تا همین یک سال پیش، وقتی صحبت از «چتبات هوش مصنوعی» میشد، همه ناخودآگاه فقط نام ChatGPT را میبردند. انگار فقط یک بازیگر در زمین حضور داشت. اما آن دورانِ تکقطبی و آرام به سرعت به پایان رسید.
امروز وضعیت کاملاً تغییر کرده است. گوگل با تمام قوا و با مدل Gemini وارد میدان شده و شرکت آنتروپیک (که توسط کارمندان سابق OpenAI تأسیس شده) با مدل Claude، استانداردهای هوش مصنوعی را جابجا کرده است. ما اکنون در دورانی زندگی میکنیم که «سه پادشاه» همزمان ادعای تاج و تخت دارند.
اما این تنوع، یک سردرگمی بزرگ هم برای کاربران ایجاد کرده است: «کدام یک واقعاً بهتر است؟» آیا باید اشتراک ۲۰ دلاری ChatGPT را تمدید کنید یا به سراغ کلود بروید؟ انتخاب اشتباه ابزار، فقط به معنی هدر رفتن پول نیست؛ بلکه ممکن است ساعتها وقت شما را برای اصلاح کدهای باگدار یا ویرایش متنهای خشک و رباتیک تلف کند.
در این مقاله، تعصب را کنار میگذاریم و جدیدترین و قدرتمندترین نسخههای این سه مدل (یعنی GPT-4o، Gemini 1.5 Pro و Claude 3.5 Sonnet) را در رینگ مسابقه قرار میدهیم تا ببینیم در سال ۲۰۲۵، کدامیک شایستگی این را دارد که «دستیار شخصی» شما باشد.
قبل از اینکه وارد رینگ مسابقه شویم، بیایید کارت شناسایی هر شرکتکننده را بررسی کنیم. هرکدام از این مدلها فلسفه و نقاط قوت خاص خود را دارند که آنها را برای دستهای خاص از کاربران جذاب میکند.
چتجیپیتی محصول شرکت OpenAI، همان نامی است که انقلاب هوش مصنوعی را در اواخر سال ۲۰۲۲ آغاز کرد.
آخرین مدل: GPT-4o (حرف "o" مخفف Omni به معنای همهجانبه است).
شخصیت: یک «آچار فرانسه» تمامعیار. این ابزار سعی میکند در همه چیز خوب باشد؛ هم کد مینویسد، هم تصویر میسازد (با DALL-E 3)، هم با شما صحبت میکند و هم تحلیل داده انجام میدهد.
نقطه قوت اصلی: تعادل عالی بین سرعت و هوش، و قابلیتهای چندرسانهای (شنیداری و دیداری) بینظیر.
جمینای (که قبلاً با نام Bard شناخته میشد)، پاسخ کوبنده Google به چتجیپیتی است. گوگل تمام سرویسهایش را زیر چتر برند Gemini آورده است.
آخرین مدل: Gemini 1.5 Pro (و مدل سریعتر Flash).
شخصیت: یک «محقق قدرتمند». چون به موتور جستجوی گوگل متصل است، اطلاعاتش همیشه تازهتر از بقیه است.
نقطه قوت اصلی: ادغام عمیق با اکوسیستم گوگل (Docs, Gmail, Drive) و داشتن یک «پنجره محتوایی» عظیم (میتواند کتابهای طولانی یا ویدیوهای یک ساعته را بخواند و آنالیز کند).
کلود محصول شرکت Anthropic است؛ شرکتی که توسط مدیران سابق OpenAI با تمرکز بر «ایمنی و اخلاق» تاسیس شد. شاید سر و صدای کمتری داشته باشد، اما در کیفیت خروجی، بسیاری از کاربران حرفهای را شیفته خود کرده است.
آخرین مدل: Claude 3.5 Sonnet (تعادلی بین سرعت و هوش).
شخصیت: یک «نویسنده و برنامهنویس خبره». کلود کمتر از بقیه رباتیک صحبت میکند و لحن بسیار طبیعی و انسانی دارد.
نقطه قوت اصلی: درک عمیق از دستورالعملهای پیچیده، کدنویسی با کمترین خطا و نوشتن متنهایی که نیاز به ویرایش کمی دارند.
شخصیت و لحن صحبت مهم است، اما وقتی میخواهید یک پروژه سنگین انجام دهید، "مشخصات فنی" حرف اول را میزند. تفاوت اصلی این سه مدل در پنجره محتوایی (حافظه کوتاه مدت)، دسترسی به اینترنت و سرعت پردازش است.
در جدول زیر، قدرتمندترین نسخههای هر مدل را (که در حال حاضر در دسترس هستند) مقایسه کردهایم:
ویژگیChatGPT (GPT-4o)Google Gemini (1.5 Pro)Claude (3.5 Sonnet)حافظه (Context Window)۱۲۸ هزار توکن (حدود ۳۰۰ صفحه کتاب)۱ تا ۲ میلیون توکن (بیرقیب - صدها کتاب!)۲۰۰ هزار توکن (حدود ۵۰۰ صفحه کتاب)اتصال به اینترنتعالی (Browse with Bing)فوقالعاده (Google Search - Real-time)ندارد (محدود به دادههای آموزشی)ورودیهای مجازمتن، عکس، فایل، صدامتن، عکس، فایل، صدا، ویدیومتن، عکس، فایل (کد/PDF)سرعت پاسخگوییبسیار بالامتوسطبالانقاط قوت فنیتعادل عالی و قابلیتهای صوتیپردازش حجم عظیم داده و ویدیوهوش بالا در کدنویسی و استدلال
تفاوتهای کلیدی که باید بدانید:
در این بخش، Gemini با اختلاف فاحشی برنده است. حافظه ۱ تا ۲ میلیون توکنی یعنی شما میتوانید یک ویدیوی ۱ ساعته، ۱۱ ساعت فایل صوتی یا یک کدبیس (Codebase) با بیش از ۳۰ هزار خط کد را یکجا به آن بدهید و جمینای همه را میخواند.
در مقابل، ChatGPT و Claude حافظه محدودتری دارند و اگر فایل بسیار طولانی به آنها بدهید، ممکن است بخشهای اول مکالمه را فراموش کنند.
اگر کار شما نیاز به اخبار روز دارد (مثلاً تحلیل قیمت بیتکوین در لحظه)، Claude انتخاب مناسبی نیست. این مدل به اینترنت زنده دسترسی ندارد و دانش آن محدود به تاریخی است که آموزش دیده (Cut-off date).
اما ChatGPT و Gemini هر دو به اینترنت وصل هستند؛ با این تفاوت که جمینای چون مستقیماً به دیتابیس گوگل وصل است، معمولاً در پیدا کردن رفرنسهای دقیق و بهروز سریعتر عمل میکند.
یک قابلیت منحصربهفرد در Gemini 1.5 Pro این است که میتواند ویدیو تماشا کند! شما میتوانید یک فایل ویدیویی آپلود کنید و بپرسید: «در دقیقه ۱۰ چه اتفاقی افتاد؟». ChatGPT و Claude فعلاً فقط میتوانند "فریمهای عکس" را ببینند یا فایل زیرنویس را بخوانند، اما جمینای خودِ ویدیو را پردازش میکند.
اعداد و ارقام جدول بالا خوب هستند، اما در عمل چه اتفاقی میافتد؟ ما هر سه مدل را در چهار چالش اصلی که اکثر کاربران با آن سر و کار دارند، تست کردهایم. نتایج ممکن است شما را شگفتزده کند.
اگر برنامهنویس هستید، احتمالاً این بخش برایتان از نان شب واجبتر است.
عملکرد Claude 3.5 Sonnet: در حال حاضر، کلود ۳.۵ پادشاه بیچونوتچرای کدنویسی است. قابلیت جدیدی به نام Artifacts دارد که به شما اجازه میدهد کدهای فرانتاند (مثل React یا HTML/CSS) را در پنجره کناری به صورت زنده و رندر شده ببینید. همچنین، کدهای کلود معمولاً تمیزتر هستند و باگ کمتری نسبت به بقیه دارند.
عملکرد ChatGPT: همچنان بسیار قدرتمند است و در دیباگ کردن (عیبیابی) عالی عمل میکند، اما گاهی در پروژههای پیچیده، کدهای قدیمی یا منسوخ شده پیشنهاد میدهد.
عملکرد Gemini: در کدنویسی نوسان دارد. گاهی عالی است و گاهی کتابخانههایی را پیشنهاد میدهد که اصلاً وجود خارجی ندارند (توهم).
🏆 برنده این راند: Claude 3.5 Sonnet (به دلیل دقت بالا و قابلیت Artifacts).
آیا میخواهید ایمیل رسمی بنویسید، کپشن اینستاگرام بسازید یا مقاله وبلاگ تولید کنید؟
عملکرد ChatGPT: چتجیپیتی (حتی نسخه ۴) تمایل عجیبی به استفاده از کلمات کلیشهای و جملات تکراری دارد (مثل: "در دنیای امروز..." یا "بسترسازی"). متونی که مینویسد ساختار خوبی دارند اما کاملاً مشخص است که "ربات" آن را نوشته و نیاز به ویرایش سنگین دارد.
عملکرد Claude: کلود استادِ "لحن" است. اگر به او بگویید "صمیمی و شوخطبع بنویس"، واقعاً همین کار را میکند. متنهای کلود روانتر، انسانیتر و خلاقانهتر هستند و کمتر بوی ترجمه ماشینی میدهند.
عملکرد Gemini: چیزی بین این دو است، اما گاهی اوقات خیلی خشک و خبری مینویسد.
🏆 برنده این راند: Claude (به دلیل قلم طبیعی و انسانی).
وقتی نیاز دارید بدانید "قیمت دلار امروز چقدر است" یا "آخرین اخبار تکنولوژی چیست".
عملکرد Gemini: اینجا زمین بازی گوگل است. جمینای مستقیماً به نتایج گوگل وصل است. پاسخها معمولاً بهروز هستند و لینک منابع را دقیقتر از بقیه نشان میدهد.
عملکرد ChatGPT: با استفاده از Bing جستجو میکند. خوب است، اما گاهی اوقات در "جستجو کردن" گیر میکند یا کند میشود.
عملکرد Claude: بازنده مطلق. چون به اینترنت متصل نیست، هیچ اطلاعی از اخبار روز ندارد. (مگر اینکه متن خبر را خودتان به او بدهید).
🏆 برنده این راند: Google Gemini (به دلیل دسترسی آنی به دیتابیس گوگل).
فرض کنید یک فایل اکسل با ۱۰ هزار ردیف یا یک فایل PDF پانصد صفحهای دارید و میخواهید خلاصهای از آن بگیرید.
برای فایلهای متنی حجیم (PDF/Book): Gemini برنده است. به لطف حافظه ۱ میلیون توکنی، میتوانید چندین کتاب را همزمان آپلود کنید و او بدون فراموش کردن جزئیات، آنها را مقایسه کند.
برای تحلیل آماری و اکسل: ChatGPT برنده است. قابلیت "Data Analysis" چتجیپیتی میتواند کدهای پایتون اجرا کند، فایل اکسل شما را بجود و نمودارهای گرافیکی زیبا و قابل دانلود به شما تحویل دهد.
🏆 برنده این راند: مساوی (ChatGPT برای اکسل و نمودار / Gemini برای متنهای طولانی و PDF).
دوران «چتباتهای متنی» به پایان رسیده است. امروز ما با مدلهای «چندمنظوره» (Multimodal) سروکار داریم که میتوانند ببینند، بشنوند و خلق کنند. اما کدامیک در این زمینه قویتر است؟
ساخت و درک تصویر (Image Generation & Vision)
در اینجا رقابت اصلی بین ChatGPT و Gemini است، زیرا Claude (فعلاً) توانایی ساخت تصویر را ندارد.
ChatGPT (با موتور DALL-E 3): اگر میخواهید دقیقاً همان چیزی را که در ذهن دارید به تصویر بکشید، ChatGPT فوقالعاده است. چون از مدل DALL-E 3 استفاده میکند، دستورات پیچیده شما را به خوبی میفهمد و متنها را (مثل تابلوهای مغازه) با دقت نسبتاً خوبی در تصویر مینویسد.
Google Gemini (با موتور Imagen 3): جمینای در ساخت تصاویر «فوتورئالیستیک» (شبیه واقعیت) بسیار قدرتمند شده است. سرعت تولید تصویر در آن معمولاً بالاتر از ChatGPT است و تصاویر افراد را واقعیتر میسازد (هرچند گاهی با سانسورهای سختگیرانه گوگل مواجه میشوید).
Claude: نقطه ضعف بزرگ: کلود نمیتواند تصویر بسازد. نقطه قوت: کلود در «دیدن و تحلیل تصویر» (Vision) رقیب سرسختی است. اگر عکس یک نمودار دستنویس یا اسکرینشات از یک وبسایت را به کلود بدهید، آن را با دقتی باورنکردنی به کد یا جدول اکسل تبدیل میکند.
مکالمه صوتی (Voice Mode)؛ تمرین زبان و گفتگو
ChatGPT (Advanced Voice Mode): بیرقیب است. حالت صوتی جدید ChatGPT شگفتانگیز است؛ او میتواند لحن، احساسات و حتی نفسکشیدن شما را درک کند. میتوانید وسط حرفش بپرید (Interrupt) و او بلافاصله ساکت میشود و گوش میدهد. برای تمرین مکالمه زبان انگلیسی، این بهترین گزینه روی کره زمین است.
Gemini Live: گوگل هم سرویس Gemini Live را دارد که بسیار روان است و با اپلیکیشنهای گوشی شما ادغام میشود، اما هنوز از نظر «احساسی» و «طبیعی بودن» کمی عقبتر از ChatGPT است.
آنالیز ویدیو (Video Processing)
Google Gemini: پادشاه ویدیو. به لطف پنجره محتوایی عظیم، شما میتوانید یک فایل ویدیویی کامل (مثلاً فیلم ضبط شده کلاس درس) را مستقیماً در جمینای آپلود کنید. او ویدیو را میبیند، صداها را میشنود و میتواند کل کلاس را برایتان خلاصه کند یا بگوید در دقیقه ۳۴ استاد چه گفت.
ChatGPT و Claude: این دو مدل نمیتوانند فایل ویدیویی را مستقیماً تماشا کنند. شما مجبورید ویدیو را به فریمهای عکس یا فایل متنی تبدیل کنید و سپس به آنها بدهید.
خبر خوب این است که رقابت سنگین بین این شرکتها به نفع کاربر تمام شده است. امروزه شما میتوانید به نسخههای بسیار قدرتمند این مدلها به صورت رایگان دسترسی داشته باشید، اما با محدودیت.
مقایسه نسخههای رایگان (برای کاربر معمولی)
ChatGPT (Free): قبلاً نسخه رایگان خنگ بود (GPT-3.5)! اما الان OpenAI دست و دلبازی کرده و نسخه هوشمند GPT-4o را هم رایگان کرده است.
محدودیت: تعداد پیامهایی که میتوانید با مدل هوشمند (4o) بفرستید محدود است (حدود ۱۰ تا ۱۵ پیام در چند ساعت). بعد از آن، به مدل سبکتر (4o-mini) سوییچ میشود.
Claude (Free): شما به بهترین مدل (Sonnet 3.5) دسترسی رایگان دارید! این یک مزیت بزرگ است.
محدودیت: بسیار سختگیرانه. شاید روزانه فقط بتوانید ۱۰ تا ۱۵ پیام بفرستید. اگر چت طولانی شود، سهمیه شما سریع تمام میشود.
Gemini (Free): مدل Gemini Flash را ارائه میدهد. این مدل بسیار سریع است و برای کارهای روزمره عالی عمل میکند.
محدودیت: محدودیت تعداد پیامهایش کمتر از بقیه است و دیرتر تمام میشود.
مقایسه نسخههای پولی (۲۰ دلار در ماه)
هر سه شرکت اشتراک ماهانه ۲۰ دلاری دارند. اما کدام ارزشش را دارد؟
ChatGPT Plus: بیشترین امکانات را میدهد (ساخت نامحدود عکس، مکالمه صوتی پیشرفته، آنالیز دیتا و ساخت GPTهای اختصاصی). بهترین ارزش خرید.
Gemini Advanced: شما مدل 1.5 Pro (با حافظه ۱ میلیونی) را میگیرید + ۲ ترابایت فضای ابری گوگل (Google One). اگر فضای درایو نیاز دارید، این بهصرفهترین گزینه است.
Claude Pro: امکانات جانبی خاصی ندارد؛ فقط سقف پیامهای شما ۵ برابر میشود. فقط برای نویسندگان و کدنویسان حرفهای پیشنهاد میشود.
چالش دسترسی برای کاربران ایرانی (مهم!)
اینجا جایی است که انتخابها محدود میشود:
Google Gemini (آسانترین): معمولاً کمدردسرترین گزینه است. با یک جیمیل ساده و تغییر آیپی (VPN)، اکثر مواقع باز میشود. گاهی حتی نیاز به شماره موبایل هم ندارد.
ChatGPT (متوسط): نیاز به تغییر آیپی و شماره مجازی دارد. شمارههای ایران را قبول نمیکند. بسیاری از کاربران ایرانی از اکانتهای اشتراکی یا آماده استفاده میکنند.
Claude (سختترین و خطرناکترین): آنتروپیک به شدت روی آیپی و شماره موبایل حساس است. اگر بفهمد ایرانی هستید یا از VPN بیکیفیت استفاده کنید، بیرحمانه اکانت را مسدود (Ban) میکند. ریسک خرید اشتراک برای کلود بسیار بالاست.
دنبال «بهترین هوش مصنوعی» نگردید، چون وجود ندارد! هر کدام از این سه مدل، در یک زمین بازی پادشاه هستند. انتخاب هوشمندانه یعنی استفاده از ابزار درست برای کار درست:
🛠 آچار فرانسه میخواهید؟ سراغ ChatGPT بروید. (برای کارهای روزمره، عکس، صدا و تحلیل اکسل).
✍️ کیفیت و هوش میخواهید؟ سراغ Claude بروید. (برای کدنویسی تمیز و نویسندگی با لحن انسانی).
📚 حافظه و تحقیق میخواهید؟ سراغ Gemini بروید. (برای خواندن ۱۰ کتاب همزمان و سرچ در گوگل).
توصیه آخر: تعصب را کنار بگذارید. برنده واقعی کسی است که "تیم رویایی" خودش را میسازد: با کلود بنویسید، با جمینای تحقیق کنید و با چتجیپیتی تفریح کنید.
