سوال ۴
دروس معماری به چه ترتیبی باید تغییر کنند که مطابق آرمان فرهنگ و تمدن انقلاب اسلامی باشند؟
هنرها از نظر تجربه آنها
هنرهای زیستی (معماری، آشپزی، جامه
هنرهای خریدنی-نگهداری (نقاشی، مجسمه، فیلم، موسیقی)
هنرهای زنده یا یکبار بهره (رقص، تئاتر،
هنرهای از جهت نگهداری
هنرهای جمع یا همگانی یا نیازمند به کپی رایت(سینما، آهنگ، عکاسی، گرافیک،
هنرهای تک یا (معماری، آشپزی، جامه، رقص، تئاتر، مجسمه، خطاطی، گرافیتی،)
هنر معماری از جهت نگهداری یکی از هنرهای تک به حساب می آید یعنی قابل تکثیر و نیست و بسیار پر هزینه است. همین ویژگی کار را برای معماران سخت می کند چرا که ایشان بایستی جنبه های گوناگونی را در نظر بگیرند. اگر خود معماران این جنبه ها را در زندگی شخصیشان جاری نکرده باشند نمیتوانند برای این فرهنگ چندان کمک کننده باشند با توجه به هزینه هنگفت ساخت معماری، بیشتر موجب زیان می گردند. در نتیجه می بایست یک چنین سیستم آموزشی-گزینشی-پایشی راه اندازی شود.
ایجاد تغییرات در دروس معماری به گونهای که با آرمانهای فرهنگ و تمدن انقلاب اسلامی هماهنگ باشد، نیازمند چند مرحله اساسی است. این تغییرات باید به گونهای باشد که معماران آینده را به درک عمیقتری از فرهنگ، تمدن، و ارزشهای اسلامی برساند.
1. محتوا و مبانی نظری:
افزایش مطالعات و مباحث دربارهی تاریخ معماری اسلامی و تمدنهای مرتبط.
معرفی فلسفهی هنر و معماری اسلامی و اصول طراحی اسلامی.
2.طراحی و عمل:
پروژههای عملی که مبتنی بر اصول طراحی اسلامی و توجه به نیازهای جامعه باشد.
استفاده از مواد و فناوریهایی که با مبانی اسلامی هماهنگ است.
3. پژوهش و توسعه:
تشویق به پژوهش در زمینههای معماری اسلامی و ارائه راهکارهایی برای مشکلات معاصر.
توسعه منابع و مراجع آموزشی که به غنای دانشجویان کمک کند.
4. ارزشها و اخلاق:
تاکید بر اخلاق حرفهای و ارزشهای اسلامی در فرآیند آموزش.
تربیت معمارانی که علاوه بر دانش فنی، از تعهد به اصول اخلاقی اسلامی برخوردار باشند.
ایجاد چنین تغییراتی نیازمند همگرایی دانشگاهها، استادان، دانشجویان و نهادهای مرتبط است. این روند میتواند معمارانی پرورش دهد که نه تنها از نظر فنی، بلکه از نظر فرهنگی و اخلاقی نیز در سطح بالایی قرار دارند.
این تحول باید در چندین سطح صورت پذیرد:
1. تغییر در نگرش به معماری:
معماری بهعنوان یک خدمت اجتماعی: معماری نباید تنها بهعنوان یک هنر یا صنعت در نظر گرفته شود، بلکه باید بهعنوان یک خدمت اجتماعی مهم تلقی شود که در خدمت بهبود کیفیت زندگی انسانهاست.
توجه به نیازهای جامعه: دروس معماری باید به گونهای طراحی شوند که دانشجویان را قادر سازند به نیازهای واقعی جامعه توجه کنند و بتوانند طراحیهایی ارائه دهند که پاسخگوی این نیازها باشد.
تاکید بر هویت اسلامی و ایرانی: معماری اسلامی و ایرانی دارای ویژگیهای منحصر به فردی است که باید در آموزش معماری مورد توجه قرار گیرد.
2. بازنگری در سرفصل دروس:
گنجاندن دروس اسلامی و انسانی: دروس مرتبط با اسلام، فلسفه، اخلاق، تاریخ و فرهنگ ایران باید به سرفصل دروس معماری اضافه شوند.
تاکید بر مفاهیم پایدار و بومی: مفاهیم پایدارسازی، استفاده از مصالح بومی و توجه به اقلیم در طراحی ساختمانها باید در دروس معماری مورد تاکید قرار گیرد.
آموزش مهارتهای نرم: علاوه بر مهارتهای فنی، دانشجویان باید مهارتهای نرم مانند کار گروهی، حل مسئله و ارتباط موثر را نیز بیاموزند.
3. تغییر روشهای تدریس:
استفاده از روشهای فعال: به جای روشهای سنتی، از روشهای فعال مانند پروژه محور، کارگاهی و مطالعات موردی استفاده شود.
تاکید بر پژوهش: دانشجویان باید تشویق شوند تا در زمینههای مختلف معماری پژوهش کنند و یافتههای خود را ارائه دهند.
ارتباط با صنعت: ارتباط بین دانشگاه و صنعت باید تقویت شود تا دانشجویان با مسائل واقعی طراحی آشنا شوند.
4. تغییر در ارزیابی دانشجویان:
ارزیابی جامع: ارزیابی دانشجویان نباید تنها بر اساس امتحانات تئوری باشد، بلکه باید شامل ارزیابی پروژههای طراحی، ارائهها و مشارکت در کلاس باشد.
تاکید بر خلاقیت و نوآوری: در ارزیابی دانشجویان، به خلاقیت و نوآوری آنها توجه شود.
5. تغییر در ساختار دانشکدههای معماری:
ایجاد گروههای پژوهشی: ایجاد گروههای پژوهشی در زمینههای مختلف معماری میتواند به ارتقای سطح علمی دانشکدهها کمک کند.
همکاری با سایر رشتهها: همکاری با سایر رشتهها مانند مهندسی، هنر و علوم انسانی میتواند به غنیسازی آموزش معماری کمک کند.
در نهایت، برای تحقق این تحول، نیاز به همکاری همه جانبه اساتید، دانشجویان، مسئولین دانشگاهها و نهادهای مرتبط است. همچنین، تدوین یک سند راهبردی جامع برای آموزش معماری در کشور میتواند به این امر کمک شایانی کند.
سوالات دیگری که ممکن است مطرح شود عبارتند از:
چه مفاهیم اسلامی و ایرانی باید در دروس معماری گنجانده شود؟
چگونه میتوان تعادل بین آموزش تئوری و عملی را برقرار کرد؟
چه موانعی بر سر راه این تحول وجود دارد و چگونه میتوان بر آنها غلبه کرد؟
منبع: مصاحبه با استاد دکتر سیدغلامرضا اسلامی، دکتر نادر روزرخ.
