سالگرد و همایش برگزار کردن و پاسداشت گرفتن و تقدیر از یک عمر فعالیت یک چهره فرهنگی یکی از برنامه‌های مرسوم است که معمولا در سیستم فرهنگی کشور برای برخی چهره‌ها برگزار می‌شود.
این راحت‌ترین کاری است که می‌توان برگزار کرد زیرا کافی است با اندکی هزینه تعدادی سخنران یا همدوره یک چهره سرشناس را دعوت کرد تا در مورد خصوصیت‌های آن چهره داد سخن سر بدهند و مجلسی را گرم کنند. این کاری است که زحمتی ندارد و می‌توان گزارش کاری با آن ارائه کرد و خود را به یک چهره نزدیک کرد و از آن بهره برد. البته برای چهره‌هایی که زمان زیادی از وفات آنها نمی‌گذرد برگزاری چنین بزرگداشت‌هایی طبیعی است اما برای چهره‌هایی که سال‌های از مرگ آنها می‌گذرد کارهایی سوای برنامه‌هایی از جنس پاسداشت و بزرگداشت نیاز است.
شهید سید مرتضی آوینی یکی از آن چهره‌هایی است که هرساله در سال‌روز شهادتش بزرگداشت‌های متعددی برایش برگزار می‌شود و خاطراتی از او نقل می‌شود و از جایگاه فکری، هنری و فرهنگی سید شهیدان اهل قلم سخن رانده می‌شود. به تعبیری در طول سال همواره از نام این شهید به نفع «هنر انقلاب» خرج می‌شود. اما کمتر کسی است که در طول این ربع قرن پس از شهادت سید شهیدان اهل قلم به این فکر افتاده باشد تا اثری مکتوب در بازخوانی آراء و اندیشه‌های او داشته باشد یا به نقش و جایگاه این مبارز فرهنگی در سامان‌دهی فضای فرهنگی هنر انقلاب اشاره کرده باشد.
نهادهای فرهنگی (به طور مشخص حوزه هنری انقلاب اسلامی و دیگر نهادهای مشابه) که از بودجه‌های بالایی با عنوان هنر انقلاب اسلامی بهره می‌برند نیز در این عرصه کمتر فعالیتی داشته‌اند تا به تبیین این جایگاه بپردازند. یعنی بعد از گذشت 25 سال از شهادت سید مرتضی آوینی، که رهبر انقلاب از او با عنوان «سید شهیدان اهل» یاد کرده‌اند، غیر از آثار به جا مانده از این شخصیت فرهنگی، که نسلی از فعالان فرهنگی و هنری وام‌دار آراء و اندیشه‌های او هستند، اثری تبیینی و تحلیلی در بررسی افکار این شهید عرصه فرهنگ منتشر نکرده‌اند. سرمایه‌گذاری برای تالیف چنین آثاری در حد صفر است و نهادهای انقلابی عرصه فرهنگ، احتمالا نه تنها پاسخی برای این مسئله ندارند بلکه با توجیه‌هایی باورنکردنی کم‌کاری خود را لاپوشانی خواهند کرد.
آیا لازم است که در این مورد نیز مانند نمونه‌های دیگر (از جمله امام خمینی(ره) یا شهید بهشتی) باز هم رهبر انقلاب تذکر دهند تا مدیران فرهنگی به فکر تولید اثری بیفتند تا در دیدار بعدی با ایشان ارائه کنند؟ یعنی این نگاه در مدیران فرهنگی وجود ندارد که پیش از تذکر و یادآوری رهبر انقلاب، خودشان دست به کار شوند و آثاری با هدف معرفی آراء و اندیشه‌های شهید آوینی و امثال او تولید کنند؟ این در حالی است که اگر سید مرتضی آوینی گرایش‌های روشن انقلابی نداشت بی‌شک جناح شبه‌روشنفکر تاکنون او را نیز مانند بسیاری از چهره‌های هنر انقلاب مصادره می‌کرد ولی از آنجا که آوینی چهره‌ای کاملا انقلابی با گرایش‌های دینی و ضد استکباری است، آنها دست به چنین کاری نزده‌اند. آیا لازم است برای معرفی چهره متفکر هنر انقلاب اسلامی باز هم رهبر انقلاب وارد میدان شوند تا مدیران همه‌چیزدان انقلاب در عرصه فرهنگی دست به تولید اثر بزنند و به بازخوانی آرا و اندیشه‌های او بپردازند؟ شاید هم آوینی برای این روزهای هنر انقلاب کارکردی ندارد و تنها عکس یادگاری گرفتن با او کافی است.
در هر صورت امروز در سالگرد بیست و پنجمین سالگرد شهادت سید مرتضی آوینی دست مخاطبان این شهید عزیز از آثاری تحلیلی پیرامون نگاه او به هنر و فرهنگ انقلاب اسلامی خالی است و جز انگشت‌شمار آثاری که بیشتر خاطره‌نگاری پیرامون سیدمرتضی آوینی است اثر درخور توجهی از او در فضای فرهنگی دیده نمی‌شود.
