آموزش چاپ سیلک اسکرین
پایه و اساس آموزش چاپ سیلک اسکرین بر مبنای استفاده درست تور ابریشم بر روی قالب یا چهار چوب از جنس چوب یا فلز است که با داروی ژلاتین حساس به نور، آغشته شده و بعد از نور دهی شسته می شود و با رنگ روی اشیاء عمل چاپ انجام می شود، اما عملیاتی قبل از چاپ و در حین چاپ و بعد از چاپ باید انجام شود.
در این جزوه به گونه ای مختصر آموزش سیلک تقدیم علاقه مندان می گردد؛ از لحاظ قیمت کار سیلک بسیار اقتصادی و با حداقل سرمایه قابل فعالیت می باشد.اکثر مشاغل که امروز وجود دارد شروع کار با چند میلیون تومان هزینه است اما برای چاپ سیلک با مبلغ کمی امکان راه اندازی یک گارگاه وجود دارد مواد لازم تمام و کمال در ایران و تمامی شهرها یافت میشود و ما در صورت تمایل تمامی وسایل و دستگاه و رنگ وcd آموزشی را تقدیم شما خواهیم کرد و خوبی دیگر این سیستم چاپ امکان گسترش تا خرید دستگاههای پیشرفته و تمام اتوماتیک است که دارای همان روش ولی محیط و جای بزرگتری را طلب میکند .
مراحل چاپ سیلک اسکرین
مراحل چاپ سیلک به روش های گوناگون می باشد که در زیر به توضیح هر کدام از بخش های چاپ سیلک می پردازیم . در ابتدا به معرفی مواد مصرفی چاپ سیلک پرداخته و در مورد هر کدام جداگانه صحبت خواهیم کرد.
پارچه توری در چاپ اسکرین چیست ؟
در ابتدای شناخت هنر چاپ سیلک، برای تهیه شابلون از پارچه های پنبه ای استفاده می شد. سپس استفاده از پارچه های غربالی شکل آغاز شد ولی خیس زود متوجه شدند که پارچه های توری غربالی شکل به طور طولانی و دائمی قابل استفاده در چاپ نیستند چرا که به علت بی نظمی در بافت نمی توانند همواره مورد استفاده قرار بگیرند. به این صورت بود که کارخانه های ابریشم سازی انحصارا درصدد تهيه انواع پارچه های ابریشم طبیعی برآمدند که دارای استحکام و دوام بیشتر و همچنین دارای الیاف منتظمی بوده اند تا قابل استفاده برای انجام دادن کلیشه بر چاپ سیلک باشند.
بعد از جنگ جهانی دوم، رواج پارچه های توری ابریشم مصنوعی و نایلونی شروع شد. هم زمان با استفاده از پارچه های توری نایلون، پیدایش پارچه های توری فلزی نیز آغاز شد و سپس نوبت به ظهور پارچه های توری ترگال (پلی استر) فرا رسید. بالاخره هم پارچه های توری ناخالص که مخلوطی از نایلون و فلز هستند توسعه سریع يافتند و به حداکثر تکامل خود رسیدند و در این راه مورد استفاده قرار گرفتند.
پرورش پروانه درخت توت یا کرم ابریشم، پیش از چهار هزار سال پیش سال پیش در چین و در ۵۰۰ سال بعد از ظهور حضرت مسیح در اروپا متداول شد و به مرور انتشار یافت. طول تقریبی هر کرم ابریشم که تازه از تخم بیرون آمده باشد سه میلی متر است که در عرض یک ماه با استفاده و تغذیه برگ درخت توت بزرگ می شود و به اندازه طبیعی و حداکثر رشد خود می رسد. در این سن با ترشحات براق خود شروع به ساختن پیله با ادامه می کند. اولين تغيير شکلی که در این مرحله دیده می شود فرم بادامی شکل پیله کرم ابریشم است. حاصل عمر پیله کرم ابریشم، ۱۵۰۰متر نخ ابریشم خواهد بود.
دومین تعمیر شکلی که در این تکامل دیده می شود تبدیل کرم ابریشم به پروانه یا شاپرک در داخل پیله ای ست که پس از رشد و تکامل کامل با ایجاد سوراخ در ادامه از آن خارج می شود، شیر پروانه ابریشم قادر به گذاردن ۸۰۰عدد تخم است که در این موقع باید از تخم ها در یخچال مراقبت و نگهداری شود تا فصل برگ درختان توت فرا برسد. برای به دست آوردن نخ های ابریشم سالم از پیله قبل از آن که پروانه ابریشم بتواند آن را سوراخ کند. باید ادامه در آب گرم قرار داده شود تا پروانه در داخل آن از بین برود و تارهای ابریشم سالم بمانند. هوای گرم باعث مرگ بادامه می شود و پروانه ای از پیله خارج می شود اما این لازمه ی تولید ابریشم است، چیزی ارزشمند که بسیار بیشتر از عصر پروانه ماندگاری دارد.
یک تار نخ ابریشمی به ضخامت یک میلی متر برابر است با ۵۰ عدد نخ از یک پیله کرم ابریشم به ضخامت ۲۰ میکرون (یک میکرون برابر است با ۰۱/۰ میلی متر) ، یک کیلوگرم نخ ابریشم خالص برابر است با وزن چهار هزار و ۵۰۰ عدد پیله کرم ابریشم و فضای داخل پیله چهار و نیم برابر حجم یک کرم ابریشم است. بالاخره یک گرم تخم کرم ابریشم برابر است با هزار الى هزار و ۲۰۰ عدد تخم کرم ابریشم.
مشخصات بافت ابریشم
در بافت ابریشم عنصر بسیار مهمی به نام (سری سین) وجود دارد، که ۲۲ درصد آن را تشکیل داده و استحکام نخ را بالا می برد، همچنین از چسبندگی و ایجاد تورم در نخ ها جلوگیری می کند.
ابریشم خالص شامل ۷۲ درصد آب است که اگر آن را در زیر میکروسکوپ نگاه کنیم، خواهیم دید که پارچه های توری ابریشمی متشکل از مجموعه الياف حلقه ای و الياف زنجیری شکل هستند که الیاف زنجیره ای شكل الباف حلقه ای را در تمام طول پارچه قطع می کنند .
هر رشته از نخ های آن تشکیل شده است از تعداد زیادی نوار معلق گوشه دار که با داشتن این خصوصیات هنگام انجام دادن کلیشه به چسبندگی فیلم، روی این دسته از پارچه ها کمک می کنند.
پارچه های توری ابریشمی از نظر بافت به سه دسته تقسیم می شوند که عبارت اند از :
– بافت توری
– بافت نیمه توری
– بافت پارچه ای
بافت توری : در این نوع بافت ها، هر رشته از الیاف حلقه ای توسط الياق زنجير شكل احاطه شده اند این تغییر سطح، فصای توری نامیده می شود
بافت نیمه توری : در این نوع بافت ها، در تمام طول بافت به جای یک سطح الیاف زنجیری شکل فقط دو الی سه و حداکثر چهار الیاف زنجیری شکل دیده می شود.
بافت پارچه ای : در این نوع بافت، در سطح توری شبکه های زنجیره ای شکل دیده نمی شود، بلکه الیاف به سادگی یکدیگر را در طول و عرض قطع می کنند و تارهای فشرده پارچه نگه دارنده الیاف در جای خود هستند. شماره بندی در انواع پارچه های توری ابریشمی برابری قطر شبکه های زنجیری الیاف به اضافه فواصل بین بافت ها و استحکام آن است.
پارچه های توری ابریشمی طبیعی
بافت این دسته پارچه های توری، از الياف بسیار ظریفی که قابلیت ارتجاعی زیادی دارند و دارای استحکام قابل ملاحظه ای هستند، تشکیل شده است . عبور رنگ از لابه لای الیاف این دسته از توری ها به راحتی انجام می گیرد و قدرت کشش الیاف آن برای نگهداری رنگ، زیاد است. این قابلیت از خنک شدن احتمالی رنگ در بين الباف آن و پر شدن فواصل شبکه توری جلوگیری می کند. با خشک شدن رنگ در بين الياف توری، انجام عمل چاپ در مراحل بعدی کند و دشوار می شود.
الیاف این دسته از پارچه های توری بعد از شستشو با سرکه، سود آکوستیک، صابون با پودرهای شوینده لباس، ناهموار زبر و کرک دار می شوند که چسبندگی خاصی به پارچه توری می دهند.
این عمل در چسبانیدن فیلم های مکانیکی و پر و فیلم ها بر روی پارچه توری کمک زیادی می کند، ظرافت تعیین شده در این نوع توری ها ۷۷ تن در هر سانتیمتر است، باید در نظر داشته باشیم که خشک کردن پارچه های توری نصب شده روی كادر (شابلون) بعد از هر مرحله شستشو الزامی است.
پارچه های توری نایلون
پارچه های توری نایلون (نيلون) یا ابریشم مصنوعی، از الیاف قابل ارتجاع و مستحکم سوپر پلی آمیدها تشکیل شده اند. تقریبا غیرقابل پوسیدگی هستند و قدرت و استحکام هر میلی متر مربع آن توانایی تحمل ۵۰ الی ۹۰ کیلوگرم وزن را دارد.
این نوع پارچه های توری در سال ۱۹۳۸ توسط شخصی به نام هنری دوپن ( از شهر نامور کشور بلژیک) به بازار معرفي شد. مقاومت تورهای نایلون در مقابل فرسودگی مکانیکی ۲۰ تا ۳۰ برابر بیشتر از پارچه های توری ابریشمی طبیعی است. الیاف این دسته از توری ها امکان به وجود آوردن بافت های بسیار ظریفی را در پارچه می دهد. بطوری که گاهی اوقات بافت این پارچه به ۲۰۰ نخ در سانتی متر مربع میرسد.
حساسیت این گروه از پارچه های توری در مقابل آلکالین ها بی تفاوت است و واکنشی از خود نشان نمی دهد. قابلیت ارتجاع در این نوع پارچه های توری زیاد و تقریبا ۷۰ درصد است، به طوری که هنگام چاپ در اثر حرکت محکم راکل، در سطح پارچه توری کیس و چین خوردگی ایجاد می شود.
نخ های تشکیل دهنده این نوع توری های رنگ را از لابه لای الیاف خود به راحتی عبور می دهند. این نرمی نخ ها خشک شدن رنگ را در مراحل چاپ در لابه لای شبکه های توری کاهش می دهد و بعد از خاتمه کار و هنگام شستن به پاک شدن رنگ ها از روی پارچه توری کمک زیادی می کنند.
باید توجه داشت که در صورت نشستن این دسته از پارچه های توری با سود سوزآور (سرکه) و صابون یا پودرهای شوینده لباس، نخ های این دسته از پارچه های توری به علت نرم بودن، هنگام انجام دادن کلیشه با پروفیلم ها و فیلم های مکانیکی، احتمال ایجاد مشکل در نصب را ایجاد می کند.
پارچه های توری پلی استر
این دسته از پارچه های توری حامل ترکیبی از پلی اسید و الكل اشباع نشده یا گلیکل هستند. از پارچه های توری شناخته شده در این گروه، پارچه های توری ترگال و تریلن را می توان نام برد.
این نوع از توری ها بسیار محکم و در مقابل محلول های شیمیایی مقاوم هستند، اثر رطوبت روی این دسته از پارچه ها منفی است و می توانند ظرافت بسیار زیادی را در بافت و ساختار این دسته از توری ها ایجاد کنند، به طوری که تعداد نخهای آن به ۱۶۵ عدد در سانتی متر می رسد.
قدرت کشش در این دسته از پارچه های توری ضعیف است، به طوری که تقریبا از ۲۰ درصد بیشتر نیست و رنگ از فواصل بين الیاف آنها به راحتی عبور می کنند. قیمت نسبی این دسته پارچه های توری از پارچه نوری ابریشم طبیعی مناسب تر است.
دوام و مقاومت این دسته از پارچه های توری به مراتب کمتر از پارچه های توری نایلون بوده و فرسودگی مکانیکی در آنها ۵۰ درصد بیشتر از پارچه های توری نایلون است. همچنین در این نوع پارچه های توری، در مقابل بعضی از مواد شیمیایی، حساسیت دارند، به طوری که هنگام استفاده از فیلم های حماس یا ماده حساس، در عملکرد کلیشه ایجاد اشکال می کنند.
پارچه های توری نایلون و پلی استر ممکن است به وسیله رنگ های قرمز یا نارنجی آنتی هالوژن ها ساخته شوند که در مقابل اشعه ی نورانی هنگام کلیشه مستقیم تأثیر گذار ه هستند. این مسئله باعث انعکاس نور روی این دسته از پارچه های توری می شود و عمل حد انطباق را در آنها سخت می کند. غیر از موارد یادشده، تفاوت چندانی بین آنها با پارچه های توری نایلون ساده وجود ندارد.
پارچه های توری فلزی
این دسته از پارچه های توری، از تارهای برنز و فولاد آب داده شده تهیه می شوند. نظر به اینکه تارهای برنز در مقابل مواد رنگزا حساسیت دارند. لذا برای ساختن این گونه پارچه های توری، از تارهای فولاد آب دادشده که در مقابل رنگ زدایی مقاومت بیشتری دارند، استفاده می شود.
از گروه پارچه های توری فلزی که در این حرفه کمتر مورداستفاده دارند، می توان به توری هایی که از تارهای نیکل ساخته شده اند اشاره کرد. آنها از نظر جنس مرغوبیت و دوام کم نظیر هستند اما به نسبت مرغوبیتشان گران قیمت تر هستند و همین شاخصه آن ها، یکی از علل مصرف بودنشان است.
برخلاف پارچه های توری ابریشمی و نایلون، انبساط در این گونه پارچه ها در حد صفر است، یعنی اینکه هیچ گونه کپی و ایجاد موج هنگام حرکت راکلت در آنها دیده نمی شود. این دسته از پارچه های توری فلزی در مدت زمان چاپ، در مقابل فرسودگی مکانیکی، هنگام حرکت راکلت و مراحل شستشو مقاومت بسیار زیادی دارند. استحکام و مقاومت این دسته از پارچه های توری فلزی در مقابل حرارت گرما، خراش و بریدگی در سطح آن ها (ناشی از تماس آتش سیگار و ناخن یا شیء تیز و برنده) از خواص این گونه توری ها است.
تارهای این دسته از پارچه هاي توري ظرافت بسیار استثنایی دارند، به طوری که در یک سانتی متر از بافت این گروه پارچه های توری ۲۲۵ نخ مشاهده میشود، انجام کلیشه در متد مستقیم یا غیر مستقیم روی این دسته از پارچه های توری فلزی به سادگی و راحتی انجام می شود. رنگ ها به راحتی از فواصل بين تارهای آنها عبور می کنند، نصب این دسته از پارچه های توری به طور صحیح روی کادر، بدون دستگاه مخصوص گیره های کشش مکانیکی تقریبا غیر ممکن خواهد بود.
این دسته از پارچه های توری فلزی در مقابل ضربه و فشار بسیار حساس هستند. همچنین در اثر بی توجهی در حفظ و نگهداری از آنها، چنانچه روی سطح پارچه توری پستی و بلندی ایجاد شود. باعث عدم انجام کلیشه ای صحیح مي شود.
رابطه بین پارچه های توری و غلظت رنگ
رابطه بین پارچه های توری و غلظت رنگ
در بافت پارچه های سنتتیک، نسبت فواصل بین الياف آنها، نشان دهنده ضخامت پارچه توری است و به چهار گروه که به نظریه میشل گازا (MICHEL GAZA) معروف است، تقسیم شده اند. این چهار گروه عبارت اند :
S – پارچه های توری نازک
M – پارچه های توری متوسط
T – پارچه های توری ضخیم
H – پارچه های نوری خیلی ضخیم
چنانچه یکپارچه توری نایلون با ۱۰۰ نخ در سانتی متر مربع از گروه توری های نازک را در نظر بگیریم و با گروه پارچه های توری متوسط و با گروه پارچه های توری متوسط و ضخیم با همین مشخصات مقایسه کنیم. نسبت های زیر در این نیست از پارچه های توری دیده می شوند. باید توجه داشته باشیم، برای انتخاب نوع پارچه توری و شماره گذاری آن در یک سانتی متر مربع از آن توری، هر چه قطر الياف پارچه توری ضخیم تر باشد. سطح باز بين الباف پارچه توری بزرگتر و فاصله بین آن ها بیشتر خواهد بود. همچنین هر چه قطر الياف پارچه توری نازک تر باشد، فواصل باز بین تارهای آن نیز کوچک تر و نزدیک تر به یکدیگر خواهد بود. نتیجتا ضخامت در پارچه های توری گروه اول از پارچه های توری گروه دوم بیشتر است و استحکام آن ها نیز به نسبت بیشتر خواهد بود.
رابطه بین ضخامت پارچه توری و غلظت رنگ، همیشه یک رابطه مستقیم است که به ضخامت پارچه توری و غلظت رنگی که در آن مرحله از چاپ استفاده شده بستگی دارد؛ زیرا ضخامت رسوب رنگ روی جسم مورد نظر در جاپ برابر است با ضخامت الیاف پارچه توری، به اضافه ضخامت مواد دیگر استفاده شده برای انجام کلیشه در آن مرحله از چاپ.
m- فاصله باز بين الياف توری به میکرون
o- فضای باز بين الیاف توری به نسبت در صد
d- ضخامت پارچه توری به میکرون
با مقایسه سیستم چایی در چاپ های مختلف ماشینی رسوب رنگ در چاپ سیلک به مراتب بیشتر از سایر چاپ ها است که این مسئله به انتخاب و کاربرد پارچه توری و نوع رنگی بستگی دارد که در چاپ قابل کنترل هستند. در نتیجه هر چه ضخامت پارچه توری بیشتر باشد، ضخامت رسوب رنگ روی سطح کار بیشتر خواهد شد. فقط باید توجه داشت که هر چه ضخامت رنگ بیشتر باشد، برای خشک شدن نیاز به وقت بیشتری خواهد داشت. به طور کلی اندازه فضای باز بين الياف پارچه توری، باید ۲/۵ تا ۳ برابر بیشتر از غلظت رنگ انتخاب شده نسبت به آن پارچه توري باشد.
انتخاب پارچه های توری
پارچه های توری که در چاپ سیلک استفاده می شوند یا خصوصیات موجود در آن ها، به چهار گروه تقسیم می شوند که هر کدام مورد استفاده ی خاصی در این حرفه دارند:
پارچه های توری ابریشم طبیعی ؛ از این پارچه های توری برای کارهای تقریبا ظریف با تیراژ کم استفاده می شود، حد انطباق در آنها به خوبی انجام می شود.
پارچه های توری نایلون ؛ این دسته از پارچه های توری برای کارهای بسیار ظریف با تیراژ بالا استفاده می شود؛ حد انطباق در آن ها خوب است.
پارچه های توری پلی استر : این نوع پارچه های توری برای کارهای بسیار ظریف در تیراژ متوسط به کاربرده می شوند. حد انطباق در آن ها نسبتا سخت است.
پارچه های توری فلزی : از این پارچه های توری برای کارهای بی نهایت ظریف با تیراژ بسیار زیاد استفاده می شود. کنترل حد انطباق در این نوع پارچه های توری نسبتا دشوار است، از پارچه های توری فلزی برای نشان دادن رنگها به صورت برجسته با غلظت ۱۲۰ تا ۱۵۰ و برای رنگهای قابل گداختن (رنگهای کوره ای) با غلظت ۲۵۰ تا ۳۰۰ استفاده می شود. از رنگ های حرارتی برای مستقیما چاپ کردن بر روی سرویس های چینی و سرامیک و لوازم شیشه ای استفاده می شود.
با در نظر گرفتن جنبه های منفی در پارچه های توری و مقایسه آنها با یکدیگر، می توانیم پرمصرف ترین جنس را پارچه های پلی استر معرفی کنیم که بیشتر از پارچه های دیگر در این چاپ مورد استفاده قرار می گیرند.
انتخاب نوع پارچه توری در چاپ سیلک اسکرین، به ظرافت طرح کار، شی مورد نظر برای چاپ، حد انطباق کلیشه و بالاخره به مقدار رسوب رنگ بستگی دارد. چنانچه به دلایلی بتوانیم از پارچه های توری فلزی استفاده کنیم، به جای آن، از پارچه های توری نایلون شماره ۴۰ یا ۵۰ ضخیم استفاده خواهیم کرد.
برای چاپ روی شیشه و سرامیک و انواع ملامين سرویس های چینی، همیشه باید ظرافت طرح و ضخامت رسوب رنگ در چاپ را در نظر بگیریم. در این مرحله از چاپ از پارچه های توری فلزی با پارچه های نایلون شماره ۵۰ متوسط استفاده می کنید، برای چاپ روی پارچه باید غلظت رنگ گم باشد تا رنگ در جنس پارچه نفوذ کند و برای انجام این کار از پارچه های توری ناپلونی یا ابریشم طبیعی شماره ۱۰ نازک استفاده می کنیم و نیازی به استفاده از توری های ظریفتر نخواهد بود. مگر آنکه استثنا برای چاپ چهار رنگ (رنگارنگ) در عکس برگردان ها و لیبل ها و برای مستقیما چاپ کردن طرح های دکوراتیو و تزئینی روی سطح دیوار از پارچه های توری ۸۰ استفاده کنیم.
همچنین برای چاپ شکل های تبلیغاتی به روی شیشه و ویترین فروشگاه ها، بدنه اتومبیل، کامیون، اتوبوس و بالاخره به وی واگن های قطار، با در نظر گرفته شدن نحوه عمل چاب که به طور عمودی انجام می گیرد. برای جلوگیری از چکه کردن احتمالی رنگ، از پارچه های توری سننتیک۔ شماره ۷۷ ضخیم یا ۱۰۰ متوسط استفاده می کنیم.
برای انجام دادن چاپ به این طریق، از شابلون هایی که دارای تشتک جمع آوری رنگ و همچنین دستگیره برای نگهداری شابلون به روی سطح وسایل مورد نظر برای چاپ است، استفاده می شود. حرکت راکلت در این حالت از چاپ، از طرف پایین به سمت بالا است.
برای چاپ کردن به روی سطوحی که ناهموار و دارای اختلاف سطح هستند، می توانید طرح های موردنظر را به روی صفحات پلاستیکی چسبدار که به صورت رول هستند چاپ کرده و پس از برش دادن، از آنها بصورت برچسپ استفاده کنیم. در صورت لزوم با استفاده از قالبهای برش قبل از نصب و چسباندن شکل ها می توانیم اطراف نوشته ها و طرح های چاپ شده را برش دهیم.
برای چسباندن طرح ها به روی سطح بدنه وسایل نقلیه که بیشتر جنبه تبلیغاتی و بیان تصویری دارند، باید هنگام جدا کردن لايه چاپ شده از لایه محافظ، محل مورد نظر برای چسباندن طرح را به وسیله یک اسپرت آب پاش کمی خیس کنیم تا هنگام چسباندن، ضمن جلوگیری از چروکه شدن برچسب ها، برای تنظیم محل دقیق چسباندن آنها، بتوانیم آنها را به راحتی در جهات مختلف حرکت دهیم.
پس از قرار گرفتن طرح در محل مورد نظر، برای خارج کردن حباب های هوا و ذرات آب جمع شده در زیر آن به استفاده از حرارت ملایم یک سشوار، همزمان با یک کاردک با یک قطعه طلق نسبتا ضخیم و نرم، به دقت در جهات مختلف به روی سطح برچسب ها می کشیم تا طرح ها در جای مورد نظر کاملا نصب و ثابت شوند.
برای چاپ روی اشیاء پلاستیکی مانند برچسب ها، لیبل ها، ساک دستی کاغذی در تیراژ بالا و یا ساک دستی آماده و ساک دستی پارچه ای و کیسه های پلاستیکی با در نظر داشتن حد انطباقي، ظرافت طرح و ضخامت رسوب رنگ مورد نیاز استفاده از پارچه های توری پلی استر ۱۰۰ تا ۱۲۰ نازک ایده آل است.
نظر به اینکه استفاده و کاربرد پارچه های توری برای چاپ، بسیار متنوع و زیاد است. لذا باید توجه داشته باشیم در موقع انتخاب آن ها برای چاپ به روی لوازم مختلف، ظرافت طرح و مقدار ر وی رنگ لازم روی سطح کار را در نظر بگیریم.
نیروی کشش در پارچه های توری
ایجاد یک نیروی کشش ثابت و کاملا دقیق، بدون استفاده از دستگاه های کشش مکانیکی بسیار سخت و تقریبا غیر ممکن است؛ زیرا برای نصب یکپارچه تولید نایلون شماره ۲۰ روی یک کادر ۷۰× ۱۰۰ سانتیمتر با یک کشش ثابت، باید یک نیروی ۱۰۰۰ کیلوگرمی برای کشیدن پارچه توری روی تمام نقاط آن در اطراف کادر ایجاد کنیم. تجربه نشان داده حتی اگر نیرو به نسبت ۵۰ کیلوگرم در هر ۵ سانتیمتر تقسیم شود، احتمالا باز هم نواقصي در نصب پارچه توری دیده خواهد شد. لذا یک کشش جزئی و غلط هنگام نصب پارچه توری برای کادر می تواند مشکلات زیادی در عمل نصب کلیشه ایجاد کند. برخی از این مشکلات عبارت اند از:
– جابه جا شدن علامت حد انطباق در اثر حرکت راكلت
– جدا شدن احتمالی کلیشه از روی پارچه توری
– ایجاد کیس هنگام چاپ و پیدا شدن لبه های دندانه دار و ناهموار در کنار حاشیه و اطراف طرح ها
– کم شدن استحکام کلیشه
– كم شدن سرعت عمل در چاپ
– کند شدن عبور رنگ از لابه لای الیاف پارچه توری
– لکه دار و چروک شدن قسمت های مختلف چاپ شده
– كم شدن مقاومت پارچه توری در مقابل فرسودگی و پارگی
لذا باید توجه داشته باشیم، برای کشیدن و نصب پارچه توری به طور صحیح روی یک کادر حداکثر دقت را در نظر بگیریم تا هنگام انجام کلیشه مشکلات به حداقل خود برسند.
باید توجه داشته باشیم، بین ظرافت نخ و درصد نیروی کشش یک رابطه مستقیم وجود دارد. به این معنی که هر قدر نخ نازک تر باشد درصد کشش آن بیشتر خواهد بود.
نحوه استفاده از پارچه های توری
قبل از آنکه از پارچه های توری نصب شده روی کادر استفاده شود. باید دقت داشته باشیم که دو سطح آنها را با یک نوع پودر شوینده لباسی به کمک یک برس ترم با یک قطعه اسفنج، خوب شست و شو و ماساژ دهیم، تا قدرت چسبندگی در آن ها برای انجام دادن کلیشه بیشتر شود.
پس از شست و شوی کامل و خشک کردن شابلون، بهتر است نوع توری و شماره آن را روی بدنه کادر بنویسیم، تا هنگام استفاده از آن ها از اتلاف وقت برای یافتن کادر مناسب جلوگیری شود.
شابلون های شسته شده و آماده را در قفسه های در بسته قرار می دهیم، تا از وجود گرد و خاک محفوظ بمانند و در هنگام انجام عمل کلیشاژ نیاز به شستن مجدد آنها نباشد.
نسبت قدرت چسبندگی پارچه های توری
پارچه های توری دارای قابلیت چسبندگی مختلفی (برای استفاده) در چاپ سیلک هستند که می توان آن ها را این گونه دسته بندی کرد :
– پارچه های توری با قابلیت چسبندگی زیاد؛ پارچه های توری ابریشمی طبیعی و پارچه های توری فلزی از این دسته اند.
– پارچه های توری با قابلیت چسبندگی کم، که از این گروه می توان پارچه های توری نایلونی و پلی استر اشاره کرد.
– پارچه های توری با قابلیت چسبندگی بسیار کم (چسبندگی بد)، که پارچه های توری ترگال از این گروه هستند. البته تا گفته نماند که می توان به وسیله یک عامل مکانیکی یا شیمیایی، نخ های نرم این پارچه ها را به یک سطح زبر و کرک دار با قابلیت چسبندگی بیشتر تبدیل کرد.
قابل ذکر است که برای ایجاد این نوع چسبندگی ها استفاده از عوامل شیمیایی، نسبت به عوامل دیگر برتری خواهند داشت. زیرا در این روش از استحکام نخ ها کم نخواهد شد.
باید توجه داشته باشیم، هنگام انجام کلیشه. یک ماده ژلاتینی روی یک سطح پارچه توری چرب و روغني یا خاک گرفته به خوبی نمی چسبد، مگر آن که قبل از انجام کلیشاژ برای پاک کردن چربی و گردوغبار، از مواد شوینده و پاک کننده هایی مانند سود سوز آور یا سرکه و پودر های شوینده لباس استفاده کنیم.
باید توجه داشت که پارچه های نایلونی و پلی استر آب را به خود جذب نمی کنند، ولی برعکس در جذب چربی و گرد و خاک حساس هستند. همچنین بدی آب و هوا در محیط کار گاه از دیگر عواملی است که به صورت خطوطی روی سطح پارچه اثر می گذارد که این وضعیت در قابلیت چسبندگی اثر منفی خواهد داشت.
برای ایجاد دمای مناسب و یکنواخت در محیط کارگاه، می توان از دستگاه هوا بخار (دستگاه بخور ) استفاده کرد. در یک آتلیه، با بودن یک قفسه ضد گرد و خاک برای حفظ و نگهداری شابلون های شسته شده و آماده، می توان از ایجاد چسبندگی منفی روی پارچه های توری تا اندازه ای جلوگیری کرد.
کمترین بی توجهی در حفظ و نگهداری شابلون، با انجام یک عمل اشتباه و جزئی از قبیل ایجاد سوراخ به وسیله سوزن، پارگی در اثر تاخن پا سوختگی در اثر آتش سیگار و غیره روی سطح پارچه توری، سبب می شود تا در موقع انجام عمل كلیشه وقت زیادی برای روتوش و ترمیم آن تلف شود. لذا برای جلوگیری از پیش آمدن این گونه عوامل، باید حداکثر احتیاط و دقت را در حفظ و نگهداری پارچه های توری و شابلون های آماده انجام داد.
باید در نظر داشته باشیم، مقاومت کلیشه ها به هر صورت در تیراژهای زیاد به صفر خواهد رسید؛ در نتیجه فیلم با ماده ژلاتینی از روی پارچه های توری جدا می شود و این عمل ارتباطی به موارد چسبندگی منفی روی پارچه توری ندارد.
کادر یا چهار چوب در چاپ سیلک اسکرین چیست ؟
چهار چوب یا کلافی که پارچه های توری روی آن نصب می شوند از چوب، فلز با به صورت مختلط (از چوب و فلز ) ساخته می شوند که هر سه نوع آنها باید دارای خصوصیات مشترک زیر باشند.
تا حد امکان سبک باشد
غیر قابل تغییر شکل
مقاوم در برابر نیروی کشش پارچه های توری
قابل نصب روی انواع میز کار
داشتن ضخامت معین و برابر در تمام سطوح و اضلاع
نداشتن لبه تیز و برنده در مجاور سطح پارچه های توری
کادر چوبی
این دسته از کادر ها اغلب از چوب کاج قرمز ساخته می شوند و بسیار سبک و نرم هستند، سوزن منگنه دوخت (مفتول) برای نصب و نگهداری پارچه توری روی آن ها به راحتی فرو می رود. برای نصب پارچه توری به روی این دسته از کادرها، کشش معمولی توسط دست و منگنه دوخت کافی است.
با در نظر گرفتن خواص عمومی کادرها، از ساده ترین و متداول ترین روش که یکی از طرق زیر است، می توانیم یک چهار چوب را ساخته و آماده کنیم.
برای محکم شدن بیشتر در نقاط اتصالات این نوع کادرهاء از منگنه دوخت با نصب گوشه های فلزی نیز استفاده می شود.
کادر فلزی
این دسته از کادر ها از جنس فلز آلومینیوم و پروفیل ساخته می شوند. تقریبا سبک هستند و استحکام زیادی دارند. برای نصب پارچه توری روی این نوع کادرها، از ماشین های مخصوص کشش پارچه توری و چسب استفاده می شود.
باید توجه داشت کادرهای آلومینیومی در مقابل آلكالين ها، سود سوزآور و آب ژاول (که برای زنگ زدایی روی بعضی از کادر های فلزی مؤثرند) حساس هستند. لذا هنگام شست و شو باید دقت کنیم تا از شوینده ها و پاک کننده های تاثیر گذار روی آلیاژ آن ها استفاده نشود.
کادر مختلط
غیر از کادر های نام برده شده، کادر های دیگری نیز وجود دارند که از چوب و فلز به شکل مختلط ساخته می شوند. این کادرهای مختلط که در چاپ سیلک استفاده دارند، با قرار دادن یک لایه نازک از فلز آلومینیوم در بین دو لایه تخته که از بالا و پایین آن را می پوشانند تهیه می شوند و دارای خواصی از مجموع ویژگی های کادرهای فلزی و چوبی هستند.
این دسته از کادر ها بر خلاف کادر های ساده چوبی غیر قابل تغییر شکل هستند و به علت وجود فلز استفاده شده در ساخت آن ها، از کارهای چوبی ساده سنگین ترند. باید دانست کادرهای مختلط بر حسب نوع جنس فلز به کار برده شده در آن ها، در مقابل زنگ زدایی و مواد شیمیایی حساسیت خواهند داشت.
نحوه نصب پارچه توری روی انواع کادر چگونه است؟
نصب پارچه توری روی کادر چوبی یا فلزي به دو طریق انجام می پذیرد:
۱ – نصب مکانیکی
۲ – نصب معمولی
تکنیک نصب مکانیکی
در این روش برای نصب پارچه های توری به روی کادر از گیره ای متصل به دستگاه کشش، استفاده می کنیم. این گیره ها بر روی سطح میزی که برای انجام این کار ساخته شده است نصب می شوند.
در ابتدای کار، کلاف یا کادر را در میان فضای باز بین گیره ها قرار می دهیم، سپس پارچه توری را روی کادر پهن کرده و با متصل کردن گیره ها به اطراف توری یا به جریان انداختن دستگاه کشش، پارچه توری با یک نیروی معین از چهار طرف کشیده می شود. در این حالت بهتر است سطح پارچه توری را قبل از کشش با یک قطعه اسفنج یا ابر خیس، کمی مرطوب کنیم.
در صورت عدم امکان استفاده از گیره های کشش اتوماتیکی، می توانیم برای ایجاد یک نیروی کشش معين از گیره های کشش دستی (هنگام نصب پارچه توری) استفاده کنیم.
پس از آنکه پارچه توری به اندازه معین در تمام جهات کشیده شده محل تماس سطح توری با اضلاع کادر را به وسیله یک قلم مو چسب می زنیم، عمدتا برای کارهای فلزی از چسب پانکس PATEX و برای کادر های چوبی از چسب ترینال TRENAL استفاده می شود.
پس از اطمینان کامل از چسبیدن و خشک شدن محل تماس پارچه توری به روی کادر، گیره های کشش را از اطراف پارچه توری باز می کنیم و مازاد پارچه توری را از اطراف کادر با کاتر می بریم، از روش تکنیک نصب مکانیکی، بیشتر برای نصب پارچه توری به روی کارهای فلزی استفاده می شود.
چنانچه برای نصب پارچه توری به روی کادر چوبی از دستگاه کشش مکانیکی استفاده شود. پس از اتصال گیره های کشش به اطراف پارچه توری و ایجاد کشش معین در هر چهار طرف کادر برای نصب آن از منگنه دوخت استفاده می کنیم. سپس مازاد پارچه توری را از اطراف چهار چوب می بریم و برای ایجاد استحکام بیشتر روی سطح این اتصالات را با چسب می پوشانیم.
تکنیک نصب معمولی
این تکنیک که متداول ترین و ساده ترین روش برای نصب پارچه توری به روی کادرهای چوبی است، برای نصب احتیاج به دستگاه و گیره های کشش مکانیکی ندارد و در کارگاه های کوچک شخصی و همچنین در مراکز آموزشی تنها با استفاده از گیره های یوم کش به آسانی انجام داده می شود.
هنگام نصب پارچه توری با این روش برای ایجاد یک نیروی کشش معین، از نیروی دست یا گیره های دستی استفاده می کنیم. برای نصب و ثابت کردن پارچه توری به روی چهار چوب از دستگاه منگنه دوخت بادی با منگنه دوخت ضربه ای استفاده می شود.
برای کشیدن و نصب پارچه توری روی کادر، با تکنیک نصب معمولی، ابتدا پارچه توری موردنظر را از هر طرف به اندازه ۵ سانتی متر بزرگتر از اندازه کادر انتخاب شده می بریم. سپس پارچه توری را روی سطح چهار چوب پهن کرده و برای شروع نصب، با در نظر گرفتن یک جهت از چهار طرف پارچه توری (در طول یا عرض پارچه) آن را روی یک چهار چوب با منگنه دوخت ثابت می کنیم.
پس از انجام این مرحله از نصب پارچه توری، یک جهت از دو طرف آزاد آن را در راستای زاویه منگنه شده با نیروی کشش معینی به طرف لبه ی کادر می کشیم، تا الياف طولی و عرضی در پارچه، به موازات لبه کار، زاویه قائم (۹۰ درجه) تشکیل دهند. پس از نصب کردن پارچه توری در این زاویه، طول پارچه آزاد بین این دو زاویه را با فاصله های معین روی کادر با منگنه دوخت ثابت و سپس نصب می کنیم. پس از نصب کردن پارچه توری روی دو ضلع از کادر، مجددا پارچه توری را در آخرین زاویه آزاد کادر در راستای زاویه منگنه شده با نیروی معین می کشیم و در این زاویه نیز آن را با منگنه دوخت ثابت می کنیم.
پس از انجام این مرحله سر تا سر یک طرف از دو قسمت آزاد پارچه توری را در بین این دو زاویه روی کادر ثابت کرده سپس آخرین قسمت آزاد پارچه توری را با استفاده از گیره های دستی، برای ایجاد یک نیروی کششی معین می کشیم و مانند مراحل انجام شده این قسمت را نیز با منگنه دوخت روی چهار چوب ثابت می کنیم.
پس از انجام مراحل پایانی و نصب کامل پارچه توری روی کادر، مازاد آن را از اطراف كادر می بریم و برای ایجاد استحکام بیشتر روی قسمت های منگنه شده را با چسب نواری با چسب مایع ترینال می پوشانیم.
برای کشیدن پارچه توری هنگام نصب روی کادر، در تکنیک نصب معمولی، برای ایجاد نیروی کشش معین در سراسر پارچه توری، می توانیم از یک بوم کش یا یک انبردست یا آچار قفلی که روی دو سر آن یک تسمه از فلز نصب شده است، استفاده کنیم.
برای اینکه هنگام کشیدن پارچه توری، تسمه ها باعث ایجاد پارگی در سطح آن نشوند، بهتر است روی تسمه ها را با یک پوشش پلاستیکی بپوشانیم. برای جدا کردن توری های فرسوده و سوزن های منگنه از روی چهار چوب، می توانیم از دستگاه های سوزن کش دستی استفاده کنیم.
در متد نصب معمولی برای ثابت کردن پارچه توری روی کادر، روش های مختلفی از منگنه دوخت مورد استفاده قرار می گیرد که غالبا با به صورت یک ردیف و یا به شکل زیگزاگ انجام می پذیرد.
ضخامت لایه مرکب
ضخامت لایه مرکب چقدر باید باشد؟
شاید بتوان مهم ترین ویژگى چاپ سیلک اسکرین را انتقال لایهٔ ضخیمى از مرکبّ بر روى سطح چاپ شونده دانست. ضخامت مرکب انتقالى مى تواند توسط فشار کاردک و روش کشیدن آن، نوع تورى مصرفى، منافذ آن، نوع مرکب و مواد افزودنى کنترل شود. میزان ضخامت مرکب توسط چاپ سیلک اسکرین مى تواند حتى تا ده برابر ضخامت مرکب انتقالى توسط لترپرس باشد.
هرچند که تحولات گوناگون تکنولوژى در نوع تورى مصرفى و مرکب این امکان را به وجود آورده است که با اسکرین نیز بتوان ضخامت مرکّبى معادل ضخامت مرکب در سیستم هلیوگراور را به دست آورد.
ضخامت نازک مرکّب سیلک اسکرین را مى توان با مرکب (بولتراسین) به دست آورد. به طور معمول، یک کیلو مرکب (اتیل سلولز) با استفاده از تورى شماره ۱۰۰ (یک صد منفذ در یک سانتی متر) مى تواند مساحتى معادل ۵۰ مترمربع را با چاپ اسکرین پوشش دهد و در ضمن، در مدت ده ثانیه با استفاده از تونل هواى گرم ، خشک شود.
براى دستیابى به فیلم ضخیم مرکّب با اسکرین مى توان از مرکب (سولونت فری) مثل (پلستی سولز) واقعاً نتیجهٔ مطلوب را به دست آورد.
ماده چاپى: چاپ سیلک اسکرین علاوه بر اینکه در عرصهٔ صنعت چاپ پارچه در کیفیت هاى مختلف کاملاً یکه تاز است در چاپ بر روى کاغذ، مقوا، چوب، چوب پنبه، سفال، آجر، سرامیک، پلاستیک، لاستیک، فلز در شکل ها، ضخامت ها و ابعاد گوناگون پیشتاز و شاید در بیشتر موارد تنها راه رسیدن به هدف بوده است.
چاپ سیلک اسکرین در کلیهٔ موارد زیر به تنهایى مسئولیت اجرا را به عهده دارد:
چاپ برگردان حرارتى، چاپ پرچم، چاپ عکس برگردان مخصوص چینى، علامت هاى راهنمایى، تابلوهاى اعلانات، چاپ رنگى پوششى در یک مرحله حتى بر روى رنگ مشکى، چاپ الکترواستاتیک، چاپ پوسترهاى بسیار بزرگ دیوارى، چاپ قطعات بسیار کوچک الکترونیکى، چاپ مقواهاى ضخیم، چاپ طلایى و نقره اى بسیار مرغوب، چاپ فلورسنت روز یا شب و در نهایت به عنوان کامل کنندهٔ روش هاى دیگر چاپ، ارائه دهندهٔ ورنى بسیار مرغوب.
از دیگر اجزای چاپ سیلک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
صفحه کار
یکی از مهمترین مشخصه صفحه کار در دستگاه چاپ سیلک صاف بودن صفحه می باشد. گودی یا برآمدگی صفحه باعث می شود که عمل چاپ بخوبی انجام نشود. جنس این صفحه تفاوتی ندارد اما در حال حاضر صفحات از نئوپان، MDF و صفحه آهنی ساخته می شود. ضخامت صفحات باید بگونه ای باشد که با فشار تغییری نکند و دقت شود که در طول کار اگر رنگی روی صفحه ریخته شد، سریع تر پاک شود . در کارهای حرفه ای تر ، صفحات را سوراخهای ریزی کرده و دستگاه مکش زیر صفحه نصب می کنند تا باعث شود کار به صفحه کاملاً بچسبد. اندازه صفحات به نوع چاپ بستگی دارد. معمولاً چاپ کاران ترجیح می دهند که صفحه کار وسیع و بزرگی داشته باشند تا در چاپ دچار کمبود نباشندو البته بسیاری از کارگاههای چاپ صفحه کار همان صفحه میز است که از لحاظ اقتصادی در اوایل فعالیت مفید است اما چند اشکال وجود دارد : اول آنکه در روی میز بتدریج رنگ و خراش و سایر مسائل باعث خرابی میز و خرابی چاپ خواهد شد پس توصیه می شود که صفحه کار با میز معمولی جدا باشد. اندازه فعلی ۳۰×۴۰ و ۴۰×۵۰ و ۵۰×۶۰ و همچنین ۶۰×۷۰ هستند البته برای کارهای طولی میزهایی می سازند که در طول ۱۰۰×۳۰۰ هم برای چاپ پارچه بهره می برند.
گیره و لولا
روی صفحه کار گیره و لولا نقش مهمی دارد. بستن چهار چوب روی میز کار بوسیاه گیره انجام می گیرد. معمولاً چند پیچ نقش اصلی را دارند . گام پیچ تفاوت چندانی ندارد اما ضخامت پیچ معمولاً پیچ هشت یا ده می باشد اما تعداد پیچ بستگی به اندازه چهار چوب دارد. اکثر قالبها را می توان با دو پیچ بست. قد پیچ باید به اندازه ای باشد که بتواند چهار چوب را کاملاً سفت کند البته اگر زیر پیچ یک صفحه مثل تسمه فلزی بگذاریم تا روی چهار چوب اثر فشار پیچ چهار چوب را خراب نکند و البته بهتر است گیره از طرفین دارای پیچ تنظیم ارتفاع باشد تا بتوان اشیاء به ارتفاع مختلف را با یک دستگاه چاپ کرد. اما اگر تنظیم ارتفاع نیاز نباشد گیره را میتوان بدون پیچ با لولای ساده به صفحه کار نصب کرد البته پیشنهاد میکنیم از سیستم دستگاه سیلک روشن بهره ببرید که دستگاه از لحاظ ارتفاع قابل تنظیم است
میز کار
در مشخصات میز کار، ارتفاع میز مهم است، ارتفاع میز به قد چاپ کار ارتباط مستقیم دارد، کوتاهی میز باعث خمیدگی کمر و کندی کار و بلندی میز باعث نرسیدن دست و خستگی می گردد. عرض و طول میز بستگی به شیئ مورد چاپ دارد. برای یک کار طولانی عریض باید یک میز بلند داشت اما برای یک سری کاری چاپ سی دی میز بلندی نیاز نیست. میز کار نباید پایه های نازکی داشته باشد و باید محکم و استوار باشد، نلغزد و نلرزد و ارتباط صفحه و پایه ها باید کاملاً محکم باشد. زمین که میز روی آن قرار می گیرد ، باید کاملاً صاف و تمیز باشد و نظافت میز و زمین ضروری است.
کاردک- اسکویجی
برای عمل چاپ می توانیم از هر وسیله ای استفاده کنیم اما کاردک استانداردهای خاصی دارد، هر شیئی یک کاردک مخصوص می طلبد،کاردک چاپ پارچه با چاپ مقوا و نایلکس از نظر زاویه لبه متفاوت است اما اکثر کارگاههای فعلی ما از کاردک لاستیکی و بندرت ژلاتینی استفاده می کنند. ضخامت کاردک باید به حدّی باشد که براحتی خم نشود اما نباید خشک و غیر قابل انعطاف باشد. کاردک نباید سوراخ یا بریدگی یا منفذی داشته باشد تا رنگ به آن نفوذ کند. کاردک باید در طول کار و بعد از اتمام چاپ کاملا، تمیز و شسته شود. کاردک نیز ساخت ایران و هم ساخت سایر کشورها وجود دارد . در کارهایی با عرض کم ، مشکل نوع کاردک زیاد نیست اما هرچه سطح چاپ بیشتر و وسیع تر باشد صافی لبه کاردک به مهارت بیشتر نیاز خواهد داشت. فشار کاردک به تور ، بستگی به نوع طرح و میزان رنگ و ضخامت خطوط طرح دارد.
دارو
فرمول دارو حساس البته توصیه ساخت آنرا به دوستان ندارم فقط جهت اطلاع و افزایش دانش عرض شد
ژلاتین =۸۸گرم
آب مقطر=۵۳۸ گرم
آمونیاکnh3= 9گرم
ضد کف=۸ گرم
کاژلین(یک نوع چسب) = ۸۸ گرم
آب = ۲۷۰ گرم
بی کرمات پتاسیم Cr2O7K2))= 90گرم
جمع ۱۰۰۰گرم
شکل کشیدن دارو به تور در کارگاههای بزرگ دارو اسپری میشود
ژلاتین خاص که با چند ماده دیگر در برابر نور حساس می گردد. پایه لاک حساس چاپ سیلک را ایجاد می کند . در بسته های تجاری موجود در بازار اکثراً شامل دو مواد بی کرومات و ژلاتین به مقدار یک به ده می باشد البته نحوه و مدت هم زدن و در تاریک خانه درست کردن دارو از موارد الزامی است . داروی ایجاد شده اگر نور نبیند تا ۲۴ ساعت قابل استفاده است . برای هم زدن دو ماده فوق باید دقت شود تا ترکیب شیمیائی انجام شود. بعد از ساختن دارو در تاریکخانه با یک کاردک مثل کارت تلفن باطله سطح تور را باید یکنواخت آغشته نمود و البته از هر دو طرف توری و جهت کشیدن دارو روی شابلن باید یک طرف عمودی کشیده شود و در پشت کار افقی تا عمل یکنواختی کامل گردد. بعضی از اساتید قدیم وقتی یکبار دارو کشیده شد و با سشوار یا باد پنکه یا در هوای آزاد خشک شد، مجدداً دارو را با مقدار آب رقیق کرده و بار دیگر روی شابلن لایه بسیار نازکی می کشند تا منفذی احتمالی خالی از لاک وجود نداشته باشد. داروهای ایرانی جنس خوبی دارند و اکثراً چاپ کاران از آن راضی هستند اما در کارگاههای بزرگ اکثراً از داروهای خارجی استفاده می کنند زیرا بعد از پاک کردن اثر کمتری از طرح بجامی ماند البته باید دقت شود قبل از کشیدن دارو تور عاری از چربی ، گرد و غبار و هر نوع آلودگی باشد و بعد از پاک کردن تور هم باید از تور در برابر موارد فوق محافظت کرد و در محلی دور از خطر نگهداری کرد.
ریتاردر
ریتاردر نوعی شل کننده رنگ، ایجاد کننده چسبندگی رنگ به شیء و برای شستن تور استفاده می شود. بسیاری از کارگاههای سنتی از تینر فوری بجای ریتاردر استفاده می کنند . در چاپهای عادی این امر مشکلی ندارد اما در کارهای ظریف استفاده از ریتاردر مهم است مثلاً در هنگام استفاده از رنگ P.V.C و یا رنگ پلی اتیلن استفاده از ریتاردر در شل سازی رنگ ضروری است.
شکل شستشو
پاک کننده ها
برای پاک کردن و سفید نمودن لاک از روی تور باید از محلول پاک کننده استفاده کرد اما در بسیاری از موارد از وایتکس و یا کلر بهره می برند که برای تور در طولانی مدت زیان آور است. تور بهتر است با پاک کننده های استاندارد شسته شود تا عمر طولانی تر و کیفیت بالاتری داشته باشد. این پاک کننده ها چند گونه دارند: یک نوع پودر است که ۱۰۰ گرم در هفت لیتر آب مخلوط می گردد و یک نوع مایع است که یک کیلو ۵۰ لیتر آب مخلوط می گردد. شاید قیمت وایتکس به ظاهر مناسب باشد اما با توجه به قیمت بالای تور استفاده از این پاک کننده ها توصیه می شود زیرا کاملاً لاک را از تو پاک می کند و مقاومت و کیفیت تور را هم حفظ می کند.
رنگ ها در چاپ سيلک اسكرين
تنوع رنگها بسیار زیاد است.
رنگ روغنی معمولی که با تینر یا بنزین رقیق می شود برای کارهای ساده و معمولی استفاده می شود. استفاده از ریتاردر در رنگ روغنی باعث چسبندگی بیشتر کار می شود اما خشک شدن این رنگ طولانی و یا نیاز به خشک کن دارد.
رنگ پلی اتیلن که با تینر و ترجیحاً با ریتاردر رقیق می شود . کیفیت متوسطی دارد ، سریع تر خشک می شود و چسبندگی متوسطی دارد که از رنگ روغنی بهتر است.
رنگPVC که با ریتاردر رقیق می شود و کیفیت خوبی دارد و خیلی زود خشک می شود . رنگ پلی اتیلن و PVC دارای بیس رنگی هستند که با جوهرهای رنگی مختلف رنگ می پذیرد و تنوع آن زیاد است.
رنگ پیگمنت : برای چاپ پارچه استفاده می شود و دارای بیس و خمیر رنگ بوده و کیفیت مناسبی برای چاپ پارچه دارد.
رنگ اورنیت : برای چاپ پارچه استفاده می شود و دارای بیس و خمیر رنگ بوده و کیفیتی خاص و برجسته روی پارچه ها می گذارد.
رنگ آب شور برای چاپ کارتن و مقوا استفاده می شود.
رنگ پلاستیک قابل شستشو برای پارچه استفاده می شود و ارزان تر از سایر رنگها است.
رنگ پخت بالا : برای رنگ روی کاغذ گل چینی و گل ملامین کاربرد دارد و قیمت بالایی داشته و برگهایی مخصوص به خود دراد.
رنگ ترانسفر یا برگردان که روی کاغذ معمولی چاپ می شود و با حرارت و پرس داغ روی لباس عمل چاپ انجام می شود.
پودر در رنگهای مختلف که با خمیر مخصوی مخلوط شده و با آب حل میشود و برای چاپ اسکرچ استفاده میشود البته از انواع مرکب نیز میتوان بهره برد
حلال ها شامل آب برای رنگهای پلاستیک و برای سایر رنگ ها از ریتاردر – تینر – بنزین – نفت و حلال ویژه ۴۱۰ شرکت نفت استفاده میشود
چاپ طرح روی شابلون
برای چاپ طرح روی شابلون از میز تور استفاده می شود . در میز تور از چند(معمولا از دو تا پنج ) لامپ مهتابی و یا لامپ های مخصوص استفاده می شود . عرض و طول میز هر چه بیشتر باشد بهتر است چرا که در چاپ طرحهای بزرگ مشکلی نداشته باشیم. ارتفاع میز از سطح لامپ تا شیشه روی میز بین ۲۰ الی ۳۰ سانتی متر بوده و مدت نور دهی بین ۵ تا ۱۰ دقیقه بستگی به فاصله ، ضخامت طرح، حرارت محیط و ضخامت دارد . در زمانی که طرح روی شیشه میز نور قرار گرفت و شابلن روی طرح گذاشته شد، روی طرح را با پارچه مشکی پوشانده و یک جسم مسطح داخل قالب روی پارچه گذاشته و با وزنه ای مثل یک ظرف آب چهار لیتری روی کار گذاشته تا طرح به شیشه میز نور کاملاً چسبیده باشد و بعد از نور دهی شابلن با آب نیم گرم بدون فشار شسته می شود و بعد خشک می شود و اگر طرح مشکی داشت، لازم است در بعضی نقاط مقداری دارو کشیده و نور دهی انجام و مجدداً شسته و خشک گردد و البته این عملیات باید در یک تاریکخانه انجام شودذ و این تاریکخانه می تواند یک انبار باشد که مخل ورود نور با پارچه یا کارتن یا هر وسیله ای بسته باشد.
طرح را می توان روی طلق شفاف یا فیلم یا کاغذ معمولی چاپ کرد اما شفافیت طرح در نقاطی که قرار است نور از آن عبور کند خیلی مهم است و مشکی بودن خطوطی که قرار است نور از آن عبور نکند، مهمتر است. در کارگاههای حرفه ای از فیلم های مخصوص استفاده می شود اما در اکثر کارگاههای سنتی از کاغذ کالک بعنوان فیلم طرح بهره می برند البته می توان از برش کاغذ مشکی به شکل طرح مورد نظر نیز بعنوان فیلم استفاده کرد . در طرحهای جدید که از عکس ، منظره و البسه و اشخاص استفاده می شود مثل فتوشاپ، به عکس قوام وارد شده و عکس دارای منفذهای بسیار ریزی برای عبور رنگ می گردد البته روی طرح باید در چهار گوشه آن علامت + گذاشت تا با قرار گرفتن روی شابلن با علامت + روی طرح تطبیق داده شود و از حرکت طرح و جابجائی ناخواسته جلوگیری شده و اگر قرار به چاپ چند رنگ باشد ابتدا باید تمام صفحات طرح در چهار گوشه این علائم را به یک نحو داشته باشد و برای هر رنگ یک طرح و یک شابلن مورد نیاز است.
خشک کن
برای خشک کردن یکی از راهها استفاده از طناب و گیره لباس است یا استفاده از یک قفسه برای خشک کردن و راه دیگر ایجاد محیط گرم توسط هیتر یا سشوار و هر وسیله گرما زا است اما اگر امکان محیط خشک کن را ندارید از رنگهای زود بازده مثل رنگ pvc استفاده کنید و یا رنگ پلی اتیلن.
چاپ سیلک چگونه انجام می شود؟
بعد از انجام موارد گذشته به عمل چاپ می رسیم : شیء مورد نظر را روی صفحه دستگاه می گذاریم البته باید بدانیم اگر تعداد کار زیاد است و محل چاپ باید دقیقاً در یک نقطه خاص باشد، باید روی میز کار شابلن هایی گذاشت تا تمام اشیاء در یک محل قرار گیرد ؛ بطور مثال وقتی قصد چاپCD را داریم یک شکل نیم دایره به قطرهای آن روی میز می چسبانیم که با طرح وCD مطابق بوده و حرکت نکند و یا هر شیئِ دیگر تفاوتی ندارد . بعد شابلون را روی آن گذاشته و البته باید چند میلیمتر با شیء فاصله داشته باشد تا با فشار کاردک رنگ داخل چار چوب روی شیء را چاپ کند و البته در طول عملیات چاپ باید تور همیشه تمیز شود، میز رنگی نشود، زیر توری رنگی نباشد و ضخامت تور با نوع شیء مورد نظر هماهنگ باشد و بعد از عمل چاپ ، چنانچه به شابلن و طرح روی آن برای چاپ دفعات آینده نیاز باشد فقط با ریتاردر تمیز و بعد با اب شسته و خشک شده و در محل مناسب قرار می گیرد. برای عزیران تازه کار توصیه می کنم روی دهها روزنامه باطله ، دهها طرح را چاپ کنند تا مهارت لازمه را بدست آورند . برای چاپ حروف نازک و حروف و ارقام ریز، ممارست زیادی لازم است و نکته مهم دیگر تمیز بودن اشیاء در هنگام کار چاپ است، مثلاً اگر روی نایلکس را با پارچه بنزینی تمیز کنیم خیلی چاپ بهتری می گیرد .
بعد از عمل چاپ، برای بسیاری از اشیاء ، محلی برای خشک کردن باید وجود داشته باشد. در کارگاههای سنتی از طناب و گیره لباس برای آویزان کردن شیاء و خشک کردن بهره می گیرند اما در کارگاههای حرفه ای تر قفسه ای برای خشک کردن استفاده می شود و یا از هیتر حرارتی بهره می گیرند و یا با استفاده از رنگPVC زمان خشک کردن را به حداقل می رسانند.
عیوب احتمالی در بعد از چاپ سیلک اسکرین
گاهی رنگ مداوم در توری پر میشود لول باید رنگ را بیشتر با حلال مخلوط کرد بعد نظافت تور بعد از چند چاپ لازم است
مواقعی هنگاه شستن دارو بعد از نور دادن دارو بیش از حد پاک میشود اول احتمال زمان نور دهی کم بوده و دیگر دو مواد دارو خوب ترکیب نشده و دیگر آنکه مقدار ترکیب مناسب نبوده و احتمال فاصله زیاد لامپ با طرح وجود دارد
گاهی بعد از نور دهی دارو که باید پاک شود پوب پاک نمی شود احتمال مدت نور دهی زیاد وجود دارد و ترکیب زیادی داروها و بعد فاصله لامپ با طرح وجود دارد
در چاپ مواردی هست که رنگ خوب پخش نمی شود اول باید لبه کاردتک کنترل شوذ که کاملا صاف باشد و بعد فشار یکنواخت به هنگام چاپ رعایت شود شماره تور کم شود
گاه رنگ زیادی پخش میشود باید اول زیر تور مداوم تمیز شود بعد رنگ غلیظ تر باشد و احتمال اشتباه در نصب توری شماره کم وحود دارد شماره تری بالا منفذ ریزتری دارد و فاصله شابلن با صفحه تنظیم شود کمی فاصله را بیشتر کنید
تمیزی شیشه میز نور بسیار مهم است در اثر کثیفی شیشه عیوب زیادی در چاپ بوجود میاید
تمیزی اشیا نیز برای چاپ ضروری است چربی و غبار و گونه مانع برای چاپ کار را خراب میکند
استفاده کم یا زیاد از حلال باعث مشکلات زیادی میشود زنگ باید مدت زیادی با حلال کامل ترکیب شود
دارو بعد از ترکیب با مواد جهت نور دهی باید در محیط تاریک باشد در غیر این صورت باعث اختلال در چاپ میشود
