موقعیت مکانی سازههای آبی شوشتر از قدیم الایام مورد توجه انسان‌ها بوده است. چرا که در این موقعیت جغرافیایی امکان دسترسی و هدایت آب بسیار آسان است. تا حدی که می‌توان ادعا نمود در این منطقه آثاری از دوران پارینه سنگی نیز توسط باستان شناسان یافت شده است. اهمیت این موقعیت مکانی بعدها توسط انسان‌ها در دوره‌های تاریخی مختلف نیز نادیده گرفته نشد. چرا که در دوره‌های زمانی مختلف تغییرات و ساخت‌وسازهای مختلفی در محوطه‌ی سازه های آبی شوشتر صورت گرفته است.
جالب است بدانید قدمت سازه های آبی شوشتر به دوران هخامنشیان و زمان سلطنت داریوش کبیر باز می‌گردد. البته ذکر این مطلب بدین معنی نیست که تنها هخامنشیان در ساخت و طراحی آنچه امروز سازه های آبی شوشتر می‌نامیم، دست داشته اند. به عبارتی هخامنشیان تنها قسمتی از این سازه را ساخته‌اند که شامل تونلها و آسیاب‌ها میشود. پیشینه‌ی ساخت سایر قسمت آن از جمله ساختمان آسیاب‌ها را می‌توان به دوران ساسانیان نسبت داد. از آنجایی که ساختمان آسیاب‌ها قسمت بزرگی از محوطه‌ی سازههای آبی شوشتر را اشغال می‌کنند، برخی به اشتباه قدمت سازه های آبی شوشتر را به ساسانیان نسبت می‌دهند.
سازه های آبی شوشتر از قسمت‌ها و ساختمان‌های مختلفی تشکیل شده است. ارتباط ماهرانه و استادانه بخش‌های مختلف سازه های آبی شوشتر است که آن را جزو آثار تاریخی جهانی قرار داده است. به عبارتی تمامی تونلها، آسیاب‌ها و کانال‌ها هماهنگی مهندسی شده‌ای با یکدیگر دارند. سازه های آبی شوشتر با این همه هماهنگی نمی‌تواند یک اتفاق تصادفی باشد!
بخش‌های مختلف سازه های آبی شوشتر در حالت کلی به این شرح‌اند:
• بند میزان
• برج کلاه فرنگی
• رودخانه دست کند گرگر
• پل بند گرگر
• مجموعه آبشارها و آسیابهای آبی
• بند برج عیار
• نیایشگاه صابئین
• بند ماهی بازان شوشتر
• قلعه سلاسل
• کانال داریون
• پل بند شادروان
• بند خاک
• بند دختر
• پل بند لشکر
• پل شاه علی
• بند شرابدار
در سفر به سازه های آبی شوشتر حتما تابلویی را که شامل اطلاعات دقیق این مکان است، به دقت و با حوصله تمام بررسی کنید تا اطلاعات بیشتری در برخورد با قسمت‌های مختلف این اثر داشته باشید.
کاربرد سازههای آبی شوشتر را تنها نمی‌توان به یک مورد خاص نسبت داد. به عبارتی اهداف متعددی به جهت کج‌کردن مسیر رود کارون و انتقال آن به سازه های آبی شوشتر وجود دارد. مهم‌ترین کاربرد سازه های آبی شوشتر آبرسانی شهری بود. با جاری شدن آب میان کوه ها و ایجاد کانال‌های مختلف آب به شهرهای نزدیک و اراضی نیمه بیابانی منتقل میشد. انتقال آب به شهرهایی که از نعمت آب برخوردار نبودند آبادانی را به همراه داشت. چرا که در پی انتقال آب به زمین‌های دورتر امکانات دیگری نیز فراهم میشد. برای مثال از آن آب کانال کشی شده برای آبیاری زمین‌های کشاورزی، باغ‌ها و کاشت انواع صیفی‌جات استفاده میشد. همچنین به اموری مانند پرورش ماهی نیز می‌پرداختند. چنانچه انتقال آب به اراضی نیمه بیابانی و خشک نادیده گرفته میشد، امکان برقراری تمدن در قسمت های میانی ایران وجود نداشت.
از دیگر کاربرد های سازه های آبی شوشتر می‌توان به ایجاد سیستم حمل و نقل نیز اشاره کرد. جریان آب در مواقعی از سال به قدری زیاد میشد که امکان قایقرانی را نیز فراهم می‌کرد. از امتیاز قایقرانی هم برای انتقال افراد و هم برای انتقال سریع بار استفاده میشد.
کانال‌ها و مسیرهای آب استفاده دیگری نیز داشت و آن سیستم دفاعی بود. آب در قدیم و همچنین امروزه به عنوان قدرتمند ترین سیستم دفاعی شناخته میشود. در برخی موارد دور ساختمان‌هایی که محافظت بیشتری نیاز داشت، خندق‌هایی برای برقراری جریان آب حفر می‌کردند.
همانطور که مبرهن است، سازه های آبی شوشتر نه تنها یک اثر تاریخی و هنری است، بلکه در گذشته عنصری بود که زندگی را در نقاط دوردست امکان پذیر می‌کرد.
برای آشنایی بیشتر با سازه های آبی شوشتر روی لینک زیر کلیک کنید و ادامه این مقاله را در سایت حستایل مطالعه کنید.
https://hestyle.ir/سازههای-آبی-شوشتر/
