توسعه هوشمندسازی شهرها با کمک استاندارد «توسعه چارچوب شهرهوشمندPAS 181»
هوشمندسازی سفری است که طی آن کلیه مسافران و خدمه طبق یک نقشه راه، آن را می پیمایند. هدف سفر هوشمندسازی، جلب رضایت مسافران و خدمه و برآورده ساختن انواع نیازهای مالی، اجتماعی و...آنهاست. هر شهر با توجه به ویژگیهای خاص خود و بسته به نقشه راه طراحی شده برای رسیدن به بلوغ، مسیر خاص خود را برای پیمودن این سفر انتخاب می کند.
چرا توسعه شهرهای هوشمند به یک مزیت رقابتی تبدیل شده؟
مراکز شهری به موتور رشد اقتصادی كشورها تبدیل شده اند. مثلاً،شهری مثل لندن، به تنهایی حدود یک پنجم تولید ناخالص كشور انگلستان را تشکیل می دهد.
گامهای توسعه شهرها در مسیر هوشمندسازی:
1 گام اول: توسعه زيرساختهاي متصل
2 گام دوم: توسعه برنامه هاي هوشمند تجزيه و تحليل
3 گام سوم: فرهنگسازي و ترويج استفاده عمومي
نسلهای شهرهای هوشمند:
ویژگیهای نسل اول
• تمركز بر اجرای طرح‌های فناورانه
• كنترل از بالا به پايين و ارائه يكطرفه خدمات
• با حمایت شرکتهای چندملیتی
• داراي شرایط اقتصادی و فناورانه قدرتمند
نمونه این نسل سونگدوی کره جنوبی است. با راه‌اندازی "سیستم حضور از راه دور شبکه هوشمند شرکت سیسکو و برقراري سیستم ارتباطات سمعی و بصری بین همه شهروندان" یک شهر با کمترین اثر سوء بر محیط زیست را به ارمغان آورده است.
ویژگیهای نسل دوم
نمونه این نسل باندونگ اندونزی است. در باندونگ یک "سیستم رفع مشكلات شهري" راه اندازي شده است. همه مردم عضو این سیستم هستند و هر یک از آنها گزارش‌های لحظه به لحظه خود را از آلودگی، تراکم ترافیک، جرم و اطلاعات دیگر به یک مرکز فرماندهی منتقل كرده و خدمات اورژانسی را در کوتاه‌ترین زمان دریافت کنند. از ویژگیهای شاخص این نسل می توان به واکنش مردم به مسائل فناورانه و کنترل شهر در مسیر بهبود توسط مردم اشاره کرد.
ویژگیهای نسل سوم
• تركيبي از ویژگیهاي بالا به پایین و ویژگی اجتماعی- فرهنگی پایین به بالا.
• ايجاد مدل جدیدي از همکاریهاي مشاركتي در راستاي اراده مجموعه خدمات چند طرفه
• كنار هم قرار دادن شش عنصر فناوری، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی و فضایی در یک شهر هوشمند
• نمونه بارز این نسل بارسلونای اسپانیاست. دولت با در اختیار گذاشتن شهر به عنوان آزمایشگاهی زندهFab Labs براي شرکتهای چند ملیتی اجازه داد تا ایده ها و نرم افزارها و سخت افزارهای جدیدشان را در آنجا به کار بگیرند و از این طریق پروژه های کاربردی در راستای هوشمندسازی با مشارکت مردمی پیاده سازی شود.
توسعه شهر: رویکرد بالا به پایین يا پایین به بالا؟
هیچ یک از رویکردهای بالا به پایین و پایین به بالا جداگانه جوابگوی نیازها نیستند بلکه ترکیبی از این دو نتیجه می‌دهد. معمولا مراحل زیر طی می شوند:
1-دولت‌ها چارچوب‌ها را بر اساس نيازهاي مردم مشخص می‌کنند؛
2-مردم پذيراي چارچوب پيشنهادي شده و مي گويند: «این همان مساله اصلی است و باید حل شود» و واكنشهاي مثبتي نشان مي دهند؛
3- مردم پذيراي چارچوب پيشنهادي شده و مي گويند: «این همان مساله اصلی است و باید حل شود» و واكنشهاي مثبتي نشان مي دهند؛
4- دانشگاهيان هم می‌گویند: «اجازه دهید یک راه‌حل تازه را با هم آزمایش کنیم».
همكاريهای مشارکتی بین کلیه ارکان شهر موجب «توسعه شهر» مي شود.
توانمندسازها و عوامل کلیدی موفقیت شهر هوشمند
تجربه ژاپن در هوشمندسازي:
• ساخت شهرهاي هوشمند با همکاری پاناسونیک در ژاپن
• فوجیزاوا: تمرکز بر توسعه یکپارچه شهری و مستقل بودن شهر در صورت بروز بلایای طبیعی
• سویتا: تمركز بر پزشکی، سلامتی و سبک زندگی سازگار با محیط زیست
• طرح راه‌اندازی مرکز مجازی هوشمند برای مناطق حومه و دورافتاده شهر.
• مردم دورافتاده‌ترینمناطق مي توانند به واسطه اين مركز مجازي از خدمات دولتی با کیفیتی که شهرنشینان در اختیار می‌گیرند، بهره‌مندشوند.
خودکفایی در تولید برق در شهرهای ژاپن
اتخاذ تصمیمی بزرگ پس از حادثه زلزله 9ریشتری 11مارس سال 2011 ژاپن:
تصمیم در مورد اینکه می بایست شهرهایشان هوشمندتر کنند تا شهروندانشان از خطر دردناک دیگر در امان بمانند.
اتخاذ راهبرد «بازسازی هوشمند» برای بازسازی شهرهای ویران
نتیجه: اعلام استقلال شهر از شبکه برق ملی و خودکفایی در تولید برق
تجربه اسكاتلند
طرح اسکاتلند هوشمند طرحي بزرگ است كه در آن بر روي شركتها وSME هاي فعال در حوزه هوشمندسازي سرمايه گذاري مي شود. به شركتهايي كمك هاي بلاعوض اعطا مي شود كه يا در كشور مستقر بوده يا براي حل مشكلات اسكاتلند برنامه ريزي شده اند. هدف اين طرح، حمایت از نوآوری و بهبود رقابت شرکتها به نفع اقتصاد اسکاتلند است.
اتحاد شهرهای اسکاتلند:
اتحاد شهرهای اسکاتلند همکاری بی نظیری از هفت شهر اسکاتلند است: شهرها و دولت اسکاتلند با هم همکاری دارند تا پتانسیل اقتصادی بزرگ این کشور را ارتقا دهند. اتحاد شهرهاي اسکاتلند در راستای جذب سرمایه گذاری خارجی، تحریک فعالیتهای اقتصادی و ایجاد مشاغل جدید و فرصت های شغلی هدف گذاری شده است.
توسعه «الگوی بلوغ شهرهای هوشمند و ابزار خود ارزیابی توسط دولت اسکاتلند»
استانداردها و مستندات تدوین شده توسط مؤسسه استاندارد بریتانیا: مرجع استاندارد گذاری BSI
1. استاندارد اصطلاحات شهر هوشمند PAS 180
2. استاندارد توسعه چارچوب شهر هوشمندPAS 181
3. تدوین مدل مفهومی داده ای برای شهرهای هوشمند PAS 182
4. سند مروری شهر هوشمند PD 8100
5. سند دستورالعمل های برنامه ریزی هوشمند شهر PD 8101
6. راهنمایBS 8904 برای توسعه پایدار جامعه، با فراهم سازی چارچوبی برای تصمیم گیری، به تعیین اهداف در پاسخ به نیازها و خواسته های ذینفعان شهری کمک می کند.
7. مدیریت روابط همکاریهای مشارکتی BS 11000
8. طراحی شهری جامع- راهنمای ایجاد فضاهای عمومی قابل دسترس BSI BIP 2228: 2013
تعریف "شهر هوشمند" از منظر الگوی بلوغ شهرهای هوشمند و ابزار خود ارزیابی دولت اسکاتلند:
· یکپارچگی سیستم‌های فیزیکی، دیجیتال و انسانی در یک محیط به منظور فراهم کردن آینده ای پایدار و مرفه برای تمام شهروندان است.
· ادغام داده ها و فن آوری های دیجیتال در یک رویکرد استراتژیک برای ایجاد پایداری، رفاه شهروندان و توسعه اقتصادی
مدل بلوغ شهرهای هوشمند و ابزار خود- ارزیابی چه كمكي در هوشمندسازی شهرهای اسکاتلند مي كند؟
تصمیم گیری بر اساس اولویت هاي استراتژیک تا سال 2020
ارزیابی وضعیت فعلی شهر نسبت به موقعیت مسیر تبدیل شدن به شهر هوشمند
شناسایی انواع سرمایه گذاریهای و الزامات لازم برای رسیدن به هدف
در نظر گرفتن پیشرفتهای گسترده تر در برنامه های آتی با همکاری و مشارکت سایر شهرها
مدل پنج مرحله اي بلوغ شهرهای هوشمند
دیاگرام چارچوب خود- ارزیابی
ابعاد مدل بلوغ
1-راهبرد
سطح1: عدم نقشه راه برای تحول دیجیتال - سرمایه گذاری در حوزه های جداگانه
سطح2: راهبرد و سرمایه گذاری در سطح سازمانی و در حد ابتدایی
سطح3: چشم انداز، استراتژی و نقشه راه بین شرکای متعدد در حوزه ها و دامنه های چندگانه به اشتراک گذاری شده است.
سطح4: چشم انداز، استراتژی و نقشه راه برای سطح شهر تدوین شده است. شواهد و مستندات نتایج خدمات اصلاح شده موجود است و از پیشرفت های خدمات آتی در مقیاس پشتیبانی می شود.
سطح5:استراتژی بهینه سازی شده و بر اساس شواهد روشنی از تأثیر بر رقابت شهری ایجاد شده است. سرمایه گذاری های هوشمند تأثیر روشنی در اولویت های استراتژیک شهری دارند.
2- داده
سطح1:استفاده مجدد و ادغام داده ها به طیف وسیعی از سیستم های متفاوت و جدا از هم محدود شده است. از داده ها برای ارائه یک سرویس خاص استفاده می شوند.
سطح2:شرکاء مباحثی را در مورد موانع بهینه سازی دارایی های داده ای و راه حل های موجود شروع کرده اند. - برخی از برنامه های اولیه به اشتراک گذاری داده ها و تجزیه و تحلیل در محل صورت گرفته شده است برخی از مجموعه داده ها برای استفاده عموم باز و آزاد شده است.
سطح3:شرکاء در خصوص مدیریت داده و استراتژی بهینه سازی به توافق رسیده اند. سرمایه گذاری در مدیریت پیشرفته داده ها ، ضبط و ثبت، تجزیه و تحلیل و برنامه های کاربردی کلان داده ها صورت گرفته شده است.. طیف گسترده ای از داده های باز با هدف راهبردی ارتقاء نوآوری منتشر شده است. شهروندان داده های خود را در حوزه های کلیدی به اشتراک می گذارند.
سطح4: از دارایی داده ای برای ارائه اطلاعات عملیاتي استفاده می شود. ضبط و تجزیه و تحلیل داده های گسترده منجر به بهبود تصمیم گیری و طراحی خدمات می شود .تأسیس جوامع داده های باز، سرویس های جدیدی را ایجاد می کند که کاربران آنها را ارزشگذاری می کنند. تمایل شهروندان برای به اشتراک گذاری داده ها بسیار گسترده است.
سطح5: از تجزیه و تحلیل داده ها برای پیش بینی و پیشگیریهای پویا و خودکار در ارائه خدمات و قابلیت های پاسخگویی بلادرنگ برای حوادث غیر قابل مترقبه استفاده می شود.- جوامع داده باز فرصت های جدید در بازار ایجاد کرده و گزینه های جایگزین برای ارائه خدمات عمومی ارائه می دهد.
3- فناوری
سطح1:معماری فناوری اطلاعات و ارتباطات عمدتاً برای پشتیبانی از هر یک از برنامه های کسب و کاری طراحی شده اند. سرمایه گذاریهای محدود در شبکه های حسگر برای برنامه های خاص منظوره خدمات تك حوزه اي
سطح2:برخی از معماری های مشترک یا یکپارچه وجود دارند اما در مجموعه محدودی از خدمات مستقر هستند. شرکا موانع را درک کرده و در جهت مرتفع ساختن آنها تلاش می کنند. در بعضی موارد استفاده مشترک از شبکه های حسگر مشاهده می شود.
سطح3:سرمایه گذاری در معمارهای یکپارچه بین سازمانی اتفاق افتاده است. برنامه های سرمایه گذاری مشترک در سطح شهری با بکارگیری داراییهای داده ای صورت می گیرد.
سطح4: معماری های ICT سازمانی متقابل (ضربدری) وجود دارد.از این نوع معماری برای شتابدهی به نوآوری خدمات استفاده می شود. از داراییهای داده ای در سطح شهری استفاده می شود.
سطح5:سازمان ها از طریق بررسی، سازگاری و سرمایه گذاری مداوم در معماریهای ICT در جهت هدایت تحول خدمات تلاش می کنند. یک محیط شبکه ای در سطح شهر ایجاد شده است.
4- حکمرانی
سطح1:رهبری، روابط سنتی مشتری-تأمین کننده، تأمین کننده-کاربر وجود داشته و اغلب به طور جداگانه اداره می شوند. حکمرانی و بودجه بندی بر تحول خدمات در مرزهای مدلهای سازمانی سنتی متمرکز شده است.
سطح2:مدلهای رهبری و حکمرانی روشهای جدیدی را برای تعامل با شرکای بیشتر (از جمله بخش خصوصی) آزمایش می کنند تا مشکلات تحول در خدمات متقابل در سطح سازمان و بخش را برطرف سازند. ابتکارات جسته گریخته ای در زمینه بودجه بندی و پاسخگویی مشارکتی انجام می گیرد.
سطح3: مدلهای رهبری و حكومتی برای به اشتراک گذاشتن پاسخگویی در راستای به دست آوردن نتایج در سطح سیستم تکامل می یابند. برای حل مسئله و طراحی خدمات، ورودیهای بیشتری از ارائه دهندگان، تهیه کنندگان و کاربران دریافت می شود. بودجه ها و ساختارهای سازمانی برای اطمینان از ارائه رویکردهای گسترده سیستمی موثر و شفاف تدوین می شود. حکمرانی شفاف با شرکای چندگانه حکمفرماست.
سطح4: مدل حکمرانی شفاف با شرکای چندگانه موجب تصمیم گیری و نتایج بهبود یافته در سطح شهر می شود. کاربران خدمات در این مدل تأثیرگذار (اینفلوئنسر) هستند. روابط تأمین کننده / پیمانکار سنتی به انواع همکاریهای مشارکتی تبدیل می شوند.
سطح5: مدل رهبری و حكومت سیستم نوآوری را تحریک می كند كه تركیبی جدید از ارائه خدمات و اثربخشی بیشتر بر اولویت های استراتژیك در سطح شهر را به دنبال دارد.
5- شهروندان و كسب وكارها
سطح1:مشارکت ذینفعان بر روی خدمات خاص متمرکز است و به دلیل عدم اطلاع رسانی شفاف و عدم دسترسی در مورد عملکرد خدمات شهری، بسیار محدود است. فرصت های افزایش مشارکت با استفاده از پلتفرمهای مبتنی بر وب شناخته شده و ابتکارات جداگانه در حال انجام است.
سطح2: تعهدات در سطح دپارتمان ها برای سرمایه گذاری در کانال های دیجیتالی به منظور افزایش تعامل شهروندان در حال شکلگیری است.
سطح3: این رویکرد به طور عمده متمرکز بر استفاده از وسایل دیجیتالی برای ارائه اطلاعات بهتر و شفافیت بیشتر برای ایجاد تحریک در تعاملات است. رویکردهایی برای مخاطب قرار دادن فراگیری دیجیتال در حوزه خدمات خاص در حال شکلگیری است. راهبردهای گسترده سیستم چند شریکی برای مشارکت بیشتر شهروندان که در آن استفاده از فناوریهای دیجیتالی مؤثر بوده و به فراگیری دیجیتالی می پردازد. ابزارهای تعامل و رویکردهای پذیرفته شده باعث افزایش شنیدن صدای ذینفعان و شهروندان در طیف وسیعی از خدمات شهری می شود
سطح4: شهرهای موفق مناسبترین بهره برداری را از داده ها و فناوری های دیجیتال برای سرمایه گذاری در افزایش شفافیت و باز بودن اطلاعات می کنند. تعامل شهروندان و کسب و کارها و مالکیت ذینفعان در اصلاح خدمات در یک شهر هوشمند محور امور محسوب می شوند.
سطح5: شهر از طریق مدلهای تعامل فراگیر و شخصی شده موجب تحریک نوآوری و رویکردهای مشترک را در همه بخشها می شود. سواد دیجیتالی در بین افراد جامعه افزایش یافته و برای کسانی که به آن احتیاج دارند ، پشتیبانی یا ارائه مدلهای جایگزینی برقرار است.
تمركز بر «شهروندمحوری» و ایجاد فرصتهای مشارکتی
ساکنین و کسب و کارها نقش محوری در رفتن به سمت آینده این شهرها ایفا می کنند به شرطی که دولت ها مشارکت انها را فراهم نمایند.
جایی که رهبران شهر فرصتهای رشد را تشخیص و تقویت کرده و مطمئن می‌شوند که تمام شهروندان از رفاه شهری برخوردارند.
مردم و دولتهای اروپا، امریکای شمالی و آسیا پیشگامان پذیرش مفهوم شهر هوشمند
آنها حساسیت بیشتری نسبت به نیازهای مردم دارند چون مدت بیشتری است که فناوری در زیرساخت‌شان جافتاده است.
