منظور از AJAX چیست؟ AJAX چه کاربردهایی دارد؟ چطور می‌توان از AJAX استفاده کرد؟ AJAX چه مزایا و معایبی دارد؟ در این مقاله به دنبال معرفی AJAX و کاربردهای آن می‌پردازیم.
در وب اپلیکیشن‌های قدیمی، مدل ارتباطی کلاینت-سروری به نحوی بود که کاربران از اینکه باید منتظر reload مداوم صفحات وب می‌ماندند، خسته می‌شدند. چرا که هر زمان که کاربر در وب روی هر چیزی(حتا جزیی) کلیک می‌کرد، مرورگر یک درخواست reload به سرور ارسال می‌کرد. وب سرور نیز در جواب مجبور بود یک صفحه‌ی HTML و CSS جدید را به طور کامل برای کلاینت از نو ارسال کند. کاربر نیز باید پشت سیستم منتظر می‌ماند تا در مرورگر تمام صفحه هر بار کامل رفرش شود. همچنین درخواست‌هایی که به سمت وب سرور ارسال می‌شد، به شکلی نبود که کاربر بتواند هر وقت خواست (مستقل از سازوکار HTTP ) با وب سرور interactivity داشته باشد. از این رو developer ها به دنبال روش‌هایی رفتند که چابکی بیشتر را برای ارتباطات وب به ارمغان بیاورد که یکی از آن‌ها AJAX است
آشنایی با AJAX و کاربردهای آن
کارهای وب با AJAX نسبت به قبل کمتر زمان می‌برند. در واقع AJAX باعث بهبود interactivity در صفحات وب می‌شود. بدون AJAX صفحات مدام reload می‌شدند در حالی که تنها فقط یک جمله یا یک عکس در صفحه تغییر کرده است. اما با AJAX تنها آن بخشی که نیاز هست و آن چیزی که واقعن کاربر نیاز دارد از سرور آپدیت می‌شود. در واقع AJAX یک تکنیک آپدیت کردن بخشی از سایت و صفحه‌ی وب هست، بدون اینکه نیاز به reload کردن تمام محتوای سایت باشد. چراکه در background در حال ارسال دیتا به سمت سرور هست.به عبارت بهتر صفحه کامل رفرش نمی‌شود چون AJAX در پشت صحنه در حال آپدیت بخش‌های موردنیاز هست. همچنین AJAX درخواست‌ها را به شکل Async ارسال می‌کند، تا زمان کمتری صرف update دیتاهای درخواستی کاربر شود.
از طرفی AJAX باعث responsive تر شدن صفحات وب می‌شود، چراکه بدون اینکه نیاز به reload کامل صفحه باشد کاربر می‌تواند بخش‌های کوچکی از صفحه را reload یا رفرش کند. این باعث می‌شود کاربری که از آن وب اپلیکیشن استفاده می‌کند بتواند بدون وقفه تغییرات اعمال کند. این امر منجر به کاهش ترافیک سرور، کاهش میزان استفاده از پهنای باند و افزایش سرعت وب می‌شود.
اما AJAX در ماهیت خود یک ابزار یا زبان برنامه‌نویسی نیست. بلکه AJAX به کمک تکنیک‌هایی نظیر XMLHttpRequest و همچنین زبان Javascript یک رویکرد جدید برای develop کردن وب اپلیکیشن‌ها ایجاد کرده است. به عبارت بهتر AJAX خود یک تکنولوژی جدید نیست بلکه یک روش جدید برای استفاده از تکنولوژی های موجود است، یعنی یک اسکریپت کلاینت-سروری هست که بدون نیاز به فرآیند postback ، با سرور و دیتابیس تبادل اطلاعات می‌کند. همپنین تکنیک AJAX باعث ساخت وب‌اپلیکیشن‌های بهینه‌تر، سریع‌تر و باهوش‌تر می‌شود.
از طرفی AJAX باعث ایجاد یک متد ارتباطی تحت وب، بین کلاینت و سرور شده که می‌تواند این ارتباط را بدون نیاز به reload کردن کل صفحه پایدار نگه دارد. به عبارت فنی تر AJAX امکان partial update را در صفحات وب فراهم می‌کند. این باعث شده که کاربران نسبت به قبل کنترل و قدرت تصرف بیشتری در تعامل با وب اپلیکیشن‌ها داشته باشند.
اما AJAX نیز خالی از ایراد نیست و در مواقعی می‌تواند معایبی نیز داشته باشد. از جمله معایب AJAX می‌توان به مشکل ایندکس، امنیت نه چندان زیاد، دشواری رفع عیب و وابستگی به Javascript اشاره کرد.
همچنین از مهم‌ترین و عمده‌ترین کاربردهای AJAX می‌توان به صفحات Login ، رای‌گیری و Rating و همچنین مواردی که نیاز به Auto-complete و Content update هست، اشاره کرد.
به عنوان نتیجه‌گیری؛ اگر بخواهیم صفحات وب ای داشته باشیم که مانند اپلیکیشن‌های دسکتاپ interactive و responsive تر باشند باید از مجموعه راهکار AJAX استفاده کنیم. چراکه با AJAX صفحات وب درخواست‌ها را اصطلاحن به شکل Asynchronous ارسال می‌کنند تا کاربر به جای اینکه مثل سابق منتظر پاسخ‌اش بماند بتواند بی‌وقفه به کار خود ادامه دهد.
