کشاورزی فرایند تولید مواد غذایی، علوفه، الیاف و دیگر محصولات مورد نیاز انسان از راه کاشت گیاهان معین و پرورش حیوانات اهلی (چهارپایان) است. کشاورزی مرحله مهمی از تاریخ بشر است که منجر به ظهور تمدن شد. مطالعهٔ کشاورزی به نام علم کشاورزی شناخته میشود . کشاورزی شامل طیف وسیعی از تخصصها و فنون، از جمله راههایی برای گسترش زمینهای مناسب برای زراعت گیاه، حفر کانالها و فرمهای مختلف آبیاری میباشد . در دنیای امروز با نگرانیهای موجود و کمبود منابع، نیاز است تا کشاورزی را به سوی کشاورزی پایدار (مثلاً کشاورزی زیستی) یا کشاورزی فشرده (مثلاً صنعتی) پیش ببریم تا بتوانیم نیازها را در آینده برطرف نماییم . از آنجا که قدمت کشاورزی به ۱۰٬۰۰۰ سال پیش بازمیگردد دارای گستره وسیعی در سراسر جهان میباشد.توسعه کشاورزی باعث افزایش جمعیت بشر به نسبت جمعیت در شرایط شکارچی-گردآورنده گردید. کشاورزی بهطور مستقل در بخشهایی از کرهٔ زمین آغاز گردید و شامل دامنه متنوعی از گیاهان بود. دستکم ۱۱ منطقه جدا در دنیای قدیم و دنیای جدید به عنوان مرکز تنوع یا مرکز مبدأ شناختهشدهاند. دانههای وحشی از حدود ۱۰۵٬۰۰۰ سال پیش جمعآوری و به عنوان خوراک مصرف گردیدند .
کشاورز : به فردی گفته میشود که برای تولید غذا و بهره برداری اقتصادی به کشت و کار در زمینهای کشاورزی و یا نگه داری دامهای اهلی میپردازد. یک کشاورز ممکن است در زمین خود به عنوان مالک و یا در زمینهای افراد دیگر به عنوان کارگر مشغول به کار باشد.
اصطلاح کشاورز به کسی که در تولید محصولات زراعی، باغی، دامی و طیور فعال است، صدق میکند. محصولات کشاورزی میتواند تنها برای مصرف خانواده کشاورز و یاجامعه تولید شود. در بسیاری از جوامع اصطلاحات گوناگونی برای فعالین بخشهای مختلف کشاورزی در نظر گرفته شده است؛ به عنوان مثال، به کسانی که برای بهرهبرداری اقتصادی ازگاو،گوسفند وبزنگه داری میکنند، دامدار یاچوپان و به کسانی که درباغها فعال میباشند، باغدار و به کسانی که در زمینهای زراعی فعال میباشند، کشاورز گفته میشود.
محصول کشاورزی : به گیاهی (هر گیاهی) خودرو یا کشت شده گفته میشود که محصول آن در مراحل خاصی از رشد گیاه توسط انسان برداشت میشود. گیاهانی که کشت نشده اما محصول آنها برداشت میشود، به مانند گیاهانی که کشت میشوند اما محصول آنها هرگز برداشت نمیشود، در واقع به عنوان محصولات کشاورزی طبقه بندی نمیشوند. گلها در رده محصولات کشاورزی طبقه بندی میشوند زیرا زمانی که مورد کاشت قرار میگیرند، برداشت آنها اهداف زیباشناختی را در بر میگیرد. محصولات کشاورزی به گیاهانی اشاره میکند که در مقیاس وسیع برای تامین غذا،پوشاک و سایر کاربردهای بشر کاشت میشوند. محصولات کشاورزی گونههای غیرجانوری یا واریتههایی کشت شده هستند که برای مصارفی به مانند غذا،علوفه دام،سوخت و یا برای هر هدف اقتصادی دیگر (به عنوان مثال برای استفاده در ساخت رنگها، داروها، و لوازم آرایشی و بهداشتی) برداشت میشوند. عمده ترین محصولات کشاورزی عبارتند: ازپسته،گندم،ذرت،نیشکر،برنج،سیب زمینی،سویا،پنبه،یونجه و کدو تنبل .
خاک ورزی: عمل شخم خاک را برای آماده سازی کاشت یا برای اختلاط مواد مغذی یا برای کنترل آفات انجام میدهند. بهره وری با افزودن کود شیمیایی و کنترل علفهای هرز افزایش مییابد و خاک را بیشتر مستعد فرسایش، تجزیه مواد آلی آزاد، دیاکسید کربن و کاهش فراوانی و تنوع موجودات زنده میکند.
دفع آفات : شامل مدیریت علفهای هرز، حشرات و بیماری میشود. برای این کار از روشهای شیمیایی (حشره کش)، بیولوژیکی (کنترل بیولوژیکی)، مکانیکی (کشت)، و روشهای فرهنگی استفاده میشود. روشهای فرهنگی شامل تناوب کشت، وجین، پوشش محصولات زراعی، به زراعی، کمپوست، پیشگیری و مقاومت میباشد. روشهای غیر شیمیایی و پیشگیری بهتر است به این دلیل که باعث کاهش محصول نمیگردد و روشهای پیشگیرانه است و روش شیمیایی تنها زمانی توصیه میشود که راه دیگری باقی نمانده باشد.
کشاورزی در ایران : ایران از نخستین کشورهایی در جهان است که در آن کشاورزی و زراعت آغاز شده است. تقریباً یک سوم زمینهای ایران قابلیت کشاورزی را دارند، اما به دلیل خاک نامرغوب و نامناسب بودن توزیع آب در بیشتر نواحی در اکثر زمینهای قابل کشت در ایران کشت و زرعی انجام نمیشود. فقط ۱۲٪ از وسعت ایران تحت عملیات کشاورزی است (شامل باغات، تاکستانها و زمینهای قابل کشتکاری) اما کمتر از یک سوم از زمینهای قابل کشتکاری تحت آبیاری است و مابقی تحت کشاورزی خشکاند. شمال و شمال غرب ایران دارای خاک حاصلخیزند. در قرن اول پیش از میلاد ایرانیها همه درختان میوهای که در یونان کشت میشده (به استثنای زیتون) کشت میکردهاند. با هجوم اسکندر کشاورزی ایران رو به زوال گذاشت و بسیاری از مزارع از بین رفت و این وضع تا زمان به حکومت رسیدن اردشیر بابکان ادامه یافت. ساسانیان به بازسازی قناتها و تشویق و گسترش کشاورزی، باغبانی و دامپروری پرداختند. پس از ساسانیان تا حمله مغول، کشاورزی ایران به تناوب دچار رکود (در زمان بنی امیه) و پیشرفت (در زمان بنی عباس و حکومتهای محلی) گردید.
دانشمندان این سرزمین در خلال مطالعه درباره ویژگی دارویی گیاهان به امور کاملاً فنی نیز میپرداختند و دستگاههایی برای بهرهبرداری از آب تهیه دیدند که از آن جمله میتوان چرخ چاه خودکار را نام برد.
آبیاری و زمینهای تحت کشت
با وجود اینکه ایران کشور وسیعی است، روی هم رفته خاک ایران برای کشاورزی در ابعاد بزرگ آنچنان مناسب نیست. تنها ۱۲٪ از مساحت ایران یعنی کمتر از ۲۰۰ هزار کیلومتر مربع تحت عملیات کشاورزی است. هنوز ۶۳٪ زمینهای با ظرفیت کشت و زرع دست نخورده هستند. در ایران از ۵۰٪ تا ۶۰٪ ظرفیت و استعداد زمینهایی که تحت عملیات کشاورزی است (۱۸۵ هزار کیلومتر مربع) استفاده میگردد. در ایران هم زمینهای نیاز به آبیاری و هم زمینهای باران-سیر وجود دارد. زمینهای زیر کشت ایران در حدود شانزده میلیون هکتار برآورد میشود و از این زمینها حدود نیمی از آن کشت آبی و نیمی دیگر به صورت دیم کشت میشود.
