برای آن که موتور خودرو با سایر اجزا و قطعات آن هماهنگ شود، به زمان بندی دقیقی نیاز است. ایجاد این هماهنگی به منظور تامین ایمنی راننده و سرنشینان در جاده بر عهده تسمه تایم اتومبیل است. عملکرد تسمه تایم، علائم خرابی این قطعه و نحوه تعویض آن از جمله مواردی است که قصد داریم در این مطلب به توضیح آن بپردازیم. پس برای آشنایی با این قطعه تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
به لحاظ ظاهری تسمه تایم شبیه زنجیر دوچرخه بوده و وظیفه آن ایجاد هماهنگی بین اجزای متحرک داخلی موتور است. همچنین در برخی موارد برق رسانی به واتر پمپ، پمپ بنزین و پمپ انژکتور نیز بر عهده این قطعه است.
تسمه تایم قطعه ای لاستیکی با دندانه های سخت در یک سمت است که دور چرخ دنده های میل لنگ و میل بادامک قرار می گیرد. هماهنگ کردن حرکت میل لنگ و میل بادامک و همین طور باز و بسته شدن هماهنگ سوپاپ های ورودی و خروجی موتور با پیستون از جمله وظایفی است که این قطعه بر عهده دارد. چنانچه این هماهنگی بین میل لنگ و میل بادامک وجود نداشته باشد، عملکرد اتومبیل مختل خواهد شد.
باز شدن زودتر از موعد سوپاپ های ورودی، مخلوط سوخت و هوای زیادی را وارد محفظه احتراق کرده که نتیجه آن احتراق ضعیف و کاهش قدرت موتور است. زودتر باز شدن سوپاپ های خروجی یا اگزوز نیز موجب از بین رفتن فشار مورد نیاز محفظه احتراق شده و کاهش قدرت موتور را در پی دارد. همچنین در صورت عدم هماهنگی بین اجزای موتور، احتمال برخورد قطعات با هم و آسیب رساندن به یکدیگر افزایش می یابد.
استفاده از تسمه تایم یا زنجیر تایم به مدل خودرو شما بستگی دارد؛ در برخی موارد ممکن است به جای تسمه تایم که لاستیکی است، از زنجیر تایم که یک زنجیر فلزی است، استفاده شود. کاربرد هر دو قطعه یکی است اما از دهه ۱۹۶۰ میلادی به دلیل وزن و صدای کمتر استفاده از تسمه تایم بیشتر رواج یافت. اگر چه در سال های اخیر با پیشرفت فناوری به کارگیری زنجیر تایم در خودروهای مدرن رایج تر از قبل شده و مقاومت و طول عمر بیشتر زنجیرها، خودروسازان را به استفاده از این قطعه به جای تسمه لاستیکی تشویق می کند. البته زنجیرهای امروزی مانند نمونه های قدیمی پر سر و صدا و سنگین نبوده و این ویژگی نیز علت دیگری برای جایگزینی زنجیر تایم به جای تسمه تایم در ماشین های جدید شده است.
شکستگی یا خرابی تسمه تایم با نشانه هایی همراه است که آشنایی با آن ها می تواند به شما در تشخیص مشکل به وجود آمده کمک کند؛ در ادامه مهم ترین علائم خرابی تسمه تایم را بررسی خواهیم کرد:
قرقره ها یا پولی هایی که تسمه تایم از روی آن عبور می کند، وظیفه همگام سازی میل لنگ و میل بادامک را بر عهده دارند. دندانه های تسمه با قرقره درگیر شده و به نرمی روی آن حرکت می کنند. اما اگر تسمه معیوب اشد، صدای کلیک یا تیک تیک از موتور به گوش می رسد.
در صورتی که تسمه تایم دچار ساییدگی و کشیدگی شده باشد، مخلوط سوخت و هوابه طور نامناسب وارد محفظه احتراق شده و به این ترتیب سوخت به طور کامل و مناسب نمی سوزد. این مسئله سبب آسیب دیدن کاتالیست شده و از آنجایی که سوخت به طور کامل مصرف نمی شود، به سمت سیستم اگزوز حرکت می کند. بنابراین شنیده شدن صدای کلیک هنگام استارت زدن به همراه خروج دود سیاه از لوله اگزوز می تواند نشانه پاره شدن تسمه تایم اتومبیل باشد.
پیشتر اشاره کردیم که تسمه تایم از روی قرقره هایی عبور می کند که میل لنگ را حرکت می دهند. بنابراین فرسودگی تسمه تایم می تواند بر سرعت استارت و راه اندازی موتور موثر باشد. همچنین ممکن است این قطعه روی میل بادامک دچار لغزش شده و در پی این اتفاق سیلندر در زمان نامناسبی باز و بسته شود. بنابراین اگر تسمه تایم کشیده شده یا فرسوده باشد، احتمال دارد تعدادی از دندانه ها از محل قرارگیری خود رد شده و زمان جرقه را طولانی کند. لغزش این قطعه نیز به ایجاد ناهماهنگی در اجزای موتور منجر خواهد شد.
از دیگر علائم خرابی تسمه تایم، تغییرات ظاهری آن است. اگر در سرویس های دورهای ترک های کوچکی بر روی آن مشاهده کردید، برخی از دندانه ها جدا شده بودند یا در قسمتی از تسمه نشانه هایی از ساییدگی دیده می شد، باید بدانید که عمر این قطعه تمام شده و باید تعویض شود.
کش آمدن بیش از حد تسمه تایم، یکی دیگر از نشانه های خرابی این قطعه است. با معیوب شدن تسمه تایم کشش این قطعه از بین می رود. از این رو ممکن است وقتی موتور در حال کار است، سر خورده یا از جای خود در رود. همین امر سبب ایجاد ناهماهنگی بین اجزای موتور شده و کاهش قدرت موتور را به دنبال دارد. از دیگر اتفاقاتی که در اثر خرابی تسمه تایم روی می دهد، برخورد پیستون، بادامک و سایر اجزا با یکدیگر است که خسارت زیادی را نیز به موتور وارد می سازد.
برخی دیگر از علائم خرابی تسمه تایم عبارتند از:
• گرم شدن بیش از حد موتور
• تکان شدید یا لرزش خودرو
• نشت‌کردن روغن
• روشن شدن چراغ چک موتور
تا این قسمت از مقاله با رایج ترین نشانه های خرابی تسمه تایم آشنا شدید؛ حال قصد داریم به بررسی علل خرابی این قطعه بپردازیم:
همان طور که می دانید تسمه تایم قطعه ای از جنس لاستیک بوده که در اثر گرما منبسط و کشیده می شود و سرما نیز سبب انقباض آن می گردد. از این رو به دنبال تغییر دما ممکن است ترک های کوچکی روی سطح خارجی آن ایجاد شود. نگهداری خودرو در پارکینگ یا هر فضای دیگری که این تغییرات دمایی را تعدیل می کند، در جلوگیری از خرابی تسمه بسیار موثر است.
چنانچه موتور خودرو نشتی روغن داشته باشد، تسمه تایم چرب شده و احتمال دارد دندانه های آن از جای خود خارج شده و تسمه جدا شود. بنابراین در صورت مشاهده نشتی روغن در اسرع وقت نسبت به رفع آن اقدام نمایید.
نشت آب هم مانند نشت روغن سبب پوسیدگی تسمه تایم خودرو می شود و اگر این آب با ضد یخ مخلوط باشد، آثار مخرب تری بر تسمه تایم خواهد داشت. بنابراین در صورت مشاهده نشتی آب حتما در اولین فرصت به مکانیک متخصص مراجعه کنید.
آب و هوای گرم و خشک عامل دیگری است که بر وضعیت تسمه تایم تاثیر می گذارد. از آن جایی که تسمه قطعه ای لاستیکی است، خشکی هوا موجب شکنندگی و ترک خوردگی زودتر آن خواهد شد. به همین دلیل است که خودروهای مناطق خشک نسبت به مناطق معتدل بیشتر و زودتر با مشکل خرابی تسمه تایم مواجه می شوند. لذا توصیه شده است پس از طی مسافت ۹۰ هزار کیلومتر نسبت به تعویض این قطعه اقدام نمایید.
بدیهی است که هر قطعه ای طول عمری دارد و به مرور زمان و با استفاده مداوم دچار کهنگی و فرسودگی شده و باید تعویض شود. در نوع قدیمی تر تسمه ها، دندانه ها ذوزنقه ای شکل بوده و این فرسودگی و تغییر شکل با سرعت بیشتری اتفاق می افتاد. اما امروزه دندانه های تسمه به شکل منحنی ساخته شده و همین امر به افزایش طول عمر آن کمک کرده است. از این رو پیشنهاد می شود هنگام تهیه تسمه تایم به سراغ نوع منحنی آن که طول عمر بیشتری دارد، بروید.
اگر از آن دسته افرادی هستید که به ندرت از اتومبیل خود استفاده می کنید و خودروتان اکثر مواقع در پارکینگ است، احتمالا پس از مدتی با مشکل سفت و شکننده شدن تسمه تایم مواجه می شوید. به طور کلی تسمه تایم خودروهایی که به طور مداوم مورد استفاده قرار می گیرند، در مقایسه با اتومبیل هایی که برای مدت طولانی ر پارکینگ نگهداری می شوند کمتر نیاز به تعویض دارند.
با وجود این که تسمه ها طول عمر متفاوتی دارند، لازم است پس از طی مسافتی که کارخانه سازنده اعلام کرده تعویض شوند. به طور کلی در اکثر اوقات باید پس از طی ۱۰۰ هزار تا ۱۶۰ هزار کیلومتر نسبت به تعویض تسمه تایم ماشین خود اقدام نمایید. عدد دقیق مختص خودرو شما حتما در دفترچه راهنمای آن قید شده است.
همان طور که می دانید تسمه تایم از جنس لاستیک بوده و به همین دلیل با مرور زمان به علت فرسودگی می شکند. شکستگی یا خم شدن سوپاپ ها، آسیب دیدن میل بادامک یا سرسیلندر و نیز آسیب به پیستون و سیلندرها از جمله مشکلاتی است که ممکن است در اثر عدم تعویض به موقع تسمه تایم برای اتومبیل شما به وجود آید. بنابراین بهتر است پیش از آن که تسمه تایم بشکند و این اتفاقات برای خودروتان رخ دهد، این قطعه را تعویض کنید. همچنین از آن جایی که تسمه تایم و واتر پمپ طول عمر مشابهی دارند، توصیه می کنیم همزمان با تعویض تسمه تایم، واتر پمپ را نیز عوض کنید.
تعویض تسمه تایم کار نسبتا پیچیده ای است و به دلیل موقعیت قرارگیری این قطعه و دسترسی دشوار به آن، حدود ۴ تا ۸ ساعت زمان می برد. از این رو پیشنهاد می کنیم برای انجام این کار به مکانیک باتجربه مراجعه کرده و خودتان شخصا اقدامی نکنید.
پاسخ این سوال منفی است. اگر تسمه تایم پاره شده باشد، شما نمی توانید به حرکت خود ادامه دهید؛ زیرا در اثر پاره شدن این قطعه حین رانندگی، اجزای موتور تا حدی آسیب دیده و ادامه حرکت با این شرایط صدمه بیشتری به اتومبیل شما وارد می کند. با پاره شدن تسمه تایم، چرخش میل لنگ همچنان ادامه دارد اما میل بادامک متوقف می شود. به این ترتیب بالا و پایین رفتن پیستون ها در سیلندرها ادامه یافته و ممکن است ضربه ای به سوپاپ ها وارد شده و سبب آسیب شود. از این رو همواره تاکید می شود که پیش از فرسودگی کامل و پارگی تسمه تایم، آن را تعویض کنید و اگر این اتفاق حین رانندگی افتاد، حتما توقف کرده و مسیر را ادامه ندهید.
در این مطلب سعی کردیم اطلاعات کامل و جامعی درباره تسمه تایم و کاربرد آن در خودرو، نشانه های فرسودگی و پارگی این قطعه و علل خرابی آن ارائه کنیم. اکنون می دانید که این قطعه تاثیر مستقیمی بر عملکرد صحیح میل لنگ، میل بادامک، پیستوه ها و موتور خودرو داشته و معیوب شدن آن موجب از بین رفتن هماهنگی اجزای مختلف موتور می شود. از این رو سرویس دوره ای و تعویض به موقع آن بسیار حائز اهمیت است. تعویض این قطعه کار ساده ای نبوده و به یک فرد متخصص نیاز دارد. اما می توانید خودتان آن را تهیه کنید. علاوه بر مراجعه حضوری به فروشگاه های قطعات یدکی خودرو برای خرید قطعه جدید، می توانید به فروشگاه اینترنتی لوازم یدکی اتومبیل HPC مراجعه کرده و تسمه تایم پراید ۱۰۷ دنده، تسمه تایم پژو ۴۰۵ (۱۱۴ دنده)، تسمه دینام ۲۰۶ تیپ ۵ کد ۱۵۷۵ و سایر قطعات یدکی خودروهای سبک را از به صورت مستقیم از وبسایت این مجموعه خریداری نمایید.
