حسین سلاح ورزی
قسمت اول
موسسه لگاتوم در این دوره از گزارش شاخص رفاه یک بررسی اجمالی از روند 10 ساله اخیر شاخص ارائه کرده که برای ما ایرانیان نکات بسیار قابل توجهی دارد.
اول: ایران امسال با دو رتبه سقوط به ردیف 119 در شاخص رفاه رسیده است.که دقیقا رتبه ده سال پیش کشور است. در تمام طول این ده سال؛ با نوساناتی اندک، رویهمرفته، نه رتبه و نه امتیاز ایران در شاخص رفاه تغییر چشمگیری نکرده. بهترین نمره های ایران در زیرشاخصها مربوط به بخش های دسترسی مردم به بازار و خدمات مرتبط با کیفیت زندگی بوده (چیزهایی مثل خدمات پزشکی و آموزشی) و بدترین نمره ها مربوط به آزادی های فردی، کیفیت نهادهای اقتصادی، کیفیت محیط کسب و کار، کیفیت حکمرانی و سرمایه اجتماعی است
به بیان دقیق تر ظرف این ده سال، علاوه بر آنکه رتبه ایران در جدول ثابت مانده است؛ نمره ایران نیز کمتر از 5 واحد (معادل ده درصد نمره فعلی ما) تغییر داشته که کاملا کمتر از متوسط جهانی است. این سکون و رکود طولانی در شاخصی که اثر آن مستقیما بر زندگی شهروندان منعکس می شود؛ به جاآمعه حس رکود و سکون و رخوت و به بیان دیگر «بی آیندگی» می دهد و جامعه بی آینده طبیعتا دچار احساساتی چون خشم و ناامیدی و دلزدگی، رویگردان از رفتارهای عقلایی دراز مدت و مستعد رفتارهای انفجاری و کوتاه مدت است.
دوم: رشد کند ایران در شاخص رفاه در خاورمیانه،شمال و مرکز آفریقا، یک سندرم تقریبا عمومی است.به همین دلیل با وجود رشد بسیار کند ما در نمره شاخص رفاه، رتبه مان در جدول ثابت مانده است.در واقع با اینکه جهان در طول این ده سال، در مجموع برخوردار تر شده؛ عمده کشورها را می توان به دو دسته کمتر برخوردار و با رشد کمتر در شاخص و بیشتر برخوردار و با رشد بیشتر در شاخص تقسیم کرد. این یعنی علاوه بر رشد کل مجموع کشورها در شاخص برخورداری، شکاف میان کشورهای بیشتر برخوردار و کمتر برخوردار نیز در حال افزایش است و اگر هر چه سریعتر فکری برای تغییر اساسی و عمیق شرایط کشور از نظر شاخص رفاه نکنیم؛ پنجره فرصت ایران برای پیوستن به کشورهای دارای سطح بالای برخورداری، عملا بسته خواهد شد.
سوم: میزان رشد شاخص رفاه، در میان زیرشاخص ها خود، بیش از هر پارامتری با سطح متغیر ایمنی و امنیت، همبستگی نشان داده.زیرشاخصی که در کارنامه ایران، تا امروز از وضعیت نسبتا قابل قبولی برخوردار بوده است؛ اما، جامعه به ما نشان داده؛ این متغیر می تواند تحت تاثیر نارضایتی انباشته سالهای اخیر از وضعیت رفاهی و مشکلات معیشتی، به سرعت در معرض تهدید قرار بگیرد. این موضوع، بر یافته و تحلیل قبلی تاکید مضاعفی می گذارد. بعبارت دیگر، اگر پیش از آنکه سکون در وضعیت شاخص رفاهی و انباشت مشکلات معیشتی پارامتر سطح ایمنی و امنیت را دستخوش تهدید کند؛ فکری برای ترممیم شاخص کردیم؛ شانس ما برای عبور از این وضعیت چشمگیر است؛ اما اگر ادامه این وضعیت از طریق بروز نارضایتی های اجتماعی موجب تضعیف متغیر ایمنی و امنیت شود؛ عملا در چرخه سه گانه پایین بودن سطح رفاه، نارضایتی اجتماعی، پایین بودن سطح ایمنی و امنیت گرفتار می شویم و طبیعتا خروج از این شرایط بسیار دشوار خواهد بود.
