خورشید گرفتگی زمانی رخ می دهد که سایه ماه بر روی بخشی از زمین می افتد. در نتیجه در قسمت هایی از کره زمین ، ماه قسمتی از قرص خورشید یا تمامی آن را از دید ناظر زمین می پوشاند.
این پدیده مورد توجه بسیاری از ملل مختلف بوده است. اغلب تمدن های کهن این پدیده را ، پدیده ای شوم می دانستند .همچنین در بسیاری از فرهنگ ها این پدیده بلای آسمانی تصور می شود .
زمانی خورشید گرفتگی حلقوی رخ می دهد که از سطح زمین اندازه ظاهری ماه کوچکتر از اندازه ظاهری خورشید دیده شود. در این وضعیت، در مکان‌هایی از کره زمین که به خط واصل مرکز خورشید و مرکز کره ماه خیلی نزدیک هستند، تنها حلقه پرنوری از خورشید دیده می‌شود و درون حلقه کاملاً تاریک دیده می‌شود.
از سطح زمین اندازه ظاهری ماه اندکی بزرگتر از اندازه ظاهری خورشید دیده شود. در این وضعیت، در مکان‌هایی از کره زمین که به خط واصل مرکز خورشید و مرکز کره ماه خیلی نزدیک هستند، تمام سطح خورشید توسط روی تاریک ماه پوشانده می‌شود. همچنین زمین، ماه وخورشید در یک خط قرار می گیرند و خورشید به طور کلی در پشت ماه قرار می گیرد.
هرزمان این پدیده رخ می دهد، در قسمت هایی از سطح کره زمین که از خط واصل مرکز خورشید و مرکز کره ماه دور هستند، امکان تماشای کسوف کلی یا کسوف حلقوی وجود ندارد. در چنین نقاطی دو قرص خورشید و ماه هم مرکز دیده نمی‌شوند و در نتیجه روی تاریک ماه، تنها قسمتی از قرص خورشید را می‌پوشاند که به این حالت گرفتگی جزئی گفته می‌شود.
در برخی از خورشید گرفتگی ها، اندازه ظاهری ماه و خورشید از سطح زمین بسیار به هم نزدیک است. در این مئل که خیلی کم رخ می دهد، ممکن است در بعضی از قسمت ها گرفت کلی و در بعضی از قسمت ها گرفت حلقوی اتفاق می افتد. این حالت کسوف مرکب می باشد.
به گفته حمید جدیری خداشناس، رصدگر و پژوهشگر ایرانی : در طی هر 30 روز ماه یک بار به دور زمین می چرخد و کره زمین در طی یک سال یک بار به دور خورشید می چرخد. زمین اختلاف 5 الی 6 درجه ای با ماه دارد که هر 7 سال فقط 5 بار ماه مقابل خورشید و زمین قرار می‌گیرد و خورشید گرفتگی کلی رخ می‌دهد. همچنین در هر سال دوبار کسوف و خسوف تکرار می شوند.
این خورشید گرفتگی از نوع حلقوی می باشد که به صورت جزئی در ایران و بسیاری از نقاط جهان دیده می شود. در تهران در ساعت 9 و 5 دقیقه آغازمی شود و در ساعت 10 و 16 دقیقه به بیشترین مقدار خود می رسد. همچنین در این پدیده ماه 48 درصد از خورشید را می پوشاند و در ساعت 11 و38 دقیقه به پایان می رسد.
در آفریقا به جز بخشی از غرب آن، جنوب شرق اروپا و آسیا به صورت جزئی و در بخشی از جمهوری کنگو، جنوب چین ، تایوان ، پاکستان ، عربستان سعودی، عمان، یمن ، شمال هند، سودان جنوبی ، اتیوپی به صورت حلقوی قابل مشاهده است.
اگر شما پیگیر رویداد های نجومی هستید و اکنون می خواهید بدانید در سال های آینده چه زمانی خورشید گرفتگی رخ می دهد و در کدام قسمت ها قابل مشاهده می باشد.
در 24 آذرماه 1399 بار دیگرخورشید گرفتگی از نوع کلی رخ می دهد که برای ایران قابل رویت نمی باشد.
