یادداشت : امین نادری – مدیر حوزه هنری دیجیتال
گسترش ظرفیت‌های فضای مجازی و رشد و رونق رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های اجتماعی، تغییرات قابل توجهی در گستره، ویژگی‌ها و نیازمندی‌های مخاطبان ایجاد کرده‌است. مخاطبانی که بیش از گذشته در فضای رسانه‌ای کشور، نقش آفرینی می‌کنند و دارای نیازمندی‌ها و انتظارات متنوع و گسترده‌ای هستند. همزمان با این تغییرات، حوزه هنری انقلاب اسلامی نیز، نیازمند اتخاذ رویکردهایی برای حفظ و تقویت ارتباط با مخاطبان خود و یافتن راهکارهایی برای توسعه مخاطبان است. در این راستا حوزه هنری دیجیتال فعالیت‌هایی را آغاز کرده‌است که در این یادداشت مروری مختصر بر آنها صورت می‌گیرد.
در گام نخست، جهت حفظ و تقویت مخاطبان، دسترسی به منابع متعدد و متنوعِ حوزه هنری، متناسب‌سازی و تسهیل شده‌است. در شرایطی که مخاطب تحت تاثیر بمباران اطلاعاتی و گستره بی‌پایان مراجع اینترنتی و وبسایت‌ها قرار دارد، ساختار گنگ و پیچیده وبسایت سابق حوزه هنری، مخاطب پایدار و هدفمند را هم از رسیدن به نقطه مطلوب بازمی‌داشت. اکنون با پیاده‌سازی وبسایت جدید حوزه هنری به نشانی Hozehonari.ir و با بهبود ابعاد فنی و محتوایی از جمله: بهبود طراحی، تخصیص بخش؛ خبر، رویدادهای برگزیده، محصولات و آثار، معرفی مراکز، موسسات وابسته و مراکز استانی- امکان دسترسی آسان و مطلوب مخاطب فراهم شده‌است.
دیگر اقدامات جهت حفظ مخاطبان عصر دیجیتال، ایجاد سامانه‌هایی است که امکان آشنایی بیشتر با فضا، تاریخ و سرمایه‌های هنری و فرهنگی حوزه را فراهم می‌کند. اطلاعاتی که پیش از این به صورت شفاهی و با بیان کم و بیش منتقل می‌شد، اکنون از طریق سامانه تاریخ نمای حوزه هنری به نشانی timeline.hozehonari.ir با همکاری دفتر توسعه و نوآوری حوزه هنری، روایتی دقیق از تاریخ این مکان فرهنگ‌ساز را ثبت کرده و در معرض دید علاقه‌مندان قرار می‌دهد. روایتی که در توسعه دانشنامه حوزه هنری با معرفی بزرگان و مشاهیر این مرکز تکمیل شده‌است.
از دیگر اقدامات صورت گرفته فرصت آشنایی با امکانات و محیط حوزه هنری فارغ از محدودیت‌های زمانی و مکانی است. رقابت در عصر اطلاعات و امکان رفع محدودیت‌های مکانی و زمانی، فرصتی برای حفظ و تقویت مخاطبان فراهم می‌کند. پیش از این محیط و امکانات گسترده حوزه هنری معرف افراد محدودی بود که در این مکان حضور داشتند یا با صرف زمان و حضور فیزیکی امکان آشنایی آنها با محیط فراهم می‌شد. از این‌روی حوزه هنری دیجیتال نیز با راه‌اندازی سامانه حوزه هنری برخط (تور مجازی حوزه هنری) به نشانی hozehonari.ir/vr ، فرصتی برای مشاهده و آشنایی با پردیس مرکزی حوزه هنری، تالارها، گالری‌ها، کتابخانه، کافه کتاب و سایر فضاهای موجود را در هر زمان و مکانی فراهم کرده است. سامانه شفافیت نیز از دیگر سامانه‌های حوزه هنری است که با پذیرش شان نظارت‌گری برای مخاطب و وظیفه پاسخگویی برای خود، فرایندهای مالی و قراردادهای موجود در حوزه هنری را معرض دید مخاطبان قرار می‌دهد.
علاوه بر موارد مذکور، در این گام، مخاطب حاضر در محیط حوزه هنری نیز مورد توجه قرار گرفته‌است. راه‌اندازی تلویزیون‌های داخلی حوزه با امکان اطلاع رسانی گسترده و به روز، فرصت کوتاه رفت و امد مخاطبان در محیط را نیز مغتنم شمرده و بستری برای ارتباط یا انتقال پیام مورد نیاز مخاطبان ایجاد کرده‌است.
در گام دوم با شکل‌گیری تیم‌های نوآور در حوزه هنری دیجیتال، تلاش شده‌است تا برنامه‌هایی برای توسعه مخاطبان طراحی و اجرا گردد.
پیشتر از سویی محدودیت زمانی و مکانی در دسترسی و از سوی دیگر تجربه حضور در گالری به عنوان یکی از مشکلات مخاطبان گالری‌های هنری مطرح بود که این مسئله با همه‌گیری ویروس کرونا و محدودیت‌های حضور در محیط‌های عمومی دوچندان شد. با این دغدغه گالری مجازی حوزه هنری به نشانی hozehonari.ir/gallery امکان حضور مجازی مخاطبان در گالری‌های برگزار شده و درحال برگزاری را فراهم کرد و با استفاده از تکنولوژی‌های به روز محدودیت‌های زمانی و مکانی را برای حضور در گالری‌های حوزه هنری تهران و سایر شهرستان‌ها و همچنین گالری‌های اختصاصی هنرمندان شاخص حوزه هنری از میان برداشت.
از دیگر چالش‌های مخاطبان حوزه هنر و فرهنگ ابهام و محدودیت‌های خرید آثار هنری فاخر است. بنابراین برای گسترش دایره مخاطبان حوزه هنری، فعالیت آزمایشی سامانه آرت آرتیست به نشانی artartist.net در بستری مطمئن و وابسته به حوزه هنری، امکان خرید و سفارش آثار تجسمی را میسر کرده است.
همچنین در حوزه آموزش نیز با نیازسنجی مخاطبی که در دنیای پرسرعت و متنوع رسانه‌ها زیست می‌کند، پروژه مکتب مهر با امکان آموزش هنر در شاخه‌های مختلف به صورت مجازی و حضوری و در قالب دوره‌های آنلاین و آفلاین فعالیت خود را آغاز کرده است و گستره مخاطبان متنوعی را پوشش می‌دهد.
و اما مهمترین اقدام صریح صورت گرفته با محوریت مخاطب، شکل‌گیری و فعالیت باشگاه مخاطبان حوزه هنری با هدف حفظ و توسعه مخاطبان این مجموعه است. پروژه‌ای که نوید دهنده اخبار خوشی در حوزه مخاطب برای حوزه، سایر موسسات و مراکز وابسته نیز می‌باشد. با در نظر داشتن مفهوم پیچیده و بسیار حائز اهمیت مخاطب، این پروژه آغاز مسیری جدید و پرفراز و نشیب می‌باشد و تا حصول نتیجه مطلوب، راه زیادی باقی مانده است، راهی که با برنامه‌ریزی و تعامل مراکز مختلف می‌توان آن را به بهترین شکل طی نمود.
