هزینه ساخت پروژه یا قیمت تمام شده آن، همواره یکي از چالشي ترین مباحث مرتبط با طرح ها و پروژه هاست؛ چراکه هرگونه تغییر ناشي از عوامل بیروني و دروني، تأثیر خود را به سرعت در هزینه ها نمایان مي کند. بنابراین عواملي مثل تغییرات فن آوری، تورم، بحران هاي اجتماعي، ملاحظات واردات و صادرات، مالیات و تعرفه هاي تجاري رقم برآوردی طرح ها و پروژه ها را تحت تأثیر قرار می دهد.
برآورد هزینه، این امکان را به شخص می‌دهد تا بتواند قبل از شروع ساخت پروژه بودجه خود را برنامه‌ریزی کند به گونه‌ای که ریسک سرمایه گذاری در طول پروژه را به حداقل برساند.
بنابراین بهترین راه برای پیشگیری از وقوع مشکلات مالی در انجام یک طرح یا پروژه، داشتن برآورد صحیح از هزینه انجام آن، قبل از شروع خواهد بود.
برآورد هزینه یک پروژه، با اهداف متعددی انجام می شود که از مهمترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
گرفتن تصمیم نهایی برای قبول یا رد پروژه
تصمیم نهایی برای شرکت در یک مناقصه و یا حتی قبول ساخت یک پروژه برای پیمانکاران و گرفتن تصمیم نهایی جهت انجام و تکمیل یک پروژه برای کارفرمایان و سازندگان، وابستگی زیادی به آگاهی از برآورد هزینه هایی که با آن روبرو خواهند شد، دارد.
انتخاب تکنولوژی و مصالح ساخت
دانستن هزینه های مصالح، تجهیزات و انواع روش های ساخت با کیفیت ها و انواع مختلف، به کارفرما و مالکین کمک می کند تا با بودجه ای که در دست دارند و کیفیت مد نظرشان، بهترین انتخاب را انجام دهند. اطلاعاتی که در این بخش به آن ها کمک می کند شامل: قیمت مصالح، هزینه اجاره یا خرید تجهیزات، هزینه مصالح و اجرای روش ها و تکنولوژی های مختلف ساخت و ... است.
مشخص کردن تعداد نیروهای کاری/اکیپ های کاری
از هزینه های موثر در یک پروژه میزان دستمزد مقاطعه کاران، کارگران، مهندسین و سایر نیروهای اجرایی یک پروژه است. هزینه هایی که در این قسمت در نظر گرفته می شود شامل هزینه های اجرا و نصب و یا نظارت بخش یا بخش هایی از یک پروژه است. این دستمزدها ممکن است به صورت کلی در پایان کار پرداخت شود یا به صورت روزانه یا ماهانه پرداخت گردد که بخشی از هزینه های پروژه را به خود اختصاص می دهد.
با مشخص شدن هزینه منابع انسانی، در خصوص انتخاب نیروهای انسانی و برنامه زمانی پروژه می توان به تصمیم گیری های منطقی و مشخصی رسید.
انتخاب بهینه تجهیزات و ماشین آلات
داشتن اطلاعات از میزان هزینه تجهیزات و ماشین آلات اجرایی در یک پروژه از ضروریات است. ماشین آلات به عنوان یکی از منابع اصلی در اجرا و در زمینه پشتیبانی کلیه فعالیت های پروژه به عنوان عامل مهم و حیاتی محسوب می شوند، که عدم تامین به موقع و به تعداد کافی آن ها می تواند موجب به تأخیر افتادن پروژه و یا حتی تعطیلی آن گردد. از جمله تجهیزاتی که در پروژه های کوچک تا متوسط کاربرد دارد را می توان بیل مکانیکی، جرثقیل، دستگاه بتن ساز و غیره ... نام برد که هریک به فراخور زمان استفاده در پروژه، هزینه های قابل توجهی را به خود اختصاص می دهند.
تدوین برنامه زمانبندی بهینه و موثر
با مشخص شدن بودجه لازم برای برای یک پروژه می توان برنامه زمانی بهینه تر و با توجه به نیازهای کارفرما ایجاد کرد. محدوده و میزان رضایت مندی کارفرما از پروژه را می توان این گونه تعریف کرد: «پروژه در زمان مقرر خود با هزینه ای که برای آن در نظر گرفته شده و کیفیت مورد انتظار به اتمام رسیده است». گاهی موفقیت یک پروژه سرعت آن است در عین اینکه کیفیت یا هزینه آن در درجه دوم اهمیت قرار می گیرد. لذا تأثیر برنامه زمانی مشخص شده بر هزینه های یک پروژه از عوامل مهمی است که باید در نظر گرفته شود.
کمک به تحلیل و ارزیابی پروژه
قبل از هر تصمیمی باید گزینه های پیش رو مقایسه، تحلیل و ارزیابی شود. در ارزیابی ها باید به عواقب و نتایج هر انتخاب دقت کرد چرا که با یک تصمیم گیری اشتباه یا غیر منطقی ممکن است پروژه به شکست منجر شود. برآورد هزینه ساخت پروژه، یکی از ابزارهایی است که به کارفرمایان، سازندگان، پیمانکاران و طراحان کمک می کند تا همراه با تحلیل و ارزیابی های فنی، تحلیل و ارزیابی اقتصادی پروژه را نیز انجام دهند و به یک دید شفاف و نزدیک به واقعیت از پروژه خود دست یابند.
کمک به کنترل هزینه های پروژه
کنترل و مدیریت هزینه یک پروژه از عوامل مهم در موفقیت یا شکست یک پروژه محسوب می شود. بسیاری از پروژه ها با انحراف از میزان هزینه ای که برای آن در نظر گرفته شده ضرر و زیان زیادی را به کارفرما وارد می سازند. هزینه های یک پروژه معمولا شامل چندین بخش است که هرکدام موارد متعددی را در بر می گیرد، مانند هزینه های ثابت (که شامل هزینه های بالاسری مثل آب، برق، حقوق پرسنل، خرید ماشین آلات و .. است)، هزینه های متغیر که با پیشرفت پروژه تغییر می کنند، مانند قیمت مصالح و هزینه کل که مجموع هزینه های ثابت و متغیر را شامل می شود. هزینه های گفته شده باید کنترل و مدیریت شوند.
یکی از اهدف اصلی برآورد قیمت ساخت یک پروژه، کنترل هزینه های آن در طول مراحل اجرا و حتی در مراحل بهره برداری آن است.
یکی از مواردی که باید قبل از اجرای پروژه به آن دقت کرد، هزینه های بهره برداری است انتخاب های صحیح و اصولی در مرحله ساخت می تواند این هزینه ها را کاهش دهد. به طور مثال با انتخاب مصالح مناسب می توان از هزینه های زیاد مصرف انرژی دردوره بهره براری کاست.
در انتها می توان گفت که اگر هر مجری یا سازنده ایی بداند با هر تصمیم و انتخاب، با چه هزینه هایی روبرو خواهد شد، برنامه ریزی موفق تری خواهد داشت. در بسیاری از پروژه ها برآورد هزینه به صورت جدی و کارآمد تهیه نمی شود و در نتیجه هزینه های برآورد شده در ابتدای پروژه با مجموع هزینه های انجام شده در انتهای پروژه تفاوت بسیار زیادی دارد که حتی منجر به تعطیلی پروژه می گردد. در حالیکه امروزه با کمک دنیای اطلاعات و داده ها می توان روش های قابل اعتمادتری را که از دقت بالاتری هم برخوردار هستند، به کار برد و از نتایج موفقیت آمیز آن بهره مند شد.
