باشد. در حالتی که تنگی آن، چندان زیاد نباشد؛ عملکرد قلب تغییری نداشته و مشکلات جدی، ایجاد نمی‌کند؛ اما برای مواردی که تنگی دریچه شدید باشد؛ تعداد تپش‌های قلب افزایش می‌یابد. این کار، برای خونرسانی به اندام بدن لازم است؛ اما در نهایت، باعث آسیب به ماهیچه قلب و بروز نارسایی‌های قلبی خواهد شد.
نارسایی دریچه‌ای
نارسایی دریچه‌ای، یکی دیگر از بیماریهای دریچه قلب است، که باید درمان شود. منظور از نارسایی دریچه‌ای، این است که لت‌ها نمی‌توانند، به طور کامل بسته شوند. این مساله باعث نشت خون به سمت عقب شده و حجم خون در گردش را، کاهش می‌دهد.
به جریان خون رو به عقب، «جریان برگشتی» می‌گویند. در اثر ابتلا به نارسایی دریچه، قلب ناچار است، برای جبران جریان برگشتی، خون را بیشتر پمپاژ کند. این اضافه‌کاری‌ها، در نهایت، سلامت قلب را به خطر می‌اندازند.
یکی از بیماریهای دریچه قلب، تحت عنوان «پرولاپس دریچه میترال» نامیده می‌شود. در افراد مبتلا به این اختلال، لت‌های دریچه میترال، به سمت دهلیز چپ برمی‌گردند. در نتیجه، امکان ایجاد جریان برگشتی به سمت عقب وجود دارد.
اختلال بطن آترزی دریچه‌ای (عدم تشکیل دریچه)
برخی از بیماری های دریچه قلب، در اثر نقص‌های مادرزادی قلبی به وجود می‌آیند؛ برای مثال ممکن است، دریچه قلب نوزاد به درستی تشکیل نشود.
این اختلال مادرزادی را «آترزی دریچه‌ای» می‌نامند، که معمولا بلافاصله پس از تولد، تشخیص داده می‌شود. برای درمان آترزی دریچه‌ای نیز، عمل جراحی باید انجام گیرد؛ در غیر این صورت خطر جانی دربردارد.
بیماری های دریچه ای قلبی چه تاثیری بر بدن دارند؟
افتادگی، تنگی یا نارسایی دریچه قلب، باعث می‌شوند تا عملکرد دریچه، دچار مشکل گردد. از آنجا که اختلال عملکرد دریچه، باعث برگشت بخشی از خون، به سمت عقب می‌گردد؛ بنابراین قلب باید، بیشتر از حالت عادی کار کند؛ زیرا با این کار، می‌تواند خونرسانی به اندام بدن را، بهتر انجام می‌دهد.
با این حال، اضافه کاری قلب در طولانی‌مدت، باعث بروز نارسایی‌های پیچیده قلبی می‌شود. ضمن اینکه جریان خون در بدن، به تدریج کاهش پیدا می‌کند.
نکته دیگر اینکه، بیماری های دریچه قلب، در تمام طول عمر فرد وجود دارند؛ اما بسته به آسیب ایجاد شده و شدت بیماری، می‌توان روشهای کنترل آن را انتخاب نمود؛ زیرا برخی از افراد، هیچ گونه ناراحتی مرتبط با بیماریهای دریچه‌ای قلب را، تجربه نمی‌کنند.
در حالی که در برخی دیگر از افراد، بیماریهای دریچه‌های قلب، باعث بیماریهای پیچیده قلبی می‌شوند. از جمله مشکلات قلبی، ناشی از بیماری های دریچه ای قلب، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
به این ترتیب، اگرچه بیماری های دریچه ای قلبی اختلالات دائمی هستند؛ اما باید به طور منظم تحت بررسی قرار گیرند.
بیماریهای دریچه ای قلب چه علائمی دارند؟
بیماری های دریچه قلب می‌توانند؛ خفیف یا جدی باشند. در مواردی که اختلالات دریچه قلب، از نوع خفیف باشند؛ معمولا علائم جدی ایجاد نمی‌گردد؛ اما اگر این اختلالات و ناهنجاری‌ها، از نوع تنگی یا افتادگی دریچه باشند؛ علائم آن شدیدتر خواهد شد؛ زیرا قلب برای جبران کاهش جریان خون، باید بیشتر از حالت عادی ضربان داشته باشد.
با پیشرفت بیماری های دریچه قلب و تشدید اختلالات دریچه‌ای، وضعیت بیمار حادتر شده و علائم زیر ظاهر می‌گردند:
مشاهده علائم یاد شده، اغلب نشان‌دهنده ابتلا به بیماری های دریچه ای قلبی است؛ اما نظر قطعی در این باره، باید توسط پزشک متخصص قلب و عروق و پس از آزمایش‌های تشخیصی، ارائه شود.
در صورت بروز و تکرار این علائم یا شدیدتر شدن آنها، حتما به یک پزشک متخصص مراجعه نمایید. انجام معاینات اولیه برای بررسی وضعیت سلامت قلب شما لازم است.
رایج‌ترین انواع مشکلات قلبی دریچه‌ای کدامند؟
ساختار همه دریچه‌های قلب به گونه‌ای است، که از لت‌های منعطف ساخته می‌شوند. این گذرگاه‌ها در هر بار تپش قلب، باز و بسته می‌شوند، تا خون از آنها عبور کند.
بیماری های دریچه قلب، عمدتا به مواردی مربوط است که این لت‌ها، دچار آسیب شوند؛ زیرا در این صورت، دریچه‌ها نمی‌توانند به درستی باز یا بسته شوند. در نتیجه جریان خون، به عقب برگشته و حجم خون پمپاژ شده به سمت اندام دیگر کاهش می‌یابد.
اختلالات دریچه، در هر یک از دریچه‌های قلب، می‌تواند رخ دهد؛ اما رایج‌ترین مشکلات قلبی مربوط به دریچه‌ها، شامل موارد زیر هستند:
1. تنگی آئورت
2. تنگی دریچه میترال
3. تنگی دریچه ریوی
4. تنگی دریچه سه لتی
5. نارسایی آئورت
6. نارسایی میترال
7. نارسایی ریوی
8. نارسایی سه لتی
9. دریچه آئورت دو لتی
10. افتادگی دریچه میترال
11. اندوکاردیت (عفونت دریچه قلب)
12. بیماری روماتیسمی دریچه قلب
روشهای کنترل بیماریهای دریچه قلب
معمولا بیماری های دریچه قلب، با افزایش سن شدیدتر می‌شوند. البته این موضوع قطعی نیست؛ با این حال، رعایت برخی مراقبت‌ها می‌تواند؛ از تشدید بیماریهای دریچه‌های قلب یا حتی ابتلا به آنها جلوگیری نماید. برخی از مهم‌ترین مراقبت‌ها، شامل «درمان سریع انواع عفونت در بدن» و «افزایش فعالیت‌های بدنی» هستند.
همچنین «خوردن غذاهای سالم و داشتن رژیم غذایی مناسب»، «از بین بردن اضافه وزن و حفظ وزن سالم»، «کنترل بیماریهای زمینه‌ای، مانند فشار خون بالا و کلسترول بالا»، «عدم استفاده از تنباکو» و «عدم استفاده از مواد مخدر» از دیگر موارد مربوط به مراقبت و کنترل بیماریهای دریچه قلب هستند.
روشهای جلوگیری از تشدید بیماری های دریچه ای قلب
افرادی که به اختلالات دریچه قلب دچار هستند؛ باید تا حد امکان، از عوامل تشدید‌کننده آن دوری نمایند؛ برای مثال، هرگونه عاملی که می‌تواند، ابتلا به اندوکاردیت عفونی را محتمل‌تر کند؛ باید برطرف گردد؛ زیرا این نوع عفونت، آسیب شدیدی به دریچه‌های قلب زده و حتی می‌تواند کشنده باشد.
حتی بیمارانی، که تاکنون جراحی تعویض دریچه با روش کم تهاجمی یا عمل باز قلب انجام داده‌اند؛ همچنان باید مراقبت‌های لازم را داشته باشند. برای پیشگیری از اندوکاردیت عفونی، به پزشک و دندانپزشک خود، درباره بیماری دریچه قلبی خود اطلاع دهید.
همچنین در صورت مشاهده علائم عفونت، مانند تب، لرز و بدن درد، حتما به پزشک معالج مراجعه کنید. درباره مصرف آنتی بیوتیک، قبل از اقدامات دندانپزشکی، جراحی‌های بزرگ (یا جزئی) و آزمایش‌های تهاجمی، از پزشک خود سوال کنید. در نهایت، از سلامت لثه‌ها و دندان‌های خود مراقبت نمایید.
بیماران دریچه قلب، چه زمانی باید به اورژانس مراجعه کنند؟
در حالت عادی، بیماران دریچه قلب، می‌توانند با مصرف داروهایی که پزشک تجویز می‌کند؛ حال بهتری داشته باشند؛ اما گاهی ممکن است بنا به هر دلیلی، بیمار به مراقبت‌های اورژانسی نیاز پیدا کند. افراد مبتلا به بیماری های دریچه ای قلب، در صورت بروز هر یک از حالت‌های زیر، حتما باید مراقبت‌های اورژانس دریافت کنند:
درمان بیماریهای دریچه قلب
افرادی که به اختلالات دریچه قلب مبتلا هستند؛ باید برای مدت زمان مشخصی، تحت معاینه و نظارت پزشک متخصص قرار گیرند.
این کار کمک می‌کند تا پزشک، شدت و نوع بیماری را، به طور دقیق بررسی نماید. در نتیجه، اگر بیمار به دارودرمانی یا جراحی ترمیم و تعویض دریچه، نیاز داشته باشد؛ با اطمینان بیشتری در این باره تصمیم خواهد گرفت.
دارودرمانی بیماریهای دریچه ای قلب
دارودرمانی، به کنترل و بهبود علائم بیماری های دریچه قلب، کمک می‌کند. با این حال، هیچ نوع دارویی نمی‌تواند، اختلالات دریچه قلب را درمان نماید.
از رایج‌ترین داروهایی، که برای بهبود اختلالات دریچه‌ای به کار می‌روند؛ می‌توان به «دیگوکسین»، «داروهای مسدودکننده‌های بتا»، «داروهای ادرارآور» و «داروهای مسدود‌کننده کانال کلسیم» اشاره نمود.
هر یک از این داروها، برای کنترل ضربان قلب و پیشگیری از ریتم‌های غیرطبیعی قلبی، به کار می‌روند. داروهایی مانند دیورتیک‌ها نیز، به کنترل فشار خون کمک می‌کنند. داروهای گشاد‌کننده عروق قلب هم، به عملکرد بهتر این ماهیچه پرتکاپو کمک می‌کنند.
عمل جراحی برای درمان بیماری دریچه ای قلب
در حالت کلی، هر نوع عمل جراحی دریچه قلبی، توسط جراح متخصص قلب و عروق انجام می‌گیرد؛ جراحی ترمیم دریچه قلب و جراحی تعویض دریچه قلب.
در مواردی که ناکارآمدی دریچه زیاد بوده و نتواند به درستی کار کند، پزشک جراح، انجام جراحی ترمیم یا تعویض دریچه را، پیشنهاد می‌دهد. نوع عمل جراحی، به وضعیت بیمار و شدت اختلالات دریچه قلب، بستگی دارد.
دریچه‌هایی که جایگزین دریچه آسیب دیده می‌شوند، می‌توانند دریچه‌های مکانیکی باشند، که غالبا از جنس پلی کربنات هستند. همچنین، دریچه‌های بیولوژیک (حیوانی) یا دریچه‌های آئورت انسانی، که از فرد دیگر به بیمار اهدا می‌گردند؛ از گزینه‌های جایگزین به حساب می‌آیند.
معمولا بیماریهای دریچه‌های قلب، مانند تنگی دریچه آئورت یا نارسایی دریچه میترال را می‌توان، با روشهای غیرجراحی کنترل نمود. در واقع، امروزه با پیشرفت دانش و فناوری، انواع بیماریهای دریچه، با روشهای کم تهاجمی و یا روشهای مداخله‌ای، از طریق پوست درمان می‌گردند.
منبع: «دکتر علیرضا قویدل | doctorghavidel»
