دکتر فردین احمدی مدرس دوره های پودمانی ماده ۲۸ و دانشجو معلمان دانشگاه فرهنگیان:
طی دو سال گذشته، به دلیل شیوع ویروس کرونا، شروع سال تحصیلی جدید برای معلمان و دانش‌آموزان حال و هوای سال‌های پیش از آن را نداشت. چرا که اکثر کلاس‌ها به صورت مجازی برگزار می‌شدند و دانش آموزان و معلمان، امکان شرکت در کلاس‌های درس حضوری و دیدار چهره به چهره با یکدیگر را نداشتند.
اما بازگشایی مدارس در مهر ۱۴۰۱، آن هم به صورت حضوری، شور و شوق، هیجانات و البته اضطراب‌های خاص خود را در بین معلمان و دانش‌آموزان زنده کرده است. بنابراین ضروری است که همانند سال‌های پیش از کرونا، با نزدیک شدن به ماه مهر و شروع سال تحصیلی جدید، معلمان عزیز، خود را برای حضور در کلاس‌های درس و انتقال علم و دانش به آینده‌سازان این سرزمین، آماده کنند. این موضوع به خصوص برای نومعلمان و معلمان سال اولی از اهمیت بالاتری برخوردار است.
ما نیز تلاش می‌کنیم تا در این نوشتار، به نکات مهمی در رابطه با آمادگی معلمان برای شروع سال تحصیلی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ اشاره کرده و بخشی از دغدغه معلمان را در این زمینه رفع کنیم. لطفا با ما همراه باشید.
۱.آماده کردن طرح درس
برگزاری موفق هر کلاس درسی چه به صورت تدریس حضوری و چه به صورت تدریس آنلاین، به یک طرح درس دقیق و از پیش تعیین شده نیاز دارد. نوشتن طرح درس به معلم کمک می‌کند تا زمان کلاس را بهتر مدیریت کرده، پیش‌بینی‌های لازم در مورد ابزارها و وسایل آموزشی هر مبحث را به موقع انجام دهد. روش تدریس خود را برای آموزش آن مبحث مشخص کرده و در نهایت، دوره یا سال تحصیلی مورد نظر را به شکل بهتر و مؤثری مدیریت کند.
با توجه به شرایط خاص هفته‌های اول بازگشایی مدارس، یکی از مهم‌ترین و بهترین اقدامات شروع سال تحصیلی جدید برای معلمان این است که حداقل طرح درسِ چند هفتۀ اولِ سال جدید تحصیلی را در تعطیلات تابستان تهیه کنند.
برای نوشتن طرح درس لازم است موارد زیر را مشخص کنید:
اهداف آموزشی شامل اهداف کلی، اهداف جزیی، اهداف رفتاری
وسایل کمک آموزشی برای تدریس هر مبحث
روش‌های تدریس درس مورد نظر
زمانبندی لازم برای ارائۀ یک مبحث
فعالیت‌های قبل و بعد و حین تدریس
روش‌های ارزشیابی
تکالیف و غیره
۲.آماده کردن وسایل و ابزارهای کمک آموزشی برای شروع سال تحصیلی جدید
از دیگر اقدامات لازم در رابطه با شروع سال تحصیلی جدید برای معلمان، تهیه وسایل آموزشی مورد نیاز است. علاوه بر وسایل شخصی معلم از جمله پوشش مناسب برای مدرسه و انواع لوازم التحریر، برای انجام برخی از فعالیت‌های آموزشی و تدریس مباحث خاصی از کتاب درسی، به ابزارها و وسایل کمک آموزشی نیاز خواهید داشت.
برای مثال به عنوان معلم ریاضی کلاس دوم، به ابزارهایی مانند چینه، ساعت، مقوا، قیچی، چرتکه، چوب خط، شابلون، کارت اعداد و غیره نیاز دارید که بهتر آن‌ها را قبل از بازگشایی آماده کنید.
همچنین با توجه به اینکه در دو سال گذشته، تجربه تدریس آنلاین نشان داد که استفاده از محتواهای آموزشی در یادگیری هر چه بهتر دروس تاثیر مثبت دارد، بنابراین ممکن است که بخواهید برای آموزش برخی مباحث، از محتواهای آموزشی استفاده کنید و یا حتی برخی از جلسات تقویتی و آموزشی را برای شاگردان به صورت آنلاین تدریس کنید.
بنابراین لازم است که قبل از شروع سال تحصیلی جدید، تکلیف خود را در رابطه با برخی موضوعات مربوط به محتواهای آموزشی و تدریس آنلاین روشن کنید.
قصد دارید از چه پلتفرمی برای تدریس آنلاین خود استفاده کنید؟ چه ابزارهایی را برای آموزش مجازی ضروری می‌دانید؟ ممکن است به یک تخته وایت برد، میکروفون یا قلم نوری داشته باشید. همۀ این ابزارهای مورد نیاز را قبل از شروع سال تحصیلی مشخص و تهیه کنید. در صورتی که ابزارهای دیجیتال را از سال‌های قبل تهیه کرده‌اید حتما از سالم بودن و عملکرد صحیح آن‌ها مطمئن شوید.
پیشنهاد می‌کنیم در این فرصت باقیمانده، برخی از این محتواهای آموزشی مورد نظر خود را تهیه کنید تا در صورت نیاز به استفاده از آن‌ها در کلاس درس، فشار کاری و روانی کمتری را به خصوص در هفته‌های ابتدایی سال تحصیلی جدید متحمل شوید.
۳. بررسی نقاط ضعف سال گذشته و رفع آن‌ها برای سال تحصیلی جدید
اگر امسال دومین یا چندمین سال تدریستان باشد، قطعا شما نیز مانند هر معلم دیگری در طی سال تحصیلی گذشته، متوجه نقاط قوت و ضعف خود شده‌اید.
از فرصت باقیمانده تا شروع مدارس برای بررسی این موضوع استفاده کرده و نقاط ضعف خود را تا حد امکان رفع کنید.
ممکن است در آموزش مبحثی از کتاب چندان موفق عمل نکرده باشید و نیاز باشد روش تدریس دیگری را برای آن مبحث فرا بگیرید. همچنین برخی از معلمان توانایی‌های علمی بالایی دارند از ممکن است به دلیل بیان ضعیف یا ضعف در برقراری ارتباط موثر با شاگردان، تدریس موفقی در کلاس درس نداشته باشد. برخی دیگر نیز اشتباهاتی را در رابطه با نحوه مدیریت کلاس مرتکب می‌شوند.
حتی اگر هیچ از از این نقاط ضعف را نداشته باشید، لازم است مهارت‌های خود را در به کارگیری روش‌های نوین تدریس توسعه دهید. شاید لازم باشد که نحوۀ تدریس در یکی از پلتفرمی‌های تدریس آنلاین را آموزش ببینید و یا با نرم افزار و اپلیکیشن جدیدی برای تولید محتوای آموزشی آشنا شوید.
در هر صورت پیشنهاد می‌کنیم که بخشی از روزهای پایانی تعطیلات خود را به رفع نقاط ضعف خود در زمینه‌های مختلف، از جمله استفاده از تکنولوژی‌های آموزشی، موضوعات روانشناسی تربیتی، مدیریت کلاس و غیره اختصاص دهید.
همچنین در صورتی که امسال اولین تدریستان شماست، ضمن تبریک و آرزوی موفقیت برای شما، پیشنهاد می‌کنیم از تجربیات سایر معلمان در رابطه با تدریس موفق استفاده کنید. همچنین مطالعه نوشتار زیر می‌تواند برای شما بسیار مفید باشد.
۴. ایجاد یک روتین روزانه و مناسب برای سال تحصیلی جدید
در تعطیلات تابستان، معلمان از اوقات فراغت و زمان‌های آزاد کافی برخوردار هستند، به همین دلیل ممکن ساعات خواب و بیداری و سایر برنامه‌های روزانه آن‌ها در مقایسه با روزهای مدرسه تغییر کند. احتمالا بسیاری از شما در طول تعطیلات تابستان، شب‌ها تا دیرهنگام بیدار بودید و صبح‌ها نیز نیازی به سحرخیزی نداشتید.
اما از آن جا که خواب کافی و مناسب، تاثیر فوق‌العاده‌ای بر عملکرد شما در طول روز و حین تدریس دارد، لذا بسیار ضروری است که قبل شروع سال تحصیلی جدید، مجددا ساعت فیزیولوژیک بدن خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که شب‌ها به موقع بخوابید و به اندازه کافی از یک خواب عمیق برخوردار شوید.
همچنین لازم است یک روتین منظم روزانه را بر اساس برنامه تدریس خود تهیه کنید، به گونه‌ای که در این روتین، زمان‌هایی به مطالعه، ورزش و غیره اختصاص داده شده باشد.
۵. داشتن برنامه مشخص برای معرفی خودتان و خوشامدگویی به دانش‌آموزان
جلسه اول سال تحصیلی جدید تأثیر غیر قابل انکاری در جلب اعتماد دانش‌آموزان و نحوۀ ارتباط آن‌ها با معلم تا پایان سال دارد.
بنابراین پیشنهاد می‌کنیم با توجه به روحیات خودتان و مقطع تحصیلی که در آن تدریس می‌کنید، برنامۀ مشخصی را برای خوشامدگویی به شاگردان و معرفی خودتان به آن‌ها در نظر بگیرید.
بهتر است پیشاپیش فعالیت‌هایی را برای مثبت کردن جو کلاس و ایجاد حس خوب در دانش‌آموزتان طراحی کنید. سعی کنید که این فعالیت‌ها دسته جمعی باشد و منجر به آشنا شدن هر چه بیشتر دانش‌آموزان با شما و با یکدیگر شود.
۶. تعیین قوانین کلاس
برای اینکه بتوانید کلاستان را به شیوۀ صحیحی اداره کنید، پیشنهاد می‌کنیم قوانین کلاسی و انتظارات خود را از دانش‌آموزانتان به صورت شفاف، صریح و محترمانه با آن‌ها مطرح کنید.
این موضوع به مدیریت زمان معلم در کلاس درس نیز بسیار کمک می‌کند.
اما قبل از انجام این کار، ابتدا باید تکلیف خودتان با این قوانین، روشن باشد. برخی قوانین بین همۀ معلم‌ها مشترک است. اما برخی دیگر به شخصیت و روحیات معلم بستگی دارد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم قبل از شروع سال تحصیلی جدید، حتما لیستی از قوانین مورد نظر خود را تهیه کنید.
برای دانش‌آموزان ابتدایی و متوسطه اول می‌توانید این قوانین را پرینت بگیرید و در جای مناسبی از کلاس نصب کنید. در مورد کلاس‌های آنلاین نیز حتما لیست قوانین مورد نظر را در گروه کلاسی منتشر کنید و مطمئن شوید که همۀ دانش‌آموزان این لیست را مطالعه کرده‌اند. بهتر است نظر دانش‌آموزان را در مورد برخی از این قوانین بپرسید و در صورت لزوم، با همکاری و پیشنهاد آن‌ها تغییراتی را در لیست خود ایجاد کنید.
۷.عادت دادن دانش آموزان به حضور در مدرسه
با توجه به مجازی بودن آموزش‌ها طی دو سال گذشته، سبک یادگیری و تحصیل دانش‌آموزان بسیار تغییر کرده است.
بسیاری از آن‌ها به جای نشستن پشت نیمکت‌های خشک مدرسه، به نشستن پشت کامپیوتر و موبایل، روی مبل‌های خانه عادت کرده‌اند.
در طی این مدت ممکن است دانش‌آموزان، بسیاری از آداب نشستن در کلاس درس و حتی نحوۀ درس خواندن را فراموش کرده باشند و احتمالا بسیاری از آن‌ها در دروس سال قبل مشکلات زیادی خواهند داشت.
از آن جا که امسال مدارس به صورت حضوری برگزار می‌شوند، معلمان باید خود را برای چنین شرایطی آماده کنند.
پیشنهاد می‌کنیم نسبت به سال‌های قبل، زمان بیشتری به رفع اشکال سال‌های گذشته اختصاص دهید و با دانش‌آموزان با سعۀ صدر بیشتری برخورد کنید. همچنین تا حد امکان دستورالعمل‌های بهداشتی، آداب نشستن در کلاس درس، ارتباط با همکلاسی‌ها، انجام تکالیف، نحوۀ امتحان دادن و غیره را برای دانش‌آموزان یادآوری کنید.
(((( تبدیل جزوات اساتید،مربیان،معلمان و دانشجویان به کتاب در انتشارات بین المللی حوزه مشق ))))
۸. اجتناب از کمال‌گرایی و نگرانی بیش از حد برای شروع سال تحصیلی جدید
اگر جزو نومعلمانی هستید که امسال اول سال تدریس خود را تجربه می‌کنند، این نکته به طور خاص برای شماست. اگر چه که لازم است برای شروع سال تحصیلی جدید خود را آماده کنید اما پیشنهاد می‌کنیم در دام کمال‌گرایی نیفتید. چرا که نگرانی مفرط از بروز اشتباه یا نقص، باعث پایین آمدن بازدهی و عدم موفقیت شما در این زمینه می‌شود.
از خودتان انتظار نداشته باشید که از همان ابتدا به همه چیز مسلط باشید و تمام کلاس‌هایتان را بی عیب و نقص برگزار کنید و به همه روش های نوین تدریس مسلط باشید. فراموش نکنید که شما در این مسیر تنها نیستید. ورود به دنیای معلمی و تدریس در ابتدای راه برای اکثر معلمان همراه با چالش‌هایی بوده است. به خودتان فرصت اشتباه کردن، یاد گرفتن، رشد و تکامل بدهید.
شروع سال تحصیلی جدید و افزایش درآمد معلمان خصوصی
با وجود انواع و اقسام وظایفی که یک معلم بر دوش دارد، اما هیچ گاه در کشور ما حقوق معلمان به اندازه‌ای نبوده است که امکان یک زندگی راحت و بدون دغدغه را برای آن‌ها فراهم کند. کافیست به فیش حقوقی فرهنگیان نگاهی بیندازید تا واقعیت این مشکل را درک کنید.
به همین جهت بسیاری از معلمان آموزش و پرورش برای رفع این مشکل و افزایش درآمد خود به تدریس خصوصی آنلاین یا حضوری و تدریس خصوصی کنکور روی می‌آورند. البته ناگفته نماند که بسیاری از این افراد با ورود به حوزۀ تدریس خصوصی و کمی استمرار و تلاش، به درآمدهای قابل توجهی هم دست پیدا می‌کنند.
با شروع سال تحصیلی جدید نیز تقاضا برای معلم خصوصی و برگزاری کلاس‌های خصوصی روز به روز افزایش پیدا می‌کند. به ویژه که امسال بسیاری از دانش اموزان به دلیل ضعف در آموزش مجازی، دچار مشکلات زیادی در دروس خود هستند و به کلاس‌های خصوصی روی می‌آورند.
روابط عمومی انتشارات بین المللی حوزه مشق
سایت انتشارات حوزه مشق
https://hozeyemashgh.ir/
