آنژیوگرافی (angiography) یا رگ‌نگاری، یک روش تصویربرداری پرتونگاری از سیستم رگ‌های خونی است. در این روش، پس از پر کردن رگ‌ها از یک ماده حاجب، امکان مشاهده و معاینه دقیق آنها فراهم می‌شود. استفاده از این روش برای تشخیص پاتولوژی‌های مرتبط با فضای داخلی رگ‌های خونی یا لومن امکان‌پذیر است.
در ابتدا، پزشک پرتغالی آنتونیو اگا مونیش این روش را برای تشخیص برخی از بیماری‌های مرتبط با سیستم گوارش مانند تومورهای آن مورد استفاده قرار داد. امروزه، رادیولوژیست‌ها و کاردیولوژیست‌ها از آنژیوگرافی برای انجام جراحی‌های تهاجمی دقیق در سیستم گردش خونی، به ویژه در ورید اجوف تحتانی، استفاده می‌کنند. این روش بهترین روش تشخیصی برای بیماران با ایسکمی قلبی است.
آنژیوگرافی یک فرایند است که اطلاعات دقیق‌تری از عروق فراهم می‌کند و قبل از انجام عمل، به جراح اطلاعات مورد نیاز را ارائه می‌دهد. با استفاده از این اطلاعات، جراح می‌تواند برخی از بیماری‌ها را بدون نیاز به جراحی باز، درمان کند و در صورت نیاز به جراحی باز، این اطلاعات به جراح در انجام سریع و دقیق این فرآیند کمک می‌کند.
در حال حاضر، آنژیوگرافی به منظور تشخیص، اغلب از طریق کاتترهایی که از طریق پوست کشاله ران یا مچ دست وارد می‌شوند، انجام می‌شود. ماده حاجب به عروق تزریق می‌شود و سپس تصاویر رادیوگرافی گرفته می‌شود که در آن عروق دچار تنگی، اتساع یا انسداد به طور دقیق قابل مشاهده است. آنژیوگرافی در واقع به عنوان روش استاندارد و موثری برای تشخیص تنگی‌ها یا اختلالات دیگر عروقی شناخته می‌شود.
در هنگام انجام آنژیوگرافی، ممکن است از شما درخواست‌هایی مانند تنفس عمیق، نگه داشتن نفس، سرفه کردن یا تغییر موقعیت دست شما بخواهند. همچنین، برای جلوگیری از انعقاد خون، ممکن است مواد ضد انعقاد (آنتی کواگولانت) به شما تزریق شود.
بیمار در زمان آنژیوگرافی هوشیار است و مراحل انجام شده را می‌تواند مشاهده کند. معمولاً فرآیند آنژیوگرافی حدود یک ساعت زمان می‌برد که شامل مراحل قبل و بعد از آن نیز می‌شود.
اساس آنژیوگرافی مشابه اشعه ایکس معمولی است. تنها تفاوت آن این است که اشعه ایکس از طریق تشدیدکننده‌های تصویر تقویت شده و تصاویر با دوربین تلویزیون نمایش داده می‌شود. در سیستم‌های آنژیوگرافی جدید، هر فریم از سیگنال تلویزیونی آنالوگ به فریم دیجیتال تبدیل شده و در حافظه کامپیوتر ذخیره می‌شود.
آنژیوگرافی در پزشکی برای مقصود شناسایی، تشخیص و درمان برخی از مشکلات مرتبط با سیستم عروقی بدن استفاده می‌شود. این فرایند به عنوان یک ابزار تصویربرداری پرتونگاری استفاده می‌شود که اجازه می‌دهد تا عروق وریدی و شریانی را در نقاط مختلف بدن تصویربرداری کند و اختلالات موجود در آنها را شناسایی کند. برخی از کاربردهای اصلی آنژیوگرافی عبارتند از:
با توجه به قابلیت دقیق و دقیق‌ترین اطلاعاتی که ارائه می‌دهد، آنژیوگرافی به عنوان یک ابزار مهم در تشخیص و درمان اختلالات قلبی، مغزی و سایر مشکلات عروقی در سراسر بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
قبل و بعد از انجام آنژیوگرافی چه اقداماتی لازم است؟
قبل از انجام آنژیوگرافی، ممکن است پزشک شما توصیه‌هایی را ارائه کند. این شامل موارد زیر می‌شود:
پس از انجام آنژیوگرافی، پزشک ممکن است شما را درباره مراقبت‌های لازم بعد از آزمایش مطلع کند. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
برای هر گونه مشورت یا سوال در مورد مراقبت‌های بعد از آنژیوگرافی، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید.
برای آشنایی با انواع لوله آزمایش و کاربرد آن در آزمایشگاه این مطلب را بخوانید
آیا انجام آنژیوگرافی عوارضی به همراه دارد؟
آنژیوگرافی قلب معمولاً روش بی‌خطری است. ولی انجام آنژیوگرافی ممکن است با برخی عوارض همراه باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
1. خونریزی یا سرخ‌ریزی در نقاط ورود کاتتر یا در نواحی دیگر بدن
2. واکنش‌های حساسیتی نسبت به مواد حاجب مورد استفاده
3. عفونت در محل ورود کاتتر
4. ناراحتی یا درد موقت در نقاط ورود کاتتر
5. احساس سردی یا گرمی موقت در طول فرآیند تزریق ماده حاجب
با این حال، این عوارض بیشتر موارد رایجی هستند و معمولاً به صورت موقتی و بدون مشکل جدی ایجاد می‌شوند. در صورت بروز عوارضی پس از آنژیوگرافی، مهم است که به پزشک خود گزارش دهید تا بتوانند وضعیت شما را ارزیابی کرده و در صورت لزوم تدابیر لازم را اتخاذ کنند.
آنژیوگرافی مغز یک فرایند تصویربرداری پرتونگاری است که برای تصویربرداری از عروق مغزی و سیستم عروقی مغز استفاده می‌شود. خلل یا انسداد در عروق مغزی می‌تواند به سکته مغزی یا خونریزی مغزی منجر شود. در این فرایند، یک لوله پلاستیکی از طریق یک برش کوچک در بازو یا ران وارد شریان می‌شود و پس از رسیدن به محل مورد نظر، ماده حاجب (کنتراست ید که قادر به جذب پرتو ایکس هستند) به عروق مغزی تزریق می‌شود و سپس با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری پرتونگاری، تصاویر دقیقی از عروق مغز و جریان خون در این منطقه به دست می‌آید.
آنژیوگرافی مغز می‌تواند در تشخیص و ارزیابی اختلالات مختلف عروقی مغزی مانند تنگی یا انسداد عروق، رگ‌های خونی یا تومورها و همچنین در ارزیابی جریان خون مغزی مفید باشد. این فرایند معمولاً توسط یک تیم متخصص از پزشکان تصویربرداری و جراحان عروقی یا نوروژرورژیست‌ها انجام می‌شود و می‌تواند در تشخیص و مدیریت برخی از بیماری‌های مغزی مهم مؤثر باشد.
انجام آنژیوگرافی از طریق دست بهتر است یا ران پا؟
این روش نسبت به روش آنژیوگرافی از طریق کشاله ران، که به عنوان روش قدیمی‌تر محسوب می‌شود، جدیدتر است و عوارض کمتری دارد. به عنوان مثال، ریسک خونریزی در این روش کمتر است و پس از انجام آنژیوگرافی، نیاز به استراحت مطلق نیست. همچنین نیازی به استفاده از کیسه‌ی شن پس از انجام آنژیوگرافی نیست.
در زمان انجام این فرایند، شما بر روی میز اشعه‌ی ایکس یا برانکارد ایکس ری دراز می‌کشید. ممکن است این میز در طول فرایند جابه‌جا شود، بنابراین ممکن است تسمه‌های محافظ به پا و قفسه‌ی سینه‌ی شما بسته شوند. دوربین اشعه‌ی ایکس نیز می‌تواند در اطراف سر و قفسه‌ی سینه‌ی شما حرکت کند تا از زوایای مختلف تصویربرداری کند.
یک آنژیوکات در ورید بازوی شما وارد می‌شود. ممکن است از طریق این آنژیوکات، به شما داروی آرامبخش تزریق شود تا کمک کند که آرام باشید، همچنین داروهای دیگر و مایعات به شما تزریق خواهند شد. ممکن است در طول فرایند در حالتی از خواب آلودگی باشید یا به خواب بروید، اما همچنان می‌توانید مقداری از اطلاعات را دریافت و دستورالعمل‌ها را پیروی کنید.
الکترودهایی که روی قفسه‌ی سینه‌ی شما نصب می‌شوند، عملکرد قلب شما را در طول فرایند نشان می‌دهند. کف فشار خون، فشار خون شما را کنترل می‌کند و سنسوری دیگر، اکسیژن سنج، میزان اکسیژن خون شما را اندازه‌گیری می‌کند.
ممکن است موهای ناحیه‌ای که کاتتر از کشاله‌ی ران یا دست شما وارد می‌شود، تراشیده شود. آن ناحیه شسته می‌شود، ضدعفونی می‌شود و سپس با یک بی‌حس کننده موضعی بی‌حس می‌شود.
در نقطه‌ی ورود، یک برش کوچک ایجاد خواهد شد و یک لوله‌ی کوچک پلاستیکی (غلاف) به داخل شریان وارد می‌شود. کاتتر از طریق این غلاف وارد شریان شما می‌شود و با دقت به سمت قلب یا شریان‌های کرونری فرستاده می‌شود.
حرکت کاتتر نباید دردآور باشد و نباید احساس کنید که در بدن شما حرکت می‌کند. اگر هر گونه ناراحتی احساس کردید، به پزشکتان اطلاع دهید.
ماده‌ی کنتراست به داخل کاتتر تزریق خواهد شد. در هنگام این عمل، ممکن است احساس کوتاهی از سوزش یا گرمی داشته باشید. اما اگر درد یا ناراحتی شدیدی احساس کردید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.
ماده‌ی کنتراست به راحتی در تصویر اشعه‌ی ایکس قابل مشاهده است. با حرکت آن در عروق خونی شما، پزشک می‌تواند جریان آن را مشاهده کند و هر گونه انسداد یا تنگی را تشخیص دهد. بر اساس اطلاعات به دست آمده در طول آنژیوگرافی، ممکن است در همان زمان کاتتر گذاری اضافی انجام شود، مانند بالن‌آنژیوپلاستی یا استنت‌گذاری برای بازکردن شریان‌های تنگ شده.
منبع: حمدآریا
