کمدین(Comedian)؛ اثر مائوریتزیو کاتلان(Mauritzio Cathelan) در نمایشگاه بزل امسال بسیاری از حواشی را حول محور هنر بودگی و فلسفه ی هنر ایجاد کرده اما این اولین بار نیست که موز این چنین برای هنرمندان مهم ، مورد استفاده و سر صفِ بحث های اهالی هنر و منتقدان آن می شود.
موزی که از ابتدای شروع هنرمعاصر جنجال آفرین بوده،هست و خواهد بود. چرا که هنوز چندی از اتفاقات موزه ورشو نگذشته است.این میوه ی استوایی در اثری معاصر پس از چهار دهه از نمایشش در تابستان اخیر در لهستان منجر به موجی از اعتراضات گروه های مختلفی از مردم شد. از اثرش در سیلک اسکرین های وارهول گرفته تا سلف پرتره مشهور خوردن موز سارا لوکاس، موز نقش کلیدی ای در هنرمعاصر ایفا می کند.در ادامه مهمترین آثار هنرمعاصر که موز در آن ها نقش اصلی را بازی می کند را مرور می کنیم.
شاید بشود اثر موز در هنر مدرن و معاصر را ابتدا در اثر امپرسیونیست مشهور فرانسوی-پل گوگن(Paul Gauguin) یافت. اثری که در خلق کاور آلبوم موسیقی velevetbackground and Nico توسط اندی وارهول(Andy Warhol) تاثیر زیادی داشت.
وارهول بعدتر بااستفاده از تصویری از دوست ادیتورش پت هکت باز از موز استفاده ای سوژه محور کرد
برای وارهول موز کالایی مصرفی ،روزمره و نمادی از جنسیتی به تاراج ( جهت نقد دوران مدرن و مصرف گرایی) رفته بود .
ناتالیا ال.ال هنرمندیست که در شاخه هنر بدن(Body art) فعالیت های زیادی انجام داده و آثار فراوانی را به دنیای هنر عرضه کرده است که نمی شود به سادگی از آثارش عبور کرد و با شناخت بیشتری باید خوانش شوند.
هنر مصرف کننده(Consumer Art)، شامل یک ویدیوآرت و مجموعه ای سلف پرتره ی ناتالیا ال.ال(Nathalia L.L) است که در دهه هفتادمیلادی خلق وشهرتی جهانی یافت. ناتالیا ال ال در این تصاویر در حال خوردن موز است و از این لحظات لذتی عجیب می برد. این اتفاق بعد از بیش از چهار دهه توسط مدیر موزه به عنوان تصاویر شهوانی ،غیراخلاقی و مبتذل شناخته شد و موزه ی ملی ورشو در بهار امسال این مجموعه ی هنرمند نوآور لهستانی را از فهرست آثارهنری کنار گذاشت اما با بالاگرفتن اعتراضات مردمی نسبت به سانسور دولتی آثار هنری، مجبور به برگرداندن اثر به موزه شدند. موضوعی که دوباره بحث برداشت های متفاوت از یک اثر (که از برداشت اعتراض هنری به فعالیتهای سیاسی اقتصادی در دوران جنگ سرد تا خوانشی جنسی شامل می شود) را مطرح کرد. در این دوره اتفاقات حول و حوش موز به سیاسی ترین شکلش ظاهر شد.
گوریلا گرلز (The Guerrilla Girls)در اواسط دهه هشتادمیلادی با پیروی از ناتالیا ال ال از موز در آثار مختلفی به عنوان ابزاری در واکنشی انتقادی نسبت به دنیای هنر تحت سلطه مردان استفاده کردند.
در سال 1990 ، سارا لوکاس(sara lucas)یک پرتره از خود به نام خوردن یک موز(Eating a Banana) منتشر کرد. دراین سلف پرتره او پیرامون موضوع جنسیت، در مرز مابین مرد و زن در عکس دیده می شود. موز اینجا کاربردی جنسی پیدا کرده و عنصری واسطه برای محتوای هویتی گمشده است.
انگس فرهورست(Angus Fairhurst) هنرمند انگلیسی به موز نگاهی ابزورد داشت. او تلاش می کرد تا سوژه اش را آشنایی زدایی کند و موز را چیزی فراتر از چیزی که هست ببیند یا اصلا نبیند!
او ابتدا پوست موز را در پس زمینه ای سفید نقاشی کشید و سپس 6 سال بعد موز پوست کنده ی عظیم الجثه ی برنزی سیاه رنگ را به موزه ی هنر تیت بریتانیا آورد تا مشخص کند هنوز موز می تواند به بازتعریف هنر بپردازد.
بازار موز(Banana Market)، عنوان چیدمان پائولو نازَرِت(Paulo Nazareth) هنرمند برزیلی ست که در سال 2011 در نمایشگاه بزل میامی از اثرش رونمایی کرد. بازار موز ، یک فولوکس واگن ون سبز رنگ که از درونش یک تن موز به بیرون سر ریز شده است در مرکز غرفه و تصاویری با فرم و محتوای نه چندان مرتبط باهم در پس زمینه. نازارت درباره ی اثرش این چنین عنوان کرده است: کار من آمیخته ای از ارتباطات است، ترکیبی از مذهب،نژاد و حتی فلسفه! ما برزیلی ها نمی دانیم دقیقا کجایی هستیم،ملغمه ای از بومی ها و افریقایی هاییم ، این چیزی است که از تصاویر با ارتباط با موزها دنبالش بودیم، ایجاد روایت های متضاد !
موز ابزاری برای نمایش جنسی،کالای مصرفی، یافتن هویت و نمایش پوچی یا هر چیز دیگر در نهایت چه بخواهیم چه نه ، موز به بخشی از هویت هنرمعاصر بدل شده است. هویتی که شکل، فرم و محتوایی سیال دارد. هویتی که در هیچ تعریف مستقلی نمی گنجد و این آنرا وسیع،بی پروا، پر ریسک و جنجالی می کند.دلیلش هم همینکه معلوم نیست دفعه ی بعد چه بر سر موز خواهد آمد.
