آیا درمان دارویی فوبیا میتواند چاره موثری برای فوبیا باشد ؟ درمان فوبیا به چند روش دیگر ممکن است ؟ امروزه فوبیا یکی از بیماری های روانی است که بسیاری با آن دست و پنجه نرم میکنند . بسیاری از افراد و با روش های مختلف توانسته اند بر این بیماری مسلط شوند اما سوال اینجاست که بهترین روش درمان فوبیا کدام است؟ و آیا این روش ها نسبت به نوع فوبیا میتوانند تغیر کنند ؟
به فرایند ترس غیر عادی از پدیده ها و حالات و اشیاع در افراد فوبیا گفته میشود . انواع متفاوتی از فوبیا ها وجود دارد اما بیشتر آن ها در سه دسته کلی خلاصه میشوند و برای هر کدام درمان خاصی وجود دارد هرچند که نوع درمان ار درمان دارویی فوبیا تا روان درمانی میتواند بسته به شرایط متفاوت باشد . در برخی از انواع فوبیا به شکل عمومی از دارو استفاده نمیشود و برای برخی دیگر استفاده از دارو ها کاملا لازم است . شناخت انواع روش ها اولین قدم برای انتخاب روش مورد نظر برای از بین بردن فوبیاست اما قبل از آن باید انواع فوبیا و دسته بندی آن ها را بشناسیم .
فوبیا میتواند اشکال متفاوتی داشته باشد و علت آن میتواند هر چیزی از جمله دوران کودکی یا یک تجربه تلخ باشد. اشکال مختلف فوبیا آنقدر زیاد است که در این مقاله جمع نمیشود و بازه آن از ترس از خون و حیوانات و حشرات تا ترس از تاریکی یا حتی ترس از خدا میباشد ما در اینجا به بررسی چند دسته اصلی فوبیا میپردازیم و بسیاری از انواع فوبیا زیر شاخه این چند دسته قرار میگیرند
این حالت رایج ترین شکل فوبیا است . در این حالت فرد از حالات یا موقعیت یا اشیاء خاص میترسد . به شکل عمومی در این نوع از فوبیا افراد از حیوانات, خون و زخم ,وقایع طبیعی مثل زلزله یا سیل, حالات یا موقعیت خاص مثل بلندی یا آسانسور یا پرواز و موارد خاص دیگر مثل مرگ یا جگ میترسند و به نظر میرسد این نوع فوبیا میتواند تا حددی ژنتیکی باشد . در این دسته گاها از درمان دارویی فوبیا استفاده میشود .
به ترس از قرار گیری در موقعیت های اجتماعی جمع هراسی گفته میشود . افرادی که از جمع هراسی رج میبرند به شدت کم رو هستند و توانایی مواجهه با موقعیت های خاص که افراد زیادی در آن وجود دارند را تدارند و به شدت دست پاچه میشوند به خصوص اگر افراد حاضر در آن جمع جدید و غریبه باشند . شایع ترین نوع این ترس ترس از صحبت کردن در جمع است افرادی که در کودکی خجالتی یا منزوی بودند یا تجربه های اجتماعی منفی یا ناخوشایندی داشته اند، بیشتر در معرض این اختلال قرار دارند.
ترس از قرار گرفتن در مکان های عمومی است که خروج ناگهانی از آنها ممکن است سخت یا خجالت آور باشد. شخص باAgoraphobia ممکن است از رفتن به سینما یا کنسرت یا سفر با اتوبوس یا قطار اجتناب کند. این نوع فوبی مجزا است زیرا با وحشت زدگی (ترس شدید بعلاوه علائم جسمانی ناراحت کننده هچون لرزه، تپش قلب و عرق کردن) مرتبط است و برای آن از درمان دارویی فوبیا استفاده میشود .
به شکل کلی برای درمان فوبیا راه های متفاوتی وجود دارد در بعضی از آنها شما نیاز به استفاده از مواد خارجی برای غلبه بر ترس خود ندارید . در بیشتر این موارد شما نیاز به یک شخص دیگر و عموما مشاور یا روان شناس دارید . این نوع درمان فوبیا تنوع نسبتا بیشتری به درمان دارویی فوبیا دارد در این روش ها شما عموما با شناخت ماهیت یا علت یا ریشه و منشا ترس خود به آن غلبه میکنید و کسانی که با این روش درمان شدند کم نیستند !. در روش درمان دارویی فوبیا شما حتما باید زیر نظر یک پزشک باشید چرا که استفاده خود سر از دارو ها برای حل مشکلات روانی میتواند آن ها در اینجا به توضیح برخی از روش های درمان فوبیا میپردازیم
در درمان شناختی رفتاری کمک می شود تا از تاثیر نحوه تفکر خود در بروز نشانه های اضطراب آگاه شوید و به بینش و درک بهتری از مسائلی که عامل هراس و محرک ایجاد فوبیا در شماست، برسید. به این شکل می توانید افکار نادرست خود را اصلاح کنید. در حقیقت روشن می شود که موضوع فوبیا خطری برای شما ندارد. در شناخت درمانی باورها بررسی شده و روی آن ها کار می شود چون این باور ها باعث ادامه یافتن ترس و اضطراب یا شدت یافتن فوبیا می شود. از جمله این تکنیک ها می توان به بازسازی شناختی، مواجهه درمانی، یادگیری مشاهده ای اشاره کرد.
در درمان فوبیا از دارو درمانی هم استفاده می شود و به آن درمان دارویی فوبیا گفته میشود در واقع اگر ترس ها خیلی شدید باشند بهتر است برای درمان فوبیا در کنار مشاور از روانپزشک نیز کمک بگیرید. مصرف داروها همراه با رفتاردرمانی یا درمان شناختی _ رفتاری می تواند اثر بخشی بالاتری داشته باشد. داروهای ضد اضطراب مانند بنزودیازپین ها، SSRIs و مهارکننده های مونو آمین اکسیداز و برخی داروهای ضد افسردگی در دارودرمانی فوبیا تجویز می شوند.
به منظور شناسایی رفتارهای ناسالم و ایجاد تغییر در رفتارهای ناسازگار از رفتار درمانی استفاده می شود. در رفتار درمانی ابتدا عامل محرک فوبیا شناسایی می شود سپس میزان ترس شما در ارتباط با موضوع برآورد می شود و با تکنیک های خاص پاسخ ترس را از بین می برند. یکی از بهترین شیوه ها، رویارویی تدریجی با عامل ترس است که باید توسط متخصص صورت بگیرد. براساس نوع و شدت بیماری زمانی طول می کشد تا به مرور ترس خود را از دست بدهید. رایج ترین تکنیک های رفتار درمانی شامل حساسیت زدایی منظم، مواجه سازی با محرک ترسناک به صورت تصویری یا واقعی است.
در این روش، نحوه رویارویی و تعامل یک فرد با عامل فوبیا و موقعیت ترسناک به طور مستقیم یا در فیلم یه شما نشان داده می شود. در نتیجه تشویق می شوید تا با شجاعت بیشتری با موضوع ارتباط برقرار کنید. یک نوع خاص در مدلینگ تراپی حالتی است که بیمار علاوه بر مشاهده فرد دیگری که رفتاری شجاعانه بدون ترس با موقعیت فوبیک دارد خود او نیز با موقعیت ترسناک تعامل می کند.
در درمان های روان تحلیلی فوبیا به منشا ترس در کودکی پرداخته می شود تا بتوانید به ترس های خود که ریشه در ناخودآگاه دارند آگاه شوید. تلاش بر آن است که با ترس های دوران کودکی خود مواجه شده و به راهنمایی درمانگر بتوانید این ترس ها را تحلیل و تفسیر کنید. به تدریج آگاهی تان نسبت به منشا ترس در گذشته افزایش پیدا می کند. البته این نوع درمان ها زمان بر است و جلسات درمان طولانی می شود. روان درمانی مبتنی بر بینش بیمار را قادر می سازد تا منشا هراسش را بشناسد و از نقش مقاومت در ادامه اختلال آگاه شود و به دنبال روش های موثری برای مواجه با محرک های اضطراب زا باشد.
به طور کلی درمان دارویی فوبیا همیشه نیاز نیست و در سیاری از مواقع به خصوص در درمان فوبیا خاص از روش درمان مواجه درمانی استفاده میشود اما استفاده از دارو بسیاری از اوغات پیشنهاد میشود و در برخی موارد لازم است . این دارو ها میتوانند به کاهش نشانه های حاصل از فوبیا مثل لرزش بدن یا فشار خون کمک کنند. این دارو ها ممکن است در بازه های کوتاه مدت یا در شوع درمان فوبیا و یا در طول درمان مورد استفاده قرار گیرند
برای بسیاری از افراد به دلایل متفاوتی درمان دارویی فوبیا چاره ی آخر برای رهایی از مشکل است . بعضی از افراد توانایی لازم برای شکست فوبیا خود را ندارند و برای برخی درمان خیلی هزینه بر میباشد بنا بر این استفاده از دازو را انتخاب میکنند اما به این معنی نیست که مصرف دارو راه حل آخر است و یا به معنی فرار است . سرپوش گذاشتن روی یک ترس ممکن است باعث قوی تر شدن آن بشود تا زمتنی که حتی دارو جواب ندهد . اما به شکل کلی از دارو در کنار دیگر درمان ها و برای راحت کردن پروسه درمان استفاده میشود
به شکل کلی هیچ روش ثابت و همچنین کاملا قطعی برای درمان فوبیا وجود ندارد همچنین برای درمان فوبیا میتوان از روش های متفاوتی استفاده کرد و انتخاب آن بسه به فرد و درمانگر و شرایط و حتی تمایلات فردی و سختی یا راحتی روش میتواند از درمان دارویی فوبیا تا درما فوبیا به وسیله روانکاو و مشاور متفاوت باشد بنا بر این حالت قطعی وجود ندارد اما در برخی از حالات فوبیا بیشتر از روش های خاصی استفاده میشود . در این بخش به توضیح این روش ها میپردازیم
درمان شناختی-رفتاری می تواند مفید باشد، خصوصاً روندی که درمان از راه حساسیت زدایی یا درمان از راه مواجهه نامیده می شود. در این روش شما به تدریج با پای خود و تحت شرایط کنترل شده در معرض چیزی قرار می گیرید که از آن می ترسید. وقتی شما در معرض آن عامل قرار می گیرید، یاد می گیرید که از طریق آرامش، کنترل تنفس یا سایر راهبردهای کاهش اضطراب بر ترس خود غلبه کنید. برای درمان کوتاه مدت فوبی ها، دکتر ممکن است داروی ضداضطراب تجویز کند. اگر فوبی فقط گاه گاهی پیش می آید، مانند ترس از پرواز، استفاده از دارو می تواند محدود شود اما به شکل عمومی از درمان دارویی فوبیا استفاده نمیشود .
اگر فوبیا اجتماعی شما روی یک عملکرد خاص (برای مثال، ارائه یک سخنرانی یا اجرای یک کنسرت) متمرکز باشد، دکتر شما ممکن است یک داروی بتابلوکر همچون پروپرانولول (ایندرال) تجویز کند. این دارو را می توان درست قبل از انجام آن کار مصرف کرد. این دارو اثرات جسمی اضطراب (تپش قلب یا لرزش انگشتان) را تعدیل می کند اما معمولاً بر هشیاری مورد نیاز برای صحبت کردن یا مهارت مورد نیاز برای نواختن آلت موسیقی اثر نمی گذارد. برای اشکال عام تر یا بلندمدت تر فوبیا اجتماعی، دکتر شما ممکن است به درمان دارویی فوبیا رو بیاورد و یک داروی ضدافسردگی، معمولاً یک SSRI (مهارکننده انتخابی بازجذب سورتونین) همچون سرترالین (زولوفت)، پاروکستین (پاکسیل) یا فلوئوکستین (پروزاک) تجویز کند. اگر SSRI مؤثر نشد، دکتر می تواند یک داروی ضد افسردگی یا ضد اضطراب دیگر تجویز کند. درمان شناختی-رفتاری نیز برای بیشتر افراد با فوبی اجتماعی، هم در محیط فردی و هم گروهی، مؤثر است.
ترس از به دام افتادن در محیط باز معمولا با ترکیبی از درمان دارویی فوبیا و روان درمانی درمان می شود.درمان برای اکثر افراد مبتلا به ترس از به دام افتادن در محیط باز موثر است، اما اگر افراد کمک اولیه نکنند ، ممکن است درمان شوند.درمان این اختلال شبیه به درمان اختلال وحشت زدگی است. درمان دارویی شامل داروی ضدافسردگی SSRI یا داروهای دیگر، همچون کلومیپرامین (آنافرانیل) و ایمیپرامین (توفرانیل) و داروهای ضداضطراب بنزودیازپین، همچون کلونازپام (آنافرانیل)، دیازپام (والیوم) و لورلزپام (آتیوان) است. روان درمانی نیز مفید است، خصوصاً درمان شناختی-رفتاری.
دارو های مورد استفاده در درمان دارویی فوبیا عموما به دو دسته کلی تقسیم میشوند . دسته اول به عنوان مسکن و دسته دوم به عنوان موانع بتا شناخته میشود و هر کدام مورد استفاده به خصوصی دارد البته هر دو دسته این دارو ها باید زیر نظر مستقیم پزشک مصرف شود و مصرف بدون نظارت آن ها میتواند تاثیرات مخربی داشته باشد
این دسته از دارو ها در به واسطه کاهش اظطرابی که به فرد میدهند به آرامش فرد کمک میکنند و سبب میشوند فرد در موقعیت مواجهه با فوبیای خود آرامش خود را حفظ کند و به نوعی چیزی حس نکند . مصرف این دارو ها میتواند وابستگی ایجاد کند و برای افرادی که سابقه اعتیاد دارند معمولا تجویز نمیشود . از برخی از دارو های مورد استفاده در درمان دارویی فوبیا میتوان به دیازپام و توفرانیل اشاره کرد
این دسته از دارو ها آثار به وجود آمده از فوبیا را مثل لرزش بدن یا فشار خون را از بین میبرد و سبب بازگشت فرد به حالت فیزیکی نرمال میشود .
