در این سری مطلب درمورد سه پرسش اساسی صحبت خواهیم کرد:
تاب آوری چیست؟
چگونه میتوان تاب آور شد؟
آیا همیشه نیاز است که تمام مسیر را طی کنیم؟
آیا تاب آوری به اندازه ای واضح نیست که نیاز به تعریف نداشته باشد؟ بر اساس مشاهدات بسیاری از افراد برداشت های متفاوتی از تاب آوری دارند. هرکس به شکلی خاص از آن صحبت می کند و این ابهام باعث می شود که گاهی اوقات افرادی که درباره تاب آوری صحبت می کنند به دنبال چیز دیگری باشند.
در مسیر رسیدن به تاب آوری شرکت ها معمولا مراحل زیادی را انجام می دهند. اما بیشتر اوقات نیازی به ادامه دادن تمام مسیر نیست و می توان در یکی از مراحل میانی توقف کرد. در اینجا توقف به معنی رسیدن به تاب آوری کامل نمی باشد, اما ممکن است همین مقدار کافی باشد.
تاب آوری چیست؟
اکثر مدیران ادعا می کنند که سیستم هایشان تاب آور است, برنامه نویس ها از طراحی نرم افزارهای تاب آور صحبت می کنند و فروشندگان از تاب آوری محصولات خودشان تعریف می کنند. اما واقعا منظور از تاب آوری چیست؟ آیا همه ما از یک مفهوم یکسان صحبت می کنیم؟
اول از همه، تاب آوری چه چیزی نیست؟
یکی از اشتباهات رایج این است که تصور میکنیم سیستمی که برای مدت طولانی بدون مشکل کار کرده تاب آور است. چون تصور میکنیم عملکرد بی نقص یک سیستم در طول زمان به معنی تاب آوری آن سیستم می باشد. اما این تصور اشتباه است!
کارکرد طولانی مدت یک سیستم فقط نشان می دهد که طراحی اولیه آن سیستم در شرایط درست و پیش بینی شده صورت گرفته است. تاب آوری تنها زمانی مشخص می شود که سیستم با شرایط پیش بینی نشده رو به رو شود. برای مثال زنجیره های تأمین جهانی تا پیش از حادثه کشتی Ever Given که باعث مسدود شدن کانال سوئز شد, تاب آور به نظر میرسیدند. اما این اتفاق غیر منتظره باعث شد تا ماه ها طول بکشد تا این زنجیره ها به حالت عادی بازگردند. این مورد به خوبی نشان می دهد که زنجیره های تأمین جهانی تاب آور نبوده اند, بلکه فقط در شرایط عادی به خوبی عمل می کردند.
اما تعریف تاب آوری چیست؟
برای رسیدن به این تعریف, منابع مختلفی از حوزه های گوناگون مانند روان شناسی, اکولوژی, مهندسی سیستم ها و... بررسی شدند. تاب آوری را میتوان توانایی مقابله موفق با شرایط نامطلوب دانست:
مدیریت شرایط پیش بینی شده (پایداری): توانایی حفظ عملکرد در برابر مشکلات شناخته شده.
مقابله با شرایط پیش بینی نشده: توانایی واکنش به اتفاقات غیر منتظره.
بهبود و یادگیری از اتفاقات غیر منتظره: توانایی استفاده از تجربیات گذشته برای تقویت سیستم و جلوگیری از تکرار مشکلات.
اگر کمی به این تعریف فکر کنیم, متوجه میشویم که راه حل های نرم افزاری به تنهایی تاب آور نیستند. آن ها می توانند پایدار باشند, اما اساسا نوشتن کدی که بتواند با اتفاقات پیش بینی نشده مقابله کند عملا غیر ممکن است. در بعضی از موارد شاید کدی که نوشتیم به صورت اتفاقی یک اتفاق را مدیریت کند, اما این اتفاق بیشتر به شانس وابسته است. معمولا بیشتر سیستم ها در مواجهه با اتفاقات پیش بینی نشده دچار خطا می شوند.
با تمام این موارد, یک سیستم حتی اگر به تنهایی تاب آور نباشد, داشتن پایداری ارزش بسیار بالایی دارد. یعنی اینکه سیستم بتواند مشکلات شناخته شده و مورد انتظار را مدیریت کند. باید توجه داشته باشیم که پایداری یکی از پیش نیازهای اساسی برای تاب آوری است. بدون آن آمادگی برای مدیریت اتفاقات بدون فایده خواهد بود. چرا که ما برای مدیریت اتفاقات پیش بینی نشده آماده هستیم. اما اگر هربخشی از سیستم به طور موقت غیر قابل دسترسی شود کل سیستم به طور اجتناب ناپذیری از کار می افتد.
منبع: Uwe Friedrichsen - ufried . com
