مالیات بر ارزش افزوده یا Value Added Tax نوعی از مالیات غیرمستقیم و عام است که توسط مصرف کننده پرداخت میشود. در روند تولید یک خودکار تا تحویل آن به مصرف کننده نهایی ده ها خدمت روی آن انجام میشود. همه این موارد شامل انواع مالیات بر ارزش افزوده میشوند که باید به صورت جداگانه به دولت پرداخت شوند.
مالیات در واقع یک هزینه پرداختنی اجباری و بلاعوض هست که دولت بابت شرایطی برای کسب سود ایجاد کرده است؛ از سود فعالیت های اقتصادی دریافت میکند. بر اساس قانون این مالیات ها صرف بهبود رفاه اجتماعی میگردد.
با توجه بررسی های تاریخی، اولین مالیات ها در مصر باستان حدود 3000 سال پیش از میلاد اخد شده است. در ایران نیز از زمان داریوش بزرگ امور و قوانین مربوط به مالیات پایه گذاری شده است. البته از زمان سلوکیان هر دو نوع مالیات مستقیم و غیر مستقیم به صورت نظام مند اخذ میشد. این مالیات ها برای تامین نیازهایی عمومی مثل نظامی-امنیتی و درمانی هزینه میشد.
در فرآیند تولید یک کالا مجموعه فعالیتهایی باعث میشوند که ارزش مواد اولیه و کالای واسطه افزایش یابد که ارزش افزوده یا Value addedنام دارد. اگر مقدار ارزش مواد استفاده شده در تولید را از قیمت کالا کم کنیم، میزان ارزش افزوده محاسبه میشود.
مثلا برای تولید یک ماشین حدود 150میلیون تومان تجهیزات و قطعه و مواد اولیه استفاده شده است اگر این خودرو به قیمت200 میلیون تومان به فروش برسد، 50 میلیون تومان ارزش افزوده دارد.
در سال 1366 برای اجرای مالیات بر ارزش افزوده، لایحه به مجلس برده شد. پس از بررسی در کمیسیون اقتصادی، در صحن علنی مجلس 6 ماده از تصویب شد. برای افزایش کارایی در صندوق بین المللی پول سیاست های اجرایی این مالیات را پیشنهاد داد. در سال 87 به صورت آزمایشی اجرا شد و در 94 از 6درصد به 9درصد افزایش یافت.
مالیات بر ارزش افزوده در مراحل مختلف تولید و توزیع محاسبه میشود بر همین اساس به دسته های مالیات بر ارزش افزوده تولیدی، مالیات بر ارزش افزوده مصرفی و مالیات بر ارزش افزوده درآمدی تقسیم میشود.
در این نوع مالیات بر ارزش افزوده، خرید کالای مصرفی و سرمایه ایی شامل مالیات میگردد و خرید کالاهای سرمایه ایی توسط کسب و کار هیچ اعتبار مالیاتی ایجاد نمیکند.
در این نوع مالیات بر ارزش افزوده تمامی مخارج سرمایه گذاری از پایه مالیاتی حذف میشود. به این دلیل که بر پایه خدمات و کالاهای مصرفی هستند.
مالیات بر فروش تولید خالص کالاها را، مالیات بر ارزش افزوده درآمدی می نامند. البته میزان استهلاک از کسر میگردد و سرمایه گذاری خالص شامل مالیات میشود.
همانطور که پیش تر به آن اشاره شد؛ در حال حاضر، نرخ مالیات بر ارزش افزوده 6 درصد میباشد البته 3 درصد نیز بابت عوارض خرید کالا به آن اضافه میشود. مجموعا نرخ این مالیات درسال 1401، 9 درصد میباشد.
براساس روند اقتصادی و صنعتی کشور یا استراتژی های حمایتی لیست کالاهای معاف یا مشمول مالیات تغییر میکند. در ادامه به بررسی آخرین به روز رسانی این لیست میپردازیم. کالاهایی مثل محصولات کشاورزی فرآورده نشده، دام و طیور زنده و خوراکشان، انواع کود و بذر و نهال، کالاهای فرهنگی مثل کتاب، دارایی های غیر منقول، لوازم مصرفی درمانی و آموزشی، فرش دستبافت و خدمات حمل ونقلی معاف از مالیات بر ارزش افزوده هستند.
سیاست های مالیاتی در کشورهای مختلف بسیار متفاوت است. مثلا در امارات هیچگونه مالیاتی اخذ نمیشود. در بحرین هم مالیاتی اخذ نمیشود مگر اینکه حوزه فعالیت کسب و کار، نفت و گاز باشد. یا در آرژانتین نرخ مالیات بر ارزش افزوده از 10.5 تا 27 درصد برحسب نوع کالا متغیر است. در کل حدود140 کشور قانون مالیات بر ارزش افزوده را اجرا میکنند.
مالیات بر ارزش افزوده را معمولا مصرف کننده نهایی میپردازد. اگر شما کالایی به قیمت 10.000 بخرید و نرخ مالیات 9 درصد باشد؛ شما به فروشنده 10.900 میپردازید. 900 بابت مالیات بر ارزش افزوده میباشد.
پس از تصویب قانون مالیات بر ارزش افزوده در مجلس و برای اجرای مرحله ایی آن، دولت طی 8 فراخوان از سالهای 87تا99 گروه ها و دسته های مختلفی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند را موظف به ثبت نام و ارائه اطلاعات نمود.
در این فراخوان ها مقرر شد که با مراجعه به آدرس الترونیکی www.e-vat.ir ثبت اظهارنامه نمایند. کسب و کارها باید هر سه ماه ( به صورت فصلی) اظهارنامه مالیاتی خود را ثبت نمایند و برای این کار 15 روز مهلت دارند. همچنین مشمولان برای آگاهی از آخرین تغییرات میتوانند از درگاه ملی مالیات به نشانی www.intamedia.irاستفاده نمایند.
مالیات بر ارزش افزوده باید 90 روزه پرداخت شود و کسب و کارها برای ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده 15 روز مهلت دارند. مثلا مهلت قانونی ارسال اظهارنامه فصل پاییز تا 15 دی مهلت میباشد.
مطابق بند 5 ماده22 قانون مالیات بر ارزش افزوده، جریم عدم پرداخت شامل 50 درصد مبلغ مالیات تعلق گرفته میباشد و جریمه دیرکرد نیز 2درصد مالیات پرداخت نشده است. در بند 6 ماده 22 بیان میشود که جریمه ارسال نکردن اظهارنامه مالیاتی، مبلغی بین25 تا 100 مالیات تعلق گرفته میباشد که به صورت ماهانه محاسبه خواهد شد.
عرضه کالاها و ارائه خدمات و همچنین واردات و صادرات آن ها شامل قوانین مالیات بر ارزش افزوده میشود. بازرگانان بهتر است پیش از انجام معاملات کالاها این میزان مالیات را محاسبه کنند. مالیات بر ارزش افزوده کالا بر اساس مقدار ریالی کالای وارداتی محاسبه میشود. نحوه کلی آن به این صورت است که مقدار ارزش افزوده کالا با میزان ارزش کرایه حمل خارجی آن توسط کشتیرانی جمع شده و در نهایت در مبلغ بیمه و نرخ رسمی ارز که توسط گمرک مشخص شده، ضرب میشود. این فرمول کلی میزان مالیات و ارزش افزوده کالای وارداتی میباشد.
اجرای قانون مزایای بسیاری برا جوامع داشته به همین دلیل فقط از انحصار جوامع اروپایی خارج شده و در کشورهای زیادی اجرا میشود. در ادامه برخی از مزایا را توضیح میدهیم.
با توجه به گستردگی خدمات و کالاهایی که شامل مالیات بر ارزش افزوده میشوند، اجرای این قاون درآمدزایی بسیاری را در پی دارد.
بدلیل اینکه این سیستم خود اجراست، هزینه وصول آن بسیار پایین است و فقط مودیان آن را اجرا میکنند. این ویژگی در فراگیری اخذ مالیات بر ارزش افزوده در کشورها نقش مهمی دارد.
در صورتی که فروشنده مالیات را پرداخت نکند، خریدار باید پرداخت کند و همچنین نرخ آن نسبت به سایر مالیات ها کمتر است. این دو نکته موجب میشود که میزان استقبال از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بیشتر باشد.
از مهمترین معایب مالیات بر ارزش افزوده میتوان به افزایش قیمت ها اشاره کرد. با توجه به اینکه آثار نزولی این نوع مالیات نسبت به مالیات دیگر کمتر است جای نگرانی ندارد. اجرای سخت و پیچیده آن در برخی از قسمت ها مثل خرده فروشی از دیگر معایب آن میباشد.
طبق ماده 26 قانون مالیات بر ارزش افزوده و بخشنامه سال94، مامور مالیات به محل مودی مراجعه کرده و ابلاغ برگه دریافت مدارک و اسناد را تحویل میدهند. نهایت تا 15 روز بعد از ابلاغ، برای دریاف مدارک به مودی مراجعه مینمایند. پس از تهیه صورتمجلس و امضای آن توسط حسابدار یا مدیر مالی، مدارک به مامورمالیاتی تحویل داده میشود. پس از محاسبه و رسیدگی به دفاتر و مدارک، برگه استرداد مالیات ابلاغ میشود و اگر مودی، در مدت 20 روز به آن اعتراض نکند، برگه ابلاغ قطعی محسوب خواهد شد.
علاوه بر تکمیل فرم های مبوطه، با توجه به حوزه فعالیت کسب و کار، مدارک متفاوتی نیاز است که در ادامه به آن ها اشاره مینماییم.
باتوجه به نکات مهم اجرایی و ثبتی در مالیات بر ارزش افزوده لازم میباشد که این موارد به صورت اختصاصی در نرم افزاری قابل اطمینان و دقیق نگهداری و ذخیره شود. از قابلیت های نرم افزار حسابداری محاسبان ارائه صورت فصلی میباشد که در مبحث مالیات بر ارزش افزوده ضروری میباشد شما با محاسبان به سرعت به گزارشات و اطلاعات مربوط به رسیدگی مالیات بر ارزش افزوده دستری خواهید داشت.
شرکت حساب رایان پارس به عنوان یک شرکت دانش بنیان و با سابقه درخشان، قریب به دو دهه در تولید و ارائه نرم افزارهای یکپارچه حسابداری، مالی و اداری محاسبان با رویکرد ERP فعالیت دارد. شرکت حساب رایان پارس در ارائه نرم افزار حسابداری و داشبورد مالی محاسبان، بیش از ۴۰۰۰ مشتری در سراسر کشور دارد.
کلیه شرکت ها میتوانند با تماس با واحد فروش، جلسه ای را با دپارتمان فروش در خصوص قابلیت ها و امکانات محاسبان داشته باشند.
شماره تماس دپارتمان فروش: ۸۷۷۶۰ (داخلی ۲۲۵) و یا شماره همراه( ۰۹۱۹۹۹۸۷۱۳۸)
