سرطان دهان در هر جایی از دهان، از جمله روی سطح زبان، لب‌ها، درون گونه‌ها، در لثه‌ها، در سقف یا کف دهان، در لوزه‌ها و در غدد بزاقی ممکن است بروز پیدا کند.این سرطان، نوعی از سرطان سر و گردن است و اغلب به نحو مشابهی درمان میشود.
بر اساس آمار انجمن تومورشناسی بالینی آمریکا، در سال ۲۰۱۶ تعداد شهروندان آمریکایی مبتلا به سرطان دهان یا سرطان حلق به ۴۸۳۳۰ رسیده و ۹۷۵۰ نفر از آنها بر اثر این بیماری و پیشرفت آن فوت کرده اند. این آمار به معنای مرگ حدود 20 % از مبتلایان به این سرطان است.
سالانه حدود 75000 نفر مبتلا به سرطان دهان در اروپا شناسایی می شوند. همچنین آمار نشان می دهد که بیش از 90 درصد مبتلایان به یکی از انواع سرطان های دهان، دخانیات مصرف می کنند.
با توجه به نبود آمار دقیق در کشورمان ایران و نهفتگی این بیماری می توان حدس زد که بسیاری از مبتلایان به انواع سرطان دهان در ایران از بیماری خود اطلاعی ندارند.
به همین دلیل چکاپ دندانپزشکی سالیانه دو بار اکیدا توصیه می شود.
در ادامه نشانه های سرطان دهان و روش های درمان آن را از زبان دکتر سمانه شیرانی متخصص آسیب های دهان و دندان و بورد تخصصی درمان زخم های دهانی بخوانید.
معاینات متخصص سرطان دهان
برای غربالگری سرطان دهان نیاز به معاینه‌ی جسمی کامل و بررسی دقیق سابقه‌ی پزشکی است. متخصصان باید به صورت چشمی و لمسی نواحی سر، گردن، زخم های دهان و فارینژیال را معاینه کنند.
این نوع معاینه شامل معاینه‌ی انگشتی گره‌های گردنی، معاینه‌ی دو انگشتی سقف و کف دهان و زبان، و معاینه با لمس و مشاهده‌ی مخاط دهان و فارینژیال با منبع نورانی است.
استفاده از آینه‌های دهانی برای این معاینه کاملاً ضروری است.
زبان باید کاملاً بیرون کشیده شود تا بتوان به طور کامل مناطق پشتی و انتهایی و پایه‌ی زبان را مشاهده کرد.
بررسی سوابق پزشکی بیمار
متخصص سرطان دهان باید سوابق پزشکی، خانوادگی و اجتماعی افراد را مرور کنند و برای افراد پرونده‌ای شامل رفتارهای پرخطر (مثل مصرف تنباکو و الکل)، سابقه‌ی رادیوتراپی سر و گردن، سابقه‌ی فامیلی سرطان سر و گردن، و سابقه‌ی شخصی سرطان را تشکیل دهند. بیماران بالای چهل سال به علت احتمال ابتلای بیش‌تر به سرطان دهان باید مورد بررسی قرار بگیرند.
بیوپسی سرطان دهان
در صورتی که متخصصان بدون بررسی و معاینه کامل جسمی بیمار به تشخیص دیگری غیر از سرطان دهان دست پیدا کنند و به دنبال آن به تجویز دارو بپردازند تشخیص سرطان ممکن است چندین ماه به تاخیر بیفتد .بیمارانی که مشکل آنها بیش از ۲ تا ۴ هفته طول کشیده، باید به سرعت و بدون فوت وقت به یک متخصص مناسب ارجاع داده شوند تا تشخیص قطعی برای آنان صورت بگیرد. در صورتی که پزشک با ضایعه‌ی دهانی مواجه شود، بی‌درنگ و بدون تاخیر باید بیوپسی انجام شود.
انواع سرطان دهان
این نوع سرطان در هر فردی متفاوت است و متخصصانی که تجربه و آگاهی کافی برای تشخیص و درمان بیماری دارند، می‌توانند برنامه‌ی درمانی متناسب با هر نوع سرطان خاص هر فرد را ارائه کنند.
سرطان سلول‌های سنگفرشی
بیش از ۹۰ درصد سرطان‌هایی که در حفره‌ی دهان ایجاد می‌شوند، سرطان سلول‌های سنگفرشی است. به طور معمول، دهان و گلو با سلول‌هایی به نام سلول‌های سنگفرشی پوشیده شده است که مسطح هستند و در مقیاس میکروسکوپی مانند پولک ماهی به نظر می‌رسند. سرطان سلول‌های سنگفرشی زمانی ایجاد میشود که بعضی از این سلول‌ها تغییر کنند و غیر عادی شوند.
سرطان وروکوز (زگیلی)
حدود پنج درصد تومورهای حفره‌ی دهان، کارسینومای وروکوز هستند. این سرطان، یک نوع سرطان با رشد بسیار کند سلول‌های سنگفرشی است. این نوع سرطان به ندرت به دیگر قسمت‌های بدن منتشر میشود ولی ممکن است به بافت‌های مجاور و نزدیک خود حمله کند.
کارسینومای غدد بزاقی مینور
این عارضه شامل چندین نوع سرطان دهان است که ممکن است به غدد بزاقی مینور گسترش پیدا کند، این غدد در سراسر پوشش دهان و گلو قرار دارند. این نوع از سرطان شامل آدنوئید سیستیک کارسینوما، موکواِپیدرموئید کارسینوما، و پلی‌مورفوس آدنوکارسینومایlow-grade است.
لنفوم (نوعی سرطان غدد لنفاوی)
به سرطان دهانی که به لنف – بخشی از سیستم ایمنی بدن – کشیده میشود لنفوم گفته میشود. لوزه‌ها و پایه‌ی زبان (قسمت انتهایی زبان) دارای بافت لنفی هستند.
اشکال مختلف سرطان دهان
سرطان دهان با نماهای مختلفی در دهان تظاهر پیدا می کند.
این نوع ضایعات در هر ناحیه ای از دهان مشاهده شد بیمار باید به دندان پزشک مراجعه کند تا متخصص دندان پزشک با معاینات ضایعه را تشخیص دهد تقریبا دو هفته بعد بیمار مجددا باید به دندان پزشک مراجعه کند تا تشخیص قطعی شود.
در صورتی که ضایعات کوچکتر شده باشد، ضایعات خطرناک نیست و نیاز به درمان خاصی نیست اما اگر ضایعات باقی مانده باشد و ابعادش بزرگتر شده باشد باید نمونه برداری شود و احتمال اینکه ضایعه بدخیم باشد بسیار زیاد است.
روش های درمان سرطان دهان و مراقبت های پزشکی بعد از درمان را در این مقاله بخوانید.
