از مهمترین اطلاعات مالی که درباره یک کسب و کار منتشر میشود سود یا زیان خالص می‌باشد. اطلاع دقیق از میزان سود (زیان)، برای مدیران، سهامداران و سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است. به همین دلیل در هر دوره مالی گزارشی تحت عنوان صورت سود و زیان تهیه میشود.
صورت سود و زیان، یکی از اساسی ترین گزارشات مالی است؛ که به صورت کاملا کاربردی اطلاعات با اهمیت مالی کسب و کار را ارائه می‌دهد. درواقع Income Statement یا همان صورت درآمد و هزینه، با کم کردن هزینه‌ها از درآمدها در یک دوره مالی مشخص، میزان سود یا زیان کسب و کار را، در آن دوره تعیین میکند.
با توجه به این موضوع که گزارش برای چه نوع شرکتی یا با چه هدفی تنظیم میشود؛ میتوان از روش های مختلفی برای تهیه آن استفاده نمود. در ادامه به بررسی انواع صورت های سود و زیان و تفاوت‌‌های آن‌ها میپردازیم.
صورت سود و زیان انباشته، نقطه ارتباط بین صورتحساب سود و زیان و ترازنامه هست.
به طور معمول هدف از تهیه این گزارش بررسی تغییرات سود یا زیان، با استفاده از تطبیق مانده ابتدا و انتهای دوره می‌باشد. این گزارش با مانده سود (زیان) انباشته ابتدای دوره مالی شروع میشود با مانده سود (زیان) انتهای دوره مالی پایان می‌یابد. برای تهیه صورت سود و زیان انباشته از حساب سود و زیان انباشته استفاده میشود. این حساب دائمی بوده و باقی مانده آن به دوره بعد انتقال می‌یابد.
در گزارش هایی که نیاز هست سود و زیان شرکت مادر با شرکت های زیر مجموعه تلفیق شود از صورت سود و زیان تلفیقی استفاده می‌نمایند. در نرم افزارهای حسابداری شرکتی که امکان تعریف شرکت های مادر، زیرگروه و فرعی دارند، به راحتی میتوان این گزارش را استخراج کرد. در این گزارشات بعضی از قسمت ها مثل "هزینه بهره و وام از شرکت های گروه" حذف میشود تا عدد بدست آمده به صورت دقیق باشد.
در گزارشات سود و زیان جامع، سود و زیان خالص به عنوان اولین قلم ارائه میشود همچنین در این گزارشات تمامی درآمدها و هزینه ها چه تحقق یافته چه تحقق نیافته باشد، لحاظ می‌شوند. هدف از ارائه صورت سود و زیان جامع، گزارش عملکرد کلی واحد تجاری هست .
با توجه به نوع کسب و کار، اقلام صورت سود و زیان متفاوت هست. ولی به طور کلی شاخص های زیر بیان میشود:
مهمترین تفاوت صورت سود و زیان شرکت تولیدی با سایر شرکت‌ها در تعیین دقیق انواع هزینه ست. اهمیت این مورد زمانی مشخص میشود که شرکت‌های تولیدی برای کسب سود بیشتر، به سمت کاهش هزینه‌ها می روند. صورت سود و زیان شرکت تولیدی که بر طبق اطلاعات صحیح از نرم افزار حسابداری مخصوص شرکت‌های تولیدی استخراج شده باشد؛ می‌تواند بیشترین کمک را به تصمیم گیران نماید.
عمده ترین تفاوت در صورت سود و زیان شرکت خدماتی، در عنوان های ذکر شده است که به صورت درآمدهای خدمات یا درآمدهای عملیاتی بیان می‌شوند. لازم به ذکر است که با توجه به نوع فعالیت شرکت‌های خدماتی، بعضی از اقلام مانند "هزینه عملیاتی" نیز ندارند.
فروش، تخفیفات نقدی فروش و بهای تمام شده کالای فروش رفته از اجزای اساسی در صورت سود و زیان شرکت بازرگانی هست. تعیین قیمت از مهم ترین تصمیمات در شرکت های بازرگانی است. این قیمت باید هم سود مورد نظر را محقق نماید؛ هم توان رقابت در بازار را برای محصول ایجاد نماید و هم برای فروش محصول، مزیت محسوب شود. برای قیمت گذاری باید صورت سود و زیان شرکت بازرگانی به دقت تحلیل و بررسی شود.
شرکت‌های پیمانکاری با توجه به نوع فعالیت پروژه و قرارداد محور، حسابداری کاملا متفاوتی با سایر شرکت‌ها دارند. در صورت سود و زیان شرکت پیمانکاری نیز با توجه به اینکه "اتمام پروژه" یا روند "پیشرفت کار" در نظر گرفته شود؛ صورت سود و زیان شرکت پیمانکاری نیز کاملا متفاوت خواهد بود. در همین جهت برای داشتن گزارش دقیق و منظم باید از نرم افزار حسابداری تخصصی در زمینه پیمانکاری استفاده نمود.
در ترازنامه، همانطور که از اسمش مشخص است باید دارایی‌ها با مجموع هزینه‌ها + حقوق صاحبان سهام برابر و تراز باشد و ترازنامه در یک نقطه زمانی خاص تعیین میشود در حالی که صورت سود و زیان بیان کننده اوضاع مالی یک کسب و کار برای دوره مالی مشخص هست و بیان می‌نماید که کسب و کار سودآور بوده یا خیر.
برای رسیدن به اهداف مالی یک کسب و کار، یعنی درآمدزایی و سودآوری، به گزارشی نیاز داریم که تمامی فاکتورهای دخیل در امر سودآوری را بررسی نماید. با بررسی گزارش سود و زیان می‌توانیم سود خالص و سود ناخالص، انواع هزینه‌ها و بهای تمام شده را تحلیل نماییم. در نتیجه از اساسی ترین گزارشات، برای تصمیم گیری، صورت سود و زیان می‌باشد؛ البته برای اخذ تصمیمات استراتژیک میتوان از داشبوردهای مدیریتی نیز استفاده نمود تا شاخص‌های عملکردی نیز در تصمیمات اثرگذار باشند.
با توجه به اینکه صورت های سود و زیان دارای اطلاعات با ارزش و اساسی هستند؛ میتوان از آن‌ها برای تجزیه تحلیل فرآیند کسب و کار با سال‌های گذشته اش ( تحلیل افقی) استفاده نمود و هم برای مقایسه شرکت با سایر رقبا ( تحلیل عمودی). بررسی شاخص‌های این صورت به ما درباره مسیر رشد یا افول کسب و کار اطلاعات دقیقی ارائه می‌دهد. نتیجه گیری که از تحلیل استخراج صورت سود و زیان میشود بیان کننده اهمیت حسابداری و ثبت صحیح اطلاعات مالی هست؛ با تحلیل درست این اطلاعات میتوان در مورد موارد زیر تصمیم گیری نمود:
برای تهیه صورت سود و زیان، به طورکلی باید از تعیین مبلغ فروش شروع نمایید و بعد باید بهای تمام شده کالای فروش رفته را از مبلغ فروش رفته کسر نمایید؛ حاصل این عملیات سود ناویژه را تعیین می‌نماید.
در ادامه با کسر کردن انواع هزینه مانند هزینه استهلاک و عملیاتی، به سود عملیاتی می‌رسیم. حال با اضافه نمودن درآمد غیرعملیاتی و کسر کردن هزینه غیرعملیاتی، سود قبل از مالیات را محاسبه کرده و سپس با تفریق نمودن مالیات سود خالص دوره را حساب می‌نماییم.
فرمول کلی محاسبه سود(زیان) در هر دوره مالی به سادگی و از تفریق هزینه‌ها از درآمدها بدست می‌آید. اما قسمت سخت این گزارش، شناسایی درست هزینه‌ها و درآمدها و دسترسی به اطلاعات دقیق مالی است.
هزینه های دوره مالی – میزان درآمد های دوره مالی = سود(زیان) دوره مالی
صورت سود و زیان به دو روش تهیه میشود؛ روش تک مرحله‌ایی که در آن ابتدا تمام درآمدها لیست شده سپس هزینه‌ها به این لیست اضافه می شوند و با کم کردن هزینه‌ها از درآمدها، سود(زیان) قبل از مالیات محاسبه میشود. در روش دیگر که به روش دو مرحله‌ایی معروف است؛ ابتدا درآمد عملیاتی و هزینه عملیاتی لیست شده و از تفریق آن‌ها، سود ناویژه محاسبه میشود. در مرحله بعدی درآمدها و هزینه‌های غیر عملیاتی به لیست اضافه میشود و در نهایت سود قبل از مالیات محاسبه میشود.
در نرم افزار حسابدرای محاسبان، با انتخاب ماژول های حسابداری و تعیین دوره مالی، میتوان گزارش صورت سود و زیان دقیقی، برپایه نوع فعالیت شرکت، ساختار شرکت و استانداردهای حسابداری به دست آورد. این گزارش برای تصمیم گیران، سهامداران و سرمایه گذاران قابل اتکاست. حساب رایان با بیش از 20 سال تجربه همکاری در حوزه‌های مختلف و تحلیل چالش‌های اختصاصی آن‌ها، توانسته راهکارهای انحصاری در این زمینه ارائه دهد تا علاوه بر اینکه در مسیر رشد، به کسب و کارها کمک نماید و موجب سودآوری بیشتر صاحبان کسب و کار نیز شود.
کلیه شرکت‌ها می‌توانند با تماس با واحد فروش، جلسه ای را با دپارتمان فروش در خصوص قابلیت‌ها و امکانات محاسبان داشته باشند.
شماره تماس دپارتمان فروش: ۸۷۷۶۰ (داخلی ۲۲۵) و یا شماره همراه (۰۹۱۹۹۹۸۷۱۳۸)
