متخصصین تا به حال بازارها را از دیدگاه های گوناگونی بخش بندی نموده اند که متداول ترین آنها بخش بندی بازارها از دیدگاهای سازمانی، اقتصادی و نوع فعالیت می باشد
انواع بازارها از نظر فعالیت
از این دید بازارها به شکل زیر طبقه بندی می شوند
1- از نظر کالا و فرآورده ها – مثل بازارهای فرش، نفت، پسته، پنبه...
2- از نظر کار و خدمات- مثل بازارهای کار، بیمه، حمل نقل و فنی مهندسی
3- از نظر پول و سرمایه مثل بازارهای بورس اوراق بهادار، سرمایه گذاری های کوتاه مدت و بلند مدت
انواع بازارهای سازمانی با توجه به اینکه سازمانهای، بازار خرید بزرگی را تشکیل می دهند لذا بازارهای سازمانی را به طور کلی به سه دسته به شرح ذیل تقسیم می کنند
الف: بازارهای صنعتی این بازارها بسیار بزرگی است که در بعضی از کشورها احتمال دارد در برگیرنده هزاراان و حتی میلیونها شرکت و موسسه باشد بنابرین بازار کالاهای صنعتی متنوع ترین بازار سازمانی به شمار می رود و از کلیه افراد و شرکت هایی تشکیل می شود که کالا و خدماتی را خریداری نموده و برای تولید سایر کالاها و خدمات مورد استفاده قرار می دهند کالا و خدماتی که پس از تولید به فروش رسیده یا اجاره داده می شوند یا به هر شکل دیگر در اختیار سایرین قرار می گیرند.
ب : بازار دولتی این بازار نیز بازار بزرگی بوده که در آن کالا و خدماتی خریداری می شوند که عمدتا دارای مصارف آموزش، رفاه عمومی و سایر نیاز های جامعه می باشند خرید های دولتی بسیار تخصصی ،روشن و صریح بوده و تحت نظارت مجالس قانونگذار و هیت های نظارت بر بودجه صورت می گیرند و به همین دلیل این گونه معاملات احتیاج به تکمیل فرم و امضای بیش تری دارد و نهایتا خرید به کندی صورت می گیرد
ج: بازار واسطه این بازار و شرکت های تشکیل می شود که کالاها تولید شده توسط دیگران به منظور فروش مجدد خریداری می کنند یا پس از خرید آنها را به دیگران اجاره می دهند ضمنا علاوه بر این کالاها و خدمات دیگری را نیز برای اداره فعالیت ها و عملیات خود خریداری می نمایند واسطه ها به عنهوان کارگزاران خرید مشتریان خود طیف بسیار گسترده و متنوع از کالاهای برای فروش مجدد به آنان می خرند می توان گفت که هر محصولی به نوعی از کانال واسطه عبور می کند سه بازار فوق از جهات زیادی دارای شباهت به بازارهای مصرف کننده می باشند زیرا در تمامی این بازارها این افراد هستند که با ایفای نقش خرید و تصمیم گیری درباره آن نیازهای خود را برآورده می کنند ولی بازارهای سازمانی از جهات دیگر نیز با بازارهای مصرف کننده متفاوت است و موارد اصلی اختلاف این دو بازار به ساختار آنها، ماهیت خریداران ، نوع تقسیم و فرایند تصمیم گیری مربوط می شود
انواع بازار اقتصادی
1- بازار رقابت کامل از مشخصات اصلی این نوع بازار می توان به موارد زیر اشاره کرد
· تعداد خریداران و فروشندگان بسیار زیاد است و لذا معامله هر یک از آنها نسبت به معاملات کل بازار خیلی ناچیز است
· خریداران و فروشندگان قیمت پذیرند یعنی به تنهایی در تعین قیمت نقشی ندارند
· ورود و خروج به این بازار آزاد است و هر عرضه کننده یا تقاضا کننده ای به راحتی می تواند وارد این بازار شده و یا از آن خارج شود
· کالاها عرضه شده در بازار یکسان متحد الشکل و هم گن بوده و هیچ برتری نسبت به هم ندارن
· هیچ موسسه ای در بلند مدت سودی بیش از معمول و متعارف در بازار به دست نمی آورد
2- بازار انحصاری کامل
بازاری را انحصار کامل گویند که در آن یک تولید کننده یا فروشنده در بازار وجود دارد و به جهت موقعیت ممتاز و انحصاری خود حتی در دراز مدت هم می توانند سودی بیش از اندازه معمول کسب کند در این بازار قیمت به درآمد مصرف کنندگان وابسته است و انحصار گر تا جایی که درآمد خریداران اجازه می دهد قیمت کالا ها و خدمات خود را افزایش می دهد البته چنین بازار رقابت کامل وجود خارجی دارد چرا که تولید کنندگان کالاهای جانشین در واقع رقبای هم هستند
3- این بازار صورت غالب بازارهای امروز است که نه به صورت رقابت کامل هستند و نه به صورت انحصار کامل، یعنی وضع بینابینی دارند در این بازارها هم رقابت وجود دارد و هم انحصار از جهت اینکه تعداد خریداران و فروشندگان خیلی زیاد بوده و هیچ یکی از آنها به تنهای اثری بر روی دیگران ندارند به بازار رقابت کامل شباهت دارند و از طرفی به دلیل اینکه تولیدات هر یک از آنها از تولیدات دیگران متمایز بوده و همگن و کاملا مشابه نیستند و در نتیجه دارای متقاضیان مخصوص به خود هستند به بازار انحصاری تمایل دارند
4- بازار انحصار چند جانبه انحصار چند جانبه به وضعیتی اطلاق می شود که دو یا چند فروشنده تقاضای انبوه خریدار را تامین می کنند در این حالت تعداد بنگاه های اقتصادی و یا به عبارتی فروشندگان کم بوده و با قیمت ها برخورد تلافی جویانه می شود و هر یک از آنها می خواهند با اتخاذ تدابیری سهم خود از بازار، یعنی فروش و در نهایت سود خود را بالا ببرند جئید ترین مطالعات در زمینه بازار که توسط فیلیپ کاتلر و گری آرمسترانگ صورت گرفته در کل پنج نوع بازار را به موسسات معرفی می نماید که می توانند فعالیت های بازاریابی را جهت جذب مشتری در آن انجام دهند این پنج بازار به جمال عبارت اند از
1- بازار مصرف کننده شامل افراد و خانواده هایی است که کالا و خدمات را برای مصارف شخصیی خود خریداری می کنند
2- بازار صنعتی شامل موسساتی هستند که کالا و خدمات را برای باز پروری بیشتر یا استفاده مجدد آنها در تولید کالاها و خدمات دیگر خریدار می نمایند
3- بازار واسطه ای در بر گیرنده سازمانها یی است که کالا و خدمات را به منظور فروش مجدد و کسب سود خریداری می کنند
4- بازار دولتی شامل نمایندگی های دولتی است که به منظور تولید کالاها و خدمات عمومی یا انتقال آنها به افراد نیازمند اقدام به خرید می نمایند
5- بازار بین المللی در بر گیرنده خریدداران خارجی است و از مصرف کنندگان، تولید کنندگان، واسطه های فروش و دولت ها تشکیل می شود
