اگر تجهیزات پزشکی (Medical Equipment) نقش حیاتی در تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماریها ایفا نمیکردند، امروز خیلی از بیماریها بهخاطر این نقص هرگز راه درمانی نداشتند. امروز تجهیزات پزشکی از تنوع بسیار زیادی برخوردار هستند؛ دستگاههای سادهای مانند دماسنج و گوشی پزشکی گرفته تا ابزارهای پیچیده جراحی و دستگاههای تصویربرداری پیشرفته که طیف وسیعی از این تجهیزات در بیمارستانها، مطبها و حتی خانهها مورداستفاده قرار میگیرند.
پیچیدگی این تجهیزات درمانی باعث شده است تا بهمرور دستهبندی برای آنها ایجاد شود. چرا که شناخت آنها به امری ضروری تبدیل شده است. این دستهبندی میتواند به درک بهتر عملکرد این تجهیزات، انتخاب صحیح آنها برای کاربردهای مختلف و همچنین استفاده و نگهداری اصولی از آنها کمک کند.
ما در این مقاله، به بررسی دستهبندیهای مختلف تجهیزات پزشکی خواهیم پرداخت. میخواهیم برای شما توضیح دهیم که چه عاملی آنها را گروهبندی کرده است و هر گروه چه کاربردی دارد و در چه فضایی از آنها استفاده میشود.
دسته بندی تجهیزات پزشکی
گروه بندی تجهیزات پزشکی در سراسر جهان دارای یک سیستم خاص است، که رایجترین آنها EU، FDA یا GHTF است.
سیستم طبقه بندی خطر اتحادیه اروپا (EU): در این سیستم، تجهیزات پزشکی به چهار کلاس تقسیم میشوند. این طبقه بندی بر اساس سطح خطر انجام میشود. کلاس I کمترین خطر را دارد و کلاس IV بالاترین خطر را به خود اختصاص میدهد.
سیستم طبقه بندی اداره غذا و داروی ایالات متحده (FDA): این سیستم تجهیزات پزشکی را به سه دسته کلی بر اساس سطح کنترل آنها طبقه بندی میکند. کلاس I کمترین کنترل را دارد و کلاس III بالاترین کنترل را دارد.
سیستم طبقه بندی نظارتی جهانی برای تجهیزات پزشکی (GHTF):در این سیستم، تجهیزات پزشکی به سه دسته، بر اساس میزان خطر آنها طبقه بندی میشوند. دسته I کمترین خطر را دارد و دسته III بالاترین خطر را دارد.
اما عوامل زیادی برای دسته بندی تجهیزات پزشکی نیاز است که بررسی شود؛ عواملی مانند کاربرد و گروه مخاطبی آنها اهمیت زیادی دارند.
دسته بندی لوازم پزشکی در ایران، بر اساس یک آئین نامه توسط سازمان معاونت غذا و داروی وزارت بهداشت (Food and Drug Administration of The Islamic Republic of Iran) انجام میشود. بر اساس این آئیننامه تجهیزات پزشکی، به چهار گروه اصلی طبقهبندی میشوند:
گروه I: کم خطر، شامل اقلامی مانند دستکشهای معاینه، باند، گاز استریل و سرنگ
گروه II: متوسط خطر، شامل اقلامی مانند دستگاه فشار خون، تب سنج، و دستگاه گلوکز خون
گروه III: پرخطر، شامل اقلامی مانند ایمپلنتهای جراحی، دستگاههای دیالیز، و ونتیلاتورها
گروه IV: بسیار پرخطر، شامل اقلامی مانند قلب مصنوعی، دستگاه پیس میکر، و دریچههای قلبی
همچنین دسته بندی دیگری در این آئین نام ذکر شده است که تجهیزات درمانی و پزشکی را بر اساس موارد مصرف نیز دسته بندی میکنند. در ادامه این مطلب دستهبندیهایی که طبق الگوی مصرف مخاطب این تجهیزات است را برای شما توضیح خواهیم داد.
دستهبندی تجهیزات پزشکی مصرفی به طور کلی میتواند در دو گروه معرفی شود؛ بر اساس نوع تعامل با بیمار و کاربرد آن. تجهیزات از نوع تعامل با بیمار، نقشی مهمی در انتخاب و بهکارگیری آنها ایفا میکند. در این بخش، دو دستهی اصلی وجود دارد؛
1. تجهیزات تهاجمی
2. تجهیزات غیر تهاجمی
در دسته تجهیزات تهاجمی، بخشی از دستگاه برای تشخیص یا درمان، به داخل بدن بیمار وارد میشود، به همین علت به این نام معروف شدهاند. درست است که این تجهیزات دارای قدرت درمانی هستند، اما نیاز به دقت و مهارت بالای پزشک و متخصصی برای استفاده از آنها نیز هستند. نمونههایی از این تجهیزات عبارتاند از:
در این دسته از تجهیزات پزشکی، نیازی به ورود به بدن بیمار نیست و اغلب برای تشخیص یا درمان بیماری میپردازند، به همین علت به آنها تجهیزات تشخیصی هم میگویند. بیشتر این تجهیزات به کاهش درد و عفونت کمک میکنند. نمونههایی از این تجهیزات عبارتاند از:
تجهیزات پزشکی هم مانند کادر درمان، از وظایف متفاوتی برخوردار هستند. آنها هرکدام برای بخشی از بدن ما ساخته شدهاند و با وظایفی که دارند میتوانند در دستهبندیهای مختلفی قرار بگیرند. این بخش از مقاله به سراغ دسته بندی تجهیزات درمانی پزشکان بر اساس نوع کاربرد آنها رفتهایم و برای درک بهتر کارکرد و کاربرد این تجهیزات، آنها را بر اساس وظایفشان دستهبندی کردیم.
تجهیزات تشخیصی؛ این تجهیزات برای واکاوی بدن انسان طراحی شدهاند و شامل دستگاههای تصویربرداری، مانند رادیوگرافی، سونوگرافی، CT اسکن و MRI ، تجهیزات آزمایشگاهی، مانند میکروسکوپ، دستگاههای خونشناسی و سنجش قند خون، دستگاههای معاینه، مانند گوشی پزشکی، دماسنج و فشارسنج هستند.
تجهیزات درمانی؛ این گروه از تجهیزات از ابزارهای دقیقتری برخوردار هستند و به ترمیم و التیام درد و رنج بیماران میپردازند؛ مانند دستگاههای تنفس مصنوعی، تجهیزات دیالیز، تجهیزات لیزر درمانی و ابزارهای جراحی، مانند چاقوهای جراحی، قیچیهای جراحی و کلمپها که در عملهای جراحی مورد استفاده قرار میگیرند.
تجهیزات مراقبتی؛ این تجهیزات، در کنار بیماران بستری و یا در حال نقاهت مورد استفاده قرار میگیرند، دارند و با ارائه مراقبتهای دائمی، به تسریع روند بهبودی آنها کمک میکنند، مانند تختهای بیمارستانی، برانکار، ویلچر و دستگاههای سنجش علائم حیاتی.
تجهیزات پزشکی در خانه؛ این گروه از تجهیزات، در منازل مورد استفاده قرار میگیرند و به ارتقای سطح سلامت در خانه کمک میکنند، مانند دستگاه سنجش فشار خون، تبسنج، گلوکومتر و انواع وسایل کمکهای اولیه مانند بانداژ، ضدعفونیکننده و گاز استریل که در مواقع ضروری به کار میآیند.
سخن پایانی
در این مقاله به نقش مهم تجهیزات پزشکی و تنوع بسیار زیاد آن اشاره کردیم، با بررسی دسته بندی این تجهیزات قصد داشتیم به شما نشان دهیم که چقدر آگاهی از این ابزار اهمیت دارد. امروز ابزار تشخیص و درمان در دنیای پزشکی بسیار قدرتمند شدهاند و هر کدام جایگاه خود را در بین متخصصان میسازند.
همان قدر که استفاده نادرست از دستگاههای پزشکی میتواند خطرساز باشد، خرید از جای نامعتبر این لوازم نیز میتواند عواقب بدی را به همراه داشته باشد. توصیه میکنیم تجهیزات مورد نیاز خود یا تیم درمانی خود را از جایی که مورد تأیید سازمان پزشکی، غذا و داروی ایران است تهیه کنید.
سؤالات متداول در مورد تجهیزات پزشکی
در ایران، سازمان غذا و دارو (FDA) مسئول نظارت بر کیفیت تجهیزات پزشکی است. این سازمان وظایف مختلفی از جمله صدور مجوز برای تولید و واردات تجهیزات پزشکی، بازرسی از مراکز تولید و توزیع و نظارت بر فرایندهای مربوط به کیفیت این تجهیزات را بر عهده دارد.
هر کدام از تجهیزات پزشکی، دارای دستورالعملهای خاصی برای نگهداری و استفاده هستند. این دستورالعملها را میتوانید در دفترچه راهنمای دستگاه پیدا کنید. به طور کلی، لازم است که تجهیزات پزشکی در محیطی تمیز و خشک نگهداری شوند، به طور مرتب تمیز و ضدعفونی شوند و در صورت معیوب شدن یا مصرفی بودن آنها، به طور مجدد استفاده نشوند.
در صورت بروز مشکل با یکی از تجهیزات پزشکی، ابتدا باید به دفترچه راهنمای دستگاه مراجعه کنید و ببینید که آیا راه حلی برای مشکل وجود دارد یا خیر. اگر مشکل حل نشد، باید با کادر درمان، مانند پزشک یا پرستار خود مشورت کنید. همچنین میتوانید با شرکت سازنده دستگاه تماس بگیرید و یا به وبسایت آنها مراجعه کنید تا اطلاعات بیشتری در مورد نحوه حل مشکل پیدا کنید.
منبع:
سایت تجهیزات پزشکی هاسپکسا
