دندان نهفته یا نهان طبق تعریف در ارتودنسی، دندان خارج نشده ای است که به واسطه یک مانع یا سد فیزیکی در مسیر رویش آن، از رویش باز مانده و درون لثه مانده است.
شایع ترین دندان های نهفته، دندان های مولر سوم فک بالا و پایین، کناین های فک بالا و پره مولر های فک پایین هستند. در یک تحقیق در بیماران بالاتر از 10 سال، 17 درصد از بیماران یک دندان عقل نهفته داشتند که 40 درصد آن ها مربوط به دندان مولر سوم بود.
تجمع دندانی، موقعیت نامناسب جوانه دندانی، دندان های اضافه، فقدان فضا در قوس دندانی، کیست ها، ریشه های دندانی تحلیل نرفته و عادت های دهانی مثل مکیدن انگشت، از عوامل ایجاد دندان نهان می باشند. در این مواقع درمان ارتودنسی در دندانپزشکی در رشت کمک شایانی به اصلاح ناهنجاری موجود می نماید.
در برخی منابع، بیشترین عامل نهفتگی دندان مولر سوم یا دندان عقل نهفته، فقدان فضای کافی دانسته شده است. در مطالعه دیگری، چهار عامل اصلی برای نهفتگی دندان تحت عناوین: طول قوسی فک تحتانی، مسیر عمودی رشد کوندیل، مسیر دیستالی (عقبی) رویش و تاخیر در تکامل دندان های ماندیبل (فک پایین)، ذکر شده است.با وجود اختلاف های نژادی در توالی رویش، دندان های مولر سوم در بیشتر نژاد ها آخرین دندان هایی هستند که می رویند و این نیز علتی برای شیوع نهفتگی دندان عقل به شمار می آید.
دندان عقل نهان یا به طور کلی دندان نهفته، ممکن است باعث ایجاد عوارض مختلفی شوند. به همین دلیل خارج کردن آنها ضروری است.
متخصصان دندانپزشکی و متخصص توصیه می کنند که دندان نهفته باید پس از تشخیص، در اولین زمان ممکن تحت درمان قرار گیرد. یا باید هرچه سریع تر جراحی و خارج شود و یا در صورت امکان، از طریق درمان ، به قوس دندانی نرمال هدایت شود.
همانطور که گفته شد، دندان نهان باید به سرعت خارج شود. زیرا با افزایش سن، احتمال ابتلا به انواع بیماری ها از قبیل بیماری های سیستم ایمنی، دیابت، مشکلات قلبی و عروقی و بیماری های ریوی مطرح می شود. همچنین با افزایش سن، انعطاف ها از جمله استخوان فک کاهش یافته و ترمیم بافت ها در صورت جراحی، به تعویق می افتد. مجاور می شوند
همچنین، دندان نهفته درد فراوانی دارد و در صورت عدم خروج به موقع عوارضی چون عفونت، ایجاد کیست، احتمال ایجاد تومور، آسیب و ایجاد بی نظمی در دندان های مجاور و افزایش حساسیت و خطر شکستگی فک در مواجهه با ضربات را به دنبال دارد.
پس توجه کنید که اولین درمان پیشنهادی ارتودنسی است. اما اگر امکان هدایت دندان نهفته به جایگاه اصلی آن در قوس دندانی وجود نداشته باشد، خارج کردن دندان نهفته به روش جراحی ضروری است.
لازم به ذکر است، در افراد بالای 40 سال، معمولا دندان نهفته به صورت کامل داخل استخوان فک فرو میرود و کلسیفیه می شود. در صورت عدم وجود عارضه مشخص و پس از انجام معاینات کامل و تهیه عکس رادیوگرافی، دندانپزشک معالج ممکن است جراحی دندان نهفته را تجویز نکرده و تنها به چکاب سالیانه دندان ها بسنده کند.
علاوه بر آن، در برخی افراد ممکن است دندان عقل هیچگاه تشکیل نشود. اما پیشنهاد می شود افراد 20 تا 25 سالی که از وجود و یا عدم وجود دندان عقل خود اطمینان ندارند، به دندانپزشک مراجعه کنند تا با تهیه عکس رادیولوژی، امکان وجود دندان نهان (عقل نهفته) در آنها بررسی شود.
دندان های نیش معمولا تا 14 سالگی به طور کامل رشد می کنند. در این زمان درمان دندان نیش یکی از روش های موثر درمان محسوب می شود. همچنین میانگین سن رویش دندان های عقل نیز 20 سال تعیین شده است که نهایتا تا سن 35 سالگی، رویش دندان های عقل باید کامل شده باشد. در صورتی که این دندان ها تا این سن های ذکر شده رویش نیافته و رشد نکرده باشند، باید از نظر احتمال نهفتگی دندان بررسی شوند.
از علایم نهفتگی دندان می توان به درد لثه و استخوان فک، التهاب و خارش لثه در محل دندان نهفته، سر درد های مزمن که به درمان پاسخ نمی دهند، گوش درد، درد چشم و اختلال های موقتی در بینایی، گلو درد و بهم ریختگی دندان ها، اشاره کرد.
لازم به ذکر است، در برخی موارد ممکن است دندان عقل هیچگاه تشکیل نشود. به همین دلیل، پیشنهاد می شود افراد 20 تا 25 سالی که از وجود یا عدم وجود دندان های نهان خود اطمینان ندارند، به دندان پزشک مراجعه کرده و با تهیه عکس رادیولوژی، امکان نهفتگی دندان و وجود دندان عقل نهفته را بررسی کنند.
