شادی و نشاط همچون سایر نیازها و رفتارهای انسان دارای احکام و آداب خاصی است . در این نوشته کوتاه تلاش خواهیم کرد تا به برخی از آنها اشاره کنیم . برخی از شرائط شادی از این قرار است:
در مجالس شادی باید از گناه و معصیت پرهیز کرد . امام صادق علیه السلام فرمودند:
«لا ینبغی للمؤمن ان یجلس مجلسا یعصی الله فیه ولایقدر علی تغییره; <SUP> (1) سزاوار نیست مؤمن در مجلسی بنشیند، که در آن معصیت خدا می شود و او نمی تواند آن را تغییر دهد .»
یکی از شرائط شادی و تفریح این است که با اذیت و آزار دیگران همراه نباشد . متاسفانه امروزه بسیاری از شادیها همراه با اذیت و آزار دیگران است، مانند: بلند کردن صدای موسیقی، انفجارهای تفریحی در شبهای شادی و ...
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: «من آذی مؤمنا فقد آذانی; (2) کسی که مؤمنی را آزار دهد، مرا آزار داده است .»
هشام بن سالم گوید، از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود: خداوند می فرماید: «لیاذن بحرب منی من آذی عبدی المؤمن; <SUP> (3) آن کس که بنده مؤمن مرا بیازارد، با من اعلان جنگ می دهد .»
در آیین اسلام، سرگرمیهای زیانبار و غفلت زا ممنوع است . موسیقی مطرب و غنا یکی از سرگرمیهای زیانبار می باشد که آدمی را از توجه به خدا و آخرت باز می دارد، از این رو بایسته است که مؤمنان از آن پرهیز کنند .
غنا و موسیقی به مناسبت میلاد معصومین علیهم السلام و در اماکن مقدسه
سؤال: اخیرا در میلاد ائمه معصومین علیهم السلام به عنوان جشن ائمه یا مناسبتهای دیگر تحت عنوان اجرای موسیقی سنتی کنسرتهای موسیقی را بر پا می کنند یا سرودهایی همراه با آهنگ به صورت طرب آور با خوانندگیهای سبک اجرا می کنند . آیا رواج این حرکت از سوی هر گروه و نهاد در فرهنگسراها یا مساجد و حسینیه ها چه صورت دارد و آیااساسا با توجه به سیره ائمه معصومین علیهم السلام می توان به نام اهل بیت علیهم السلام به چنین اقداماتی دست زد؟
مقام معظم رهبری: هر گونه خوانندگی و نوازندگی که متناسب با مجالس عیش و نوش و خوشگذرانی باشد، جایز نیست و از هر کاری که با شئونات مساجد و حسینیه ها سازگار نباشد، باید اجتناب کرد . (4)
آیة الله فاضل لنکرانی: به طور کلی هر امری که هتک و بی احترامی به ائمه اطهار علیهم السلام تلقی شود، جایز نیست و ظاهرا مجموع این اعمال عرفا هتک محسوب می شود . (5)
آیة الله بهجت: برپایی و شرکت در این مجالس حرام است . (6)
آیة الله تبریزی: اجرای موسیقی در مجالس معصومین مطلقا جایز نیست و نواختن موسیقی لهوی و گوش دادن آن هر چند در غیر مجالس معصومین باشد حرام است و بین انواع موسیقی لهوی فرقی در حرمت نیست . (7)
آیة الله مکارم شیرازی: کلیه صداها و آهنگهایی که مناسب مجالس لهو و فساد است، حرام است . (8)
سؤال: در رادیو مدح ائمه طاهرین را با وزن و ساز و با لحن خوب می خوانند . آیا استماعش جایز است یا خیر؟
امام خمینی رحمه الله: اگر غنا و موسیقی نباشد، مانع ندارد . (9)
سؤال: آیا می توان در ولادت امامان معصوم در مسجد نوار آهنگ مذهبی غیر حرام گذاشت؟
آیة الله مکارم شیرازی: گذاشتن آهنگ مذهبی در مساجد و حسینیه ها مناسب نیست . از آن اجتناب کنید . (10)
سؤال: آیا پخش موسیقی شاد به مناسبت میلاد ائمه معصومین در مسجد شرعا اشکال دارد؟
مقام معظم رهبری: روشن است که برای مسجد جایگاه شرعی خاصی است و چنانچه پخش موسیقی در مسجد مناسب جایگاه و احترام مسجد نباشد، حرام است; حتی اگر موسیقی غیر مطرب باشد . (11)
سؤال: دست زدن همراه با مداحی در مجالس شادی ائمه معصومین علیهم السلام و روزهای تولد آنها از نظر شرعی چه حکمی دارد؟
آیة الله مکارم شیرازی: دست زدن اگر با امور حرام مقرون نباشد، حرام نیست; ولی در مساجد و حسینیه ها از آن پرهیز کنید . (12)
سؤال: در موالید حضرات ائمه در مسجد مجلس گرفته، اشعار می خوانند و موقع خواندن اشعار، کف می زنند، کف زدن در مسجد چه صورت دارد؟
آیة الله گلپایگانی: به نظر این جانب خالی از اشکال نیست . (13)
سؤال: در اعیاد مذهبی و جشن ولادت ائمه در مسجد یا حسینیه مجلس جشن گرفته می شود و اشعار مذهبی خوانده می شود، آیا کف زدن در این مجالس جایز است؟
آیة الله فاضل لنکرانی: در مساجد و حسینیه ها کف نزنید . (14)
یکی از مسائلی که در ایام موالید ائمه و اعیاد و مناسبتهای شاد مطرح می شود مسئله رقص است، به ویژه در برخی از مجالس زنانه مسئول جلسه حاضران را مکلف می کند که برخیزند و برقصند تا حاجت خویش را بگیرند و استدلالشان این است که خود ائمه به ما گفته اند: در شادی ما شاد و در غم ما غمناک باشید; در حالی که خشنودی ائمه با عمل حرام محقق نمی گردد .
امام خمینی رحمه الله می فرماید: رقص منشا فساد است و اشکال دارد، خواه رقص زن برای زن باشد یا رقص مرد برای مرد . تنها رقص زن برای همسر جایز است . (15)
آیة الله خامنه ای: رقص به طور کلی اشکال دارد، مگر رقص زن برای همسرش . (16)
آیة الله فاضل: رقص زن برای جنس موافق اگر با محرمات همراه نباشد، مانعی ندارد . (17)
سؤال: آیا جایز است زن در میان زنان برقصد و شادباش (پول) بگیرد؟
آیة الله صافی: پول گرفتن در مقابل رقص جایز نیست . (18)
سؤال: گفتن لطیفه های رایج در کشور که حالت تمسخر قشر، قوم یا مناطقی از مردم کشور را در بر می گیرد، چه حکمی دارد و شنیدن آن چه صورت دارد؟
آیة الله خامنه ای: اگر استهزاء آنان محسوب شود جایز نیست . (19)
آیة الله مکارم: اگر واقعا تمسخر قومی به طور عام بوده باشد، اشکال دارد . (20)
آیة الله فاضل: بهتر آن است که از این نوع مزاحها اجتناب شود . (21)
آیة الله سیستانی: اگر مستلزم هتک و توهین مؤمنین باشد، جایز نیست . (22)
آیة الله صافی: اگر قصد لطیفه گویی باشد و توهین صدق نکند، اشکال ندارد . (23)
آیة الله تبریزی: مسخره کردن مؤمن جایز نیست و اگر این طور نباشد و متضمن کذب هم نباشد، مانعی ندارد . (24)
پی نوشت:
1) وسائل الشیعه، ج 11، ص 422 .
2) بحارالانوار، ج 67، ص 72، ح 13 .
3) وسائل الشیعه، ج 12، ص 264، ح 16263 .
4) مسائل جدید از دیدگاه علما و مراجع تقلید، ج 2، ص 36، استفتاء از مقام معظم رهبری .
5) مسائل جدید، ج 2، ص 36 .
6) همان .
7) همان .
8) مسائل جدید، ج 2، ص 37 و استفتائات جدید، ج 1، ص 145 .
9) استفتائات امام، ج 2، ص 16، س 37 .
10) استفتائات جدید، ج 2، س 705 .
11) اجوبة الاستفتائات، ج 1، ص 122، س 410 .
12) استفتائات جدید، ج 1، ص 149، آموزش فقه، فلاح زاده، ص 423 .
13) مجمع المسائل، ج 1، ص 155، س 107 .
14) جامع المسائل، ج 1، ص 95، س 307 .
15) استفتائات امام، ج 2، ص 15 .
16) مسائل جدید، ج 1، ص 204 .
17) جامع المسائل، ج 1، ص 486، س 1736 .
18) جامع الاحکام، آیة الله صافی، ج 1، ص 297 .
19) مسائل جدید، ج 2، ص 59 .
20) همان مدرک .
21) جامع المسائل، ج 1، ص 639 .
22) مسائل جدید، ج 2، ص 60 .
23) همان مدرک .
24) همان مدرک .
