فیوزها قطعاتی هستند که از مدار الکتریکی خودرو محافظت کرده و از این رو اهمیت زیادی برای سیستم الکتریکی اتومبیل دارند. بروز مشکل در سیستم الکتریکی ممکن است به دلیل سوختن فیوزهای مربوطه باشد. برای آن که با انواع فیوز خودرو و نشانه های سوختن و خرابی آن ها آشنا شوید، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
جریان الکتریکی قوی موجب آسیب به مدارهای الکتریکی خودرو می شود؛ از این رو فیوزها وظیفه محافظت از مدارهای الکتریکی در برابر این گونه صدمات را بر عهده دارند. هرگاه جریان از مقدار استاندارد بیشتر شود، فیوز برای آن که از آسیب رسیدن به اتصالات الکتریکی خودرو و آتش سوزی جلوگیری کند به طور خودکار قطع می شود. ماکسیمم جریان هر فیوز مشخص بوده و هر نوع فیوز می تواند جریان مشخصی را از خود عبور دهد. چنانچه جریان عبوری از فیوز بیش از حد توان آن باشد، فیوز مدار را قطع خواهد کرد.
وظایف فیوز خودرو را می توان به این دو دسته تقسیم کرد:
• جلوگیری از آسیب به مدارهای الکتریکی: اگر بخشی از مدار اتصال کوتاه شود یا جریان عبوری به طور ناگهانی از حد مجاز بیشتر شود مدارها و سایر قطعات ماشین آسیب می بیند. فیوز قطعه ای الکتریکی است که مانع از ورود جریان بیش از حد استاندارد به مدار می شود.
• جلوگیری از آتش سوزی: ورود جریان بیش از حد به مدار، سبب تولید گرما شده و خطر بروز آتش سوزی را افزایش می دهد. فیوزها با قطع خودکار مدار، از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری می کنند.
فیوز قطعه ای است که انواع گوناگون و ظرفیت های مختلفی داشته و هر نوع فیوز توانایی عبور جریان مشخصی را دارد. برخی از متداول ترین انواع فیوز عبارتند از:
فیوز تیغه ای: همان طور که از نام این نوع فیوز مشخص است، از نظر ظاهری به شکل تیغه بوده و دارای رنگ ها، اندازه ها و مشخصات متفاوتی هستند. فیوزهای تیغه ای را می توان متداول ترین نوع فیوزهای موجود دانست که کاربردشان به رنگ و مشخصاتی که دارند، بستگی دارد.
فیوز شیشه ای: این دسته از فیوزها در حقیقت به شکل یک استوانه شیشه ای هستند که دو سر آن از طریق یک سیم نازک بهم متصل شده است. از فیوزهای شیشه ای در خودروهای امروزی استفاده نمی شود و این نوع فیوزها بیشتر در اتومبیل های قدیمی کاربرد داشته است.
فیوز سیمی: اگر خودرو شما پراید است احتمالا این نوع فیوز را مشاهده کرده اید که به شکل سه تایی کنار هم قرار دارند. فیوزهای سیمی سیم های روکش داری هستند که دارای دو سر سیم بوده و از این رو قطعه ای بسیار خطرناک و غیر قابل اطمینان به شمار می روند.
فیوز مینی و میکرو: این فیوزها که در خودرو های امروزی به کار می روند، نسبت به فیوزهای تیغه ای اندازه کوچک تری داشته و مقدار جریانی که می توانند از خود عبور دهند متفاوت است.
فیوز مگا: اندازه فیوز مگا بزرگتر از فیوزهای تیغه ای، مینی و میکرو بوده و در مدارهایی که جریان بالایی از آن ها عبور می کند، به عنوان فیوز اصلی به کار می رود.
فیوز مخصوص: در هر اتومبیل مدارهایی وجود دارد که به فیوزهایی با ویژگی های خاص نیاز دارند. فیوزهای ضد آب، ضد فشار و فیوزهای سیستم امنیتی در این دسته از فیوزها قرار می گیرند.
برای آن که فیوزها از هم متمایز شده و قابل تشخیص باشند، بر اساس کاربرد و حد جریانی که دارند در رنگ های مختلف تولید می شوند. در ادامه با رایج ترین رنگ های فیوز خودرو و کاربردشان آشنا خواهید شد:
• فیوزهای قرمز: فیوزهایی که حد جریان بالایی دارند و در مدارهای اصلی خودرو به کار می روند معمولا به رنگ قرمز تولید می شوند. از جمله کاربرد این فیوزها می توان به استفاده از آن ها در مدارهای سیستم تزریق سوخت و تجهیزات مرتبط با ایمنی خودرو اشاره کرد.
• فیوزهای آبی: فیوزهایی که به سیستم صوتی و تجهیزات مربوط به آپشن های رفاهی خودرو متصل می شوند، اغلب آبی رنگ هستند.
• فیوزهای زرد: این گروه از فیوزها در مدارهای سیستم ایمنی خودرو مانند کیسه هوا و ترمز ضد قفل به کار برده می شوند.
• فیوزهای سبز: فیوزهای سبز مختص مدارهای سیستم خنک کننده و تهویه اتومبیل می باشند.
• فیوزهای خاکستری: این نوع از فیوزها در تجهیزات توزیع توان الکتریکی مثل ترانسفورماتورها استفاده می شود.
سوختن فیوزها نیز مانند هر مشکل دیگری علائم و نشانه هایی دارد و خود نیز از وجود مشکل در مدارهای الکتریکی خبر می دهد. با سوختن فیوز، مدار مرتبط با آن قطع شده و آن بخش از سیستم الکتریکی خودرو که با مدار در ارتباط است (مانند چراغ های اتومبیل یا ترمز ABS) نیز متوقف می شود.
در برخی موارد فیوز سوخته شکاف یا نشانه ظاهری دیگری دارد که در بخش خارجی آن قابل رؤیت بوده و از این رو وجود مشکل در فیوز به راحتی قابل تشخیص است. بنابراین اگر مدارهای الکتریکی دچار مشکل شدند، در اولین اقدام باید به سراغ فیوزها رفته و وضعیت آن ها را بررسی کرده و در صورت لزوم فیوز سوخته را با فیوز جدید تعویض کنید.
هر چند که برای تعویض اکثر قطعات خودرو باید به فرد متخصص مراجعه کنید، اما تعویض فیوزها کار پیچیده و دشواری نبوده و خودتان نیز قادر به انجام آن خواهید بود. برای تعویض فیوز ماشین به این ترتیب عمل کنید:
• در قدم اول باید از خاموش بودن اتومبیل خود مطمئن شوید. به منظور افزایش ایمنی بهتر است با جدا کردن کابل منفی باتری، جریان الکتریکی عبوری را قطع کنید.
• در مرحله بعدی باید به سراغ جعبه فیوز خودرو بروید؛ محل قرارگیری این قطعه در خودروهای مختلف متفاوت بوده و از طریق دفترچه راهنمای اتومبیلتان می توانید به محل درست آن پی ببرید. به طور کلی جعبه فیوز یا داخل کابین بوده و یا در اطراف موتور قرار دارد.
• سپس با توجه به اطلاعات دفترچه راهنما، فیوز معیوب را پیدا کرده و با فیوز جدید تعویض نمایید. بدیهی است که فیوز جدید باید از نوع فیوز سوخته بوده و همان ویژگی ها و حد جریان را داشته باشد.)
• حال می توانید کابل منفی باتری را مجددا وصل کنید.
دقت داشته باشید که بعد از تعویض فیوز، سیستم الکتریکی و قطعات برقی خودرو باید بدون مشکل کار کنند. اگر همچنان اختلالی در عملکرد این سیستم وجود دارد، احتمالا مشکل از سایر مدارها بوده و باید به تعمیرکار متخصص مراجعه کنید.
با مطالعه این مطلب حتما متوجه میزان اهمیت فیوزها و تاثیر سلامت آن ها در ایمنی و عملکرد صحیح تجهیزات الکتریکی خودرو شده اید. بنابراین نگهداری صحیح و تعویض به موقع فیوزها از جمله نکاتی است که رعایت آن نقش اساسی در عملکرد بهینه اتومبیل شما دارد. چنانچه تشخیص دادید که مشکل از فیوزهای ماشینتان است می توانید با مراجعه به نمایندگی های مجاز فروش قطعات یدکی یا فروشگاهی اینترنتی لوازم یدکی خودرو مراجعه کرده و فیوز دلکو پیکان، پلاتین پیکان، چکش برق پیکان و سایر قطعات مورد نیاز خود را تهیه کنید.
