خواندن ۷ دقیقه·۵ سال پیش

روش صحیح طراحی چهره کدام است؟

طراحی یکی از وسیع ترین و در عین حال پیچیده ترین شاخه های هنرهای بصری به شمار می آید و به عنوان رشته پایه، ارتباط قوی و مهمی را با دیگر رشته های هنری دارا می باشد. طراحی خود نیز دارای گرایشات و زیر شاخه های متعدد و گوناگونی بوده و راهها و تکنیک های گوناگونی را برای خلق اثر هنری پیش روی ما میگشاید. تعدد و گستردگی راههایی که برای طراحی کردن وجود دارد، ممکن است ما را دچار نوعی سردرگمی و بلاتکلیفی در انتخاب روش درست و تشخیص سره از ناسره نماید. اما با مراجعه به آثار اساتید این هنر، و مقایسه روشهای ایشان با یکدیگر و بررسی خروجی آثار ایشان، میتوان به جمع بندی مناسبی برای نتیجه گیری و تشخیص، نائل گشت. خصوصا مبحثی مانند طراحی از چهره، که از مقوله های دشوار طراحی محسوب میگردد، ایجاب مینماید که برای انتخاب روش و متد آموزشی مناسب، به دیدگاه روشن و صریحی نسبت به روشهای اصولی طراحی کردن رسیده باشیم.

کلا دو روش متضاد با یکدیگر، برای طراحی کردن و کشیدن اشیا و پدیده ها و پرداختن به سایه روشن آنها وجود دارد. یکی روش «جزء به کل» و دیگری روش «کل به جزء» می باشد.

ما در این مقاله به بررسی کل به جزء و بیان مزایای آن و معایب روش جزء به کل خواهیم پرداخت.

اول: روش طراحی کل به جزء:

اما در ابتدا به تعریف و شرح روش کل به جزء خواهیم پرداخت. قبل از هر چیز باید گفت این روش یک متد کاملا آکادمیک می باشد که برای هنرجویان و هنر آموزان به جهت شروع کار توصیه می شود. و تقریبا در تمام مراکز معتبر هنری جهان از این روش به عنوان متد آموزشی استفاده می گردد. در روش طراحی کل به جزء هنرمند در اثر خود تمام قسمتهای طراحی را به صورت یکسان و مرحله به مرحله پیش می برد. به طوری که در آغاز طراحی شروع به ساختن فرمهای کلی در اثر نموده و تناسبات کلی آنرا بدست می آورد. در این مرحله هنرمند طراح، یک شمای کلی از اثر را خواهد داشت و به بررسی ایرادات و مشکلات آن می پردازد. در مرحله بعد جزییات به اثر اضافه شده و به مرور، کار کامل و کامل تر میشود. در طراحی هایی که دارای فرمهای بغرنج و پیچیده هستند (مانند طراحی فیگوراتیو و پرتره) این روش کاربرد زیادی دارد.

به طور کلی وقتی میگوییم کل به جزء و در باره آن صحبت میکنیم، ممکن است کار ساده ای به نظر آید. همینطور اظهار نظر در مورد یک طراحی پرتره و فیگور نیز کار دشواری نیست. اما کار، زمانی پیچیده می شود که شخص نظر دهنده، ابزار به دست گرفته و شروع به کار کند. در آن زمان است که خواهد فهمید که اقدام به یکی از دشوار ترین کارهای دنیا کرده است. شاید یکی از دلایل ابداع متد کل به جز هم ساده کردن این فرایند دشوار و پیچیده باشد. به بیان دیگر می توان گفت متد کل به جز تا حدی کار هنرمند طراح را ساده تر خواهد کرد. به طور کلی در طراحی، مهارت دست و خلق فرمها در کنار نظاره کردن درست (observation)، نتیجه درست خواهد داد. نظاره کردن در طراحی خصوصا طراحی از مدل زنده یک کار تخصصی و دشوار می باشد. یکی از بزرگترین پیشگامان فن نظاره گری لئوناردو داوینچی است.

یک طراحی پرتره از لئوناردو استاد فن نظاره گری

شما می بایست در فرایند طراحی به درک، تجزیه و تحلیل و دریافتن روابط فرم ها و نور و سایه روشنها برسید. در طراحی کل به جزء تمام این عوامل می بایست به خوبی درک شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.

هنرمند طراح در ابتدا از اشکال کلی برای ساختن پایه طراحی خود استفاده می کند و مرحله به مرحله با اضافه کردن فرم ها به هدف خود می رسد. این فرآیند در سایه روشنها و نور پردازی های طراحی نیز صادق است.

توجه داشته باشید که این روش در طراحی آناتومی نیز کاربرد دارد. در طراحی آناتومی به روش کل به جزء هنرمند طراح، قطعات ماهیچه و استخوانها را به شکل اشکال هندسی می بیند و آنها را ساده سازی نموده و به تصویر می کشد. این روش به یادگیری سریع تر و اصولی تر اشکال پیچیده بدن انسان کمک خواهد کرد و همچنین فرآیند آموزش را در فرا گیری آناتومی سرعت می بخشد.

یکی از بزرگترین مراکز آموزش هنری که بر پایه روش کل به جز پیش میرود و از سطح آموزشی بسیار بالایی برخوردار است مدرسه هنرهای زیبای پاریس اکول ده بوزار می باشد. این مدرسه در قرن نوزدهم فعالیت چشمگیری در ترویج طراحی آکادمیک داشت. در این مدرسه هنرجویان می آموختند که به طبیعت به عنوان اصلی ترین معلم خود نگاه کنند. در این روش دو هدف کاملا مشترک و اصلی وجود دارد: 1- سایه و نور 2- تبدیل فرمهای سه بعدی به اشکال دو بعدی و آوردن آنها بر روی ساپورت. باید توجه داشته باشید که این روش در طراحی از روی مدل زنده کاربرد زیادی دارد.

طراحی مدل زنده یکی از دشوار ترین سبکهای طراحی می باشد و سیستم طراحی کل به جزء در تشریح فرمهای بدن، رسیدن به تناسبات صحیح و در نهایت دستیابی به یک کار قابل قبول، نقشی اساسی و مهم دارد.

یکی از بزرگترین مزایای طراحی کل به جزء امکان رفع اشکال در مراحل مختلف کار می باشد. به طوری که شما یک شکل کلی را از طرح خود مشاهده کرده و می توانید مراحل پیشرفته تر طراحی را نیز بر روی آن تجسم کنید. این موضوع به دیدن ایرادات و اشکال های کار و رفع آنها کمک خواهد کرد. فرایند فراگیری و مهارت طراحی در متد کل به جزء زودتر پیش میرود و به طور کلی هنرجو از این روش نتیجه بهتری خواهد گرفت. توجه داشته باشید که در موارد یادگیری و تدریس حتی خارج از حوزه هنر و طراحی نیز روش کل به جزء وجود دارد. مثلا در توضیح یک مسئله، مدرس درس مربوطه، در ابتدا به توضیح ساختار کلی پرداخته و کم کم وارد جزییات می شود. روش کل به جز قیاسی و روش جز به کل استقرائی نامیده میشود. بحث پیرامون این روشها از حوصله این بحث خارج است و فقط کافیست بدانیم که این روشها نوعی روشهای آموزشی علمی نیز هستند.

متد طراحی جزء به کل

اما در این قسمت کمی نیز در مورد متد طراحی جز به کل توضیح خواهیم داد.

توجه داشته باشید که در طراحی جزء به کل ما یک روند آکادمیک و اصولی را دنبال نخواهیم کرد و به بیان دیگر می توان گفت که در این روش طراح یک متد طراحی شخصی را از خود ابداع می نماید. بنابراین در روش جزء به کل نمی توان یک قانون کلی و اصولی را برای طراحی تعریف کرد. باید گفت که هنرمند طراح با گذشت سالها و کسب تجربه کافی به روش شخصی خود خواهد رسید و به نوعی دارای دستخط خود در طراحی خواهد شد. بسیاری از هنرمندان در کارهای شخصی خود (و نه در آموزش) ممکن است از نوعی روش جزء به کل استفاده نمایند که قطعا کار هر یک از ایشان با دیگری متفاوت خواهد بود. بنابراین نمی توان یک قانون کلی برای این روش تعریف کرد. اما در ادامه این مقاله و تا جای ممکن به شرح و توضیح روش جزء به کل نیز خواهیم پرداخت.

در این روش همانطور که اسم آن نیز پیداست هنرمند طراح از نقطه مورد نظر کار را آغاز کرده و پس از اتمام جزییات هر قسمت، به قسمت های دیگر رفته و شروع به کامل کردن طراحی خواهد نمود. برای مثال طراح برای خلق یک طراحی چهره، از چشم شروع کرده (شروع از چشم قائده کلی نیست و یک موضوع انتخابی می باشد) و کم کم و پس از کامل شدن چشم نقاط دیگر صورت را به تصویر می کشد.

به تصویر بالا دقت کنید، در این تصویر هنرمند از چشم موضوع مورد نظر آغاز کرده و آنرا به حد بسیار بالایی تکمیل میکند و در ادامه اجزای دیگر را اضافه می کند. این روش همچنین از ریسک بالایی در اشتباه برخوردار است و ممکن است تناسبات کار کاملا اشتباه پیش رفته و زحمات هنرمند از بین برود. اما مورد دیگری را که باید اضافه کرد این است که بسیاری از هنرمندان از متد جز به کل به صورت محض استفاده نمی کنند، بلکه ترکیبی از متد کل به جز و جز به کل را بکار میبندند. در این روش کلیات طراحی را تا حدی اجرا نموده و سپس شروع به کار کردن بروی یک قسمت خاص می نمایند و آنرا تا حد زیادی می سازند.