تعریف متد گروه های مترکز (focus group)
روشی برای جمع‌آوری داده‌های کیفی است، که اساساً شامل درگیر کردن تعداد کمی از افراد در یک بحث (یا بحث‌های غیررسمی) گروهی، «متمرکز» حول یک موضوع یا مجموعه‌ای از مسائل خاص است.
از گروه های متمرکز در پژوهش های علوم اجتماعی هم بسیار استفاده میشود و مزیت های خاص خودرا دارد. یکی از این مزیت ها این است که گروه های متمرکز روشی اقتصادی، سریع و کارآمد برای بدست اوردن داده ها از چندین شرکت کننده در یک زمان است. یکی دیگر از مزیت ها محیطی است که جهت گیری ندارد و به شرکت کنندگان کمک میکند تا با گروه احساس انسجام کنند و درباره به اشتراک گذاری اطلاعاتشان احساس امنیت کنند.
علاوه بر این تعاملاتی که بین شرکت کنندگان رخ میدهد داده های مهمی روشن میکند که به خودی خود زمینه ای را فراهم میکند که شرکت کنندگان بتوانند در مورد مشکلات شخصی بحث کرده و راه حل های ممکن را پیشنهاد دهند. فکوس گروپ معمولا در جلسات یک الی دو ساعته و با تعداد شرکت کنندگان 5 تا 10 نفره( 6 الی 8 بهتر است) انجام میشود.
ویژگی های محیط
ویژگی های مدیریتور جلسه
تعریف نیازمندی و مسئله
یکی از مهمترین قسمت تحقیقات کاربری تعریف مسله است که معمولا در مصاحبه با ذی نفعان یا از سمت شخصی بیان میشود. فکوس گروپ یکی از متد های هزینه بر است که بهتر است قبل از اینکه واردش شوید کاملا مسئله برایتان شفاف شده باشد، اهداف تحقیق را طی جلساتی با ذی نفعان نوشته ومطمئن شوید که هم صحفحه هستید تا نتایج تحقیقات شما دقیق تر و مطابق با اهداف باشد.
بهتر است اول بدانید که چه اطلاعاتی را میشود از فکوس گروپ جمع آوری کرد، این دیتاها بصورت کیفی هستند و نظر اجماعی از کاربران را بیان میکند. ممکن است فرصت عمیق شدن در یک پاسخ را نداشته باشید یا حتی موضوعات پراکنده دیگری هم در تحقیقات شما شناسایی شود.
انتخاب شرکت کنندگان
انتخاب شرکت کنندگان بستگی به موضوع و هدف شما دارد اما سعی کنید شاخص هایی را که برایتان مهم است را مشخص کنید و شرکت کنندگان را بر حسب آنها انتخاب کنید. مثلا در والدین برای ما سن فرزند خیلی مهم بوده ولی جنسیت اهمیتی نداشت. اگر به تجربه های متفاوت علاقه مند هستید میتوانید اطلاعات دموگرافیک را بدون غربالگری انتخاب و جمع آوری کنید.
همچنین توجه کنید که شرکت کنندگان باید نماینده مخاطب شما باشند( انگیزه و اهداف مشابه داشته باشند) اما بهتر است از شرکت کنندگانی با بک گراندهای متفاوت و در طیف های متفاوت انتخاب کنید. اینکار باعث میشود سوگیری کمتری وجود داشته باشد.
برای انتخاب شرکت کنندگان میتوانید از فرم پرسشنامه که اطلاعات آنهارا میگیرد استفاده کنید و سپس با آنها برای هماهنگی تماس بگیرید.
نوشتن سوالات
بعد از مشخص شدن اهداف، سوالات را مطابق با آنها بنویسید. نکاتی که باید توجه شود:
نکاتی که توصیه میشود
۱- سوالات را از قبل اماده و چک کرده باشد
بهتر است برای امادگی بیشتر قبل از جلسه، ان شخص تجربه تحقیقات مستقیم با کاربر داشته باشد و یا بصورت تمرینی سوالات خود را با همکاران یا اشنایان خود مرور کند، این کار باعث میشود علاوه بر اینکه مدیریتور اماده میشود، اگر مشکلی و خللی در سوالات وجود داشت مشخص شود( مثلا روی سوال برای شرکت کنندگان ممکن است مبهم باشد)
2- از دستیار استفاده کنید
یکی از مهمترین کارهای دستیار جلسه نوت برداری است که هم در حین جلسه برای جمع بندی و هم پس از جلسه به عنوان خلاصه استفاده میشود . همچنین دستیار حواسش به رکوردینگ جلسه و نیازهای شرکت کنندگان است .
3-از لحاظ ذهنی آماده باشید
با سوالات آشنا باشد و از قبل مطالعاتی در این زمینه انجام داده باشد تا به موضوع جلسه تسلط کامل داشته باشد.
4-محیط گرم و دوستانه ایجاد کنید
با گفتگویی کوتاه و خوش آمد گویی رابطه دوستی با شرکت کنندگان ایجاد کنید.
5-واکنش ها را کنترل کنید
سعی کنید در مقابل صحبت های شرکت کنندگان واکنش تایید کننده یا نفی کننده نشان ندهید حتی با زبان بدن
برگزاری جلسه
قبل از جلسه مطمئن شوید که تمام شرایط محیط مهیا است و از قبل لوکیشن رابرای همه ارسال کنید ، اگر بصورت آنلاین است راهنمای حضور درجلسه و استفاده از نرم افزار را برایشان بفرستید تا اذیت نشونند. به گرمی به شرکت کنندگان خوش آمد بگید و توجه نشان دهید .
شروع جلسه:
لحظات اول برای مدیریتور حیاتی است، باید تلاش کند تا در زمان کوتاهی جمع حس دوستانه بگیرد و احساس راحتی کنند. نحوه بیان و برخورد مدیریتور لحن و فضای حاکم به جلسه را مشخص میکند شرکت کنندگان باید احساس کنند که در این جلسه احساس آزادی بیان بدون قضاوت و کنترل را دارند.
از یخ شکن استفاده کنید : سوالات یخ شکن سوالات ابتدایی هستند که به شروع بحث و احساس راحتی شرکت کنندگان کمک میکند اما به انها اجازه دهید که تصمیم بگیرند تا چه حد را میخواهند با گروه به اشتراک بزارند.
نمونه سوالاتی مانند :
پس از سوالات یخ شکن سوالات اصلی را بپرسید و اجازه دهید که شرکت کنندگان به راحتی صحبت کنند. اگر شرکت کننده ای بیشتر از بقیه صحبت کرد باید بتوانید جلسه را به طوری مدیریت کنید که افرادی که ساکت هستند هم فرصت مشارکت در بحث پیدا کنند. درصورتی که بحث به بیراهه کشیده شود انرا به موضوع اصلی برگردانید . مثلا " به چیزی که میگویید علاقه مند هستم ولی زمان ما محدود است و فرصت صحبت کردن راجب این موضوع را نداریم" . نظرات افرادی را که به اصطلاح زورگو یا هدایت کننده بحث هستند سعی کنید در پایان بپرسید تا از تاثیرگذاری جلوگیری شود. سعی کنید در هیچ موضوعی بسیار عمیق نشوید زیرا زمان شما محدود است و ممکن است وقت کم بیاوید. میتوانید نوت برداری هارا در پایان به عنوان جمع بندی بخوانید و بپرسید که ایا نکته وجود دارد که جا مانده باشد یا نه . پس از اتمام جلسه از انها بخاطر حضورشان تشکر کنید.
نکات:
به منابعی که احتمال سوگیری بوجود میاورند توجه کنید
نوشیدنی ها روی میز باشند
استراحت های منظم درنظر گرفته شود
مدیریدتور فقط پیشبرد کار را دارد و نه مشارکت
اگر کسی به جلسه تسلط پیدا کرد مدیریتور بیاد به آرامی بحث را به سمت کسانی ببرد که کمتر صحبت کرده اند و انهارا تشویق کند( صحبت مهسا جالب بود زهرا جان شما چه فکری دربارش میکنید؟ موافقین یا مخالف؟ اخیرا خیلی ساکت بودید ایا نکته ای هست که بخواهید اضافه کنید؟)
ایده هایی برای فعالیت گروهی: کارت سورتینگ - پر کردن سربرگ یا فرم - یاداوری کلمات - سوالات تخیلی ( اگر محصول منا شخص بود چه شکی بود؟)
تحلیل دیتای فکوس گروپ
برای تحلیل دیتا از روش تماتیک و افنیتی استفاده کردیم که دیتهارا کد زنی میکند . برای راحتی انجام اینکار میتوانید از نرم افزار های کدگذاری استفاده کنید . در پایان گزارشی از برداشت ها و تحلیل ها نوشته شد.
این گزارش شامل:
۲. آمار اجمالی از برگزاری جلسه
۳. خلاصه
۴. گزارش اصلی
۵. پیشنهادات و جمع بندی
۶. رفرنس ها و لینک فایلهای اصلی
امیدوارم که براتون مفید بوده باشه و نظراتتون رو برام بنویسید.
پیج اینستاگرام : @honey_uiux
