نگارش و گردآوري : مدرسه توسعه رهبري بي نهايت
روز شش فرودین در آیین کهن ایرانی به روز امید و شاد باش نویسی یاد شده است. بدین بهانه تصمیم گرفتیم کمی در مورد امید و تفکر امیدوارنه در نوشتار زیر تمرکز کنیم. ضمن مطالعه اين نوشتار از شما دعوت مي شود در بخش نظرات يا كامنتها، آرزو و خواسته های خوب خود را برای دیگران با ما به اشتراك بگذاريد.
چرا روز امید و شادباش نویسی؟
شاید کمتر کسی از این رویداد آگاه باشد و برای بسیاری ناآشنا به نظر برسد. در دوران باستان، ایرانیان این روز را در ششم فرودین با نوشتن آرزوهای خوب یا خواسته های خود برای دیگران گرامی می داشتند. آن ها نامه هایی را برای دیگران ارسال می کردند تا حس شفقت و همدردی بین مردم انتشار دهند. اين نشان مي دهند ايرانيان تا چه اندازه به اهميت اميد در زندگي آگاهي داشتند.در تقویم ایرانی، مردم ششمین روز هر ماه را به نام "خرداد روز" نامگذاری می کنند. خرداد روز یکی از حیاتی ترین و گرامی ترین روزها در تقویم ایرانی است.که در فروردین ماه به عنوان "نوروز بزرگ"هم شناخته می شود.
این رویداد ناشی از انتظار ظهور دوباره کیخسرو و دیگر ایزدان بود.در منابع بسیار قدیمی، دانشمندانی مانند ابوریحان بیرونی، فردوسی و ابن ندیم به اختراع خوشنویسی توسط جمشید اشاره کرده اند.گفته می شود که در ششم فرودین، جمشید بر تخت نشست و با نوشتن نامه ای خبر خوشی برای مردم نوشت و به همین دلیل این روز را روز امید نام نهادند..
معنی امید؟
واژه «اميد» در فرهنگ فارسي عميد به معناي «آرزوی روی دادن امری همراه با انتظار تحقق آن» آورده شده است. امید یک دارایی و یک فرصت برابر است که همه مردم می توانند به آن دسترسی داشته باشند. به تعبير ديگر امید عبارت است از توقع خیر از کسی که خیر به دست اوست.امید بدون شک یک تجربه شخصی است و تعریف آن می تواند چالش برانگیز باشد، اما ارزش و تأثیر مثبتی که امید می تواند بر زندگی انسان داشته باشد به طور وسيعي شناخته شده است و نادیده گرفتن آن دشوار است.
اما وراي معنی لغوی امید ، سی. آر. اسنایدر، روانشناس که پدیدآورنده نظریه‌ی امید است، تفکر امیدوارانه را توانایی تعیین اهداف مشخص، پیدا کردن مسیرهای گوناگون برای رسیدن به آن و باور شخصی به توانایی خود برای ایجاد تغییر و محقق کردن اهداف خود با وجود موانع در مسیر می داند. به تعبیری می توان گفت امید یک احساس واقعی از امکان است.
شايد عده اي هنوزاميدواري و داشتن اميد را نوعي توهم و يا خوش بيني احمقانه در نظر بگيرند. با وجود اينكه خوش بيني و اميد اشتراكات زيادي دارندو هر دو به جهت گيري مثبت در آينده توجه دارند و هر دو تصور مي كنند به طور كلي اتفاقهای خوبي در زندگي مي افتد، اما تفاوت آنجا است كه يك فرد خوش بین انتظار دارد همه امور ختم به خیر شود و همه برنامه ها موفق شوند و مخاطراتی هم پیش روی فرد نباشد . بنابراین خوش بینی یک نگرش مثبت در مورد یک رویداد آینده است که محتمل است رخ دهد. اما امیدوار بودن و داشتن تفکر امیدوارانه واقع بینانه تر است. طبق تعریف اسنایدر، فرد امیدوار تشخیص می دهد که زندگی ممکن است آنطور که برنامه ریزی شده پیش نرود، اما با کسب آمادگی لازم و حفظ اشتیاق خود ، در عین پذیرش مخاطرات و رویارویی با مشکلات ، در راستای اهداف تعیین شده قدم بر می دارد و نتایج احتمالی را می پذیرد.
اهمیت تفکر امیدوارانه ؟
دنیای امروز پر از عدم قطعیت، پیچیدگی و ابهام است و شرایط به طور مداوم تغییر می کند و غیر قابل پیش بینی است . جوامع امروز و خصوصا کشور خود ما با چالش های متعددی از جمله مشکلات پیچیده اقتصادی ، بلایای طبیعی، گسترش نا امنی و ... مواجه هستند. لذا در این شرایط برای حرکت رو به جلو و عدم توقف نیاز به گسترش تفکر امیدوارانه در سطوح فردی و اجتماعی بیش از پیش احساس می شود. رهبری مبتنی بر تفکرامیدوارنه به معنای فرآیند ایجاد امید در خود و دیگران، درک و توافق آنچه باید انجام شود و نحوه انجام آن، و همچنین تسهیل تلاش‌های فردی و جمعی برای دستیابی به اهداف مشترک است. از این تعریف مشخص می شود که امید تنها یک ویژگی مطلوب برای هر فرد نیست، بلکه سنگ بنای رهبری بر خود و دیگران است و یک ضرورت است که بايد در جامعه تسری داده شود. بزرگترین رهبران جهان همگی یک چیز مشترک دارند. در برابر ناامیدی پیام آورامید بوده اند. این رهبران مسئولیت پذیری شخصی داشته اند، ابراز همدردی کرده اند، و شرایطی را ایجاد کرده اند که تا حد امکان جامعه حس پیش بینی، درک و کنترل را دریافت کند و افراد از اتاقی به نام ترس به اتاقی به نام امید حرکت کرده اند .پلینی، دولتمرد رومی، زمانی به درستی گفت: "امید ستونی است که جهان را نگه می دارد."
گرچه اهمیت داشتن امید بر کسی پوشیده نیست اما یادآوری برخي از فواید آن که نتيجه سالها مطالعه و پژوهش است مي تواند مفيد باشد:
1. امید به طور قابل توجهی با عملکرد افراد و افزایش بهره وری، سلامت جسمی و روانی ، بهبود عزت نفس و بهبود کیفیت روابط بین فردی آنها ارتباط دارد.
2. امید این پتانسیل را دارد که در طول زمان احساس خوشبختي را افزایش دهد. در يك مطالعه انجام شده اثبات شد افرادی که امیدوارتر هستند و انتظار دارند در دستیابی به اهداف موفق باشند، احتمال بیشتری دارد که وضعیت احساس خوشبختي را تجربه کنند.
3. افراد با امیدوارتر، به موقعیت های استرس زا به عنوان چالش نگاه می کنند تا تهدید ، در نتیجه شدت استرس را کاهش می دهند.
4. امید را می توان به عنوان یک عامل محافظتی در برابر ایجاد اضطراب مزمن در نظر گرفت. امید به طور معنی داری و به صورت منفی با اضطراب همبستگی دارد، اميد افراد را از آسیب پذیری، غیرقابل کنترل بودن و غیرقابل پیش بینی بودن محافظت می کند.
5. امید رابطه مثبتي با رضایت کلی افراد از زندگی دارد.
امید آموختنی ست؟
خبر خوب اين است كه اميدواري يك مهارت آموختني است و تقريبا هركسي مي تواند اميدوار بودن را ياد بگيرد. هرچند نسخه نوشته شده اي براي اين موضوع وجود ندارد اما اقداماتي هست كه ما به اميدوار بودن نزديك مي كند. بعضي از اقدامات پيشنهادي در سطح فردی و سازمانی را با هم بخوانيم:
· اهداف خود را به عنوان چالش های هیجان انگیز در نظر بگیرید. به طور مستمر تصور کنید وقتی به آنجا برسید چه احساسی خواهید داشت.
· انعطاف پذیر و خلاق باشید. هميشه در هنگام فكر كردن به يك موضوع يا چالش، به برنامه های جایگزین در صورت عدم تحقق یک مسیر انتخابی فکر کنید.
· انگیزه تان را افزایش دهید. برای رسیدن به اهدافتان از كدام نقاط قوتتان می توانید استفاده کنید؟ چه چیزی در حال حاضر برای شما کار می کند؟ چه زمانی در موقعیت های مشابه موفق بودید و چرا؟
· انتظار موانع راه را داشته باشید! به یاد داشته باشید که بیشتر چیزهای ارزشمند به راحتی به دست نمی آیند.
· حتی در شرایط استرس زا ادامه دهید.حرکت و ادامه مسیر حتی در شرایط مبهم به توسعه مهارت های فردی شما کمک می کند می کند تا تحت فشار به اهداف خود برسید. دریافت حمایت از فرد یا گروهی از افراد همراه در این مسیر کمک کننده خواهد بود.
· قدم به قدم کار را پیش ببريد. در راه رسیدن به اهداف خود هر روز به یک قدم کوچک فکر کنید.
· اهداف خود را سختگيرانه اما واقع بینانه نگه دارید. امید کاذب در واقع نتیجه کم امیدی است.
· به طنز روی آورید. شاید در شرایط کنونی برای بسیاری پذیرفتنی نباشد، اما مطالعات نشان می دهد که روی آوردن به طنز و خنده می تواند سطح امید را افزایش دهد، وقتی احساس ناامیدی می کنید، یک فیلم خنده دار تماشا کنید.
· از دیگران کمک بگیرید. هنگامی که احساس دلسردی می کنید، به یک پادکست الهام بخش گوش دهید یا خاطرات شخصی را بخوانید که بر موانع طاقت فرسا غلبه کرده است. مي توانيد از يك كوچ حرفه اي كمك بگيريد.
راهکارهای فوق در هر شرایطی می تواند شما را به سمت تقویت تفکر امیدوارانه سوق دهد. اما اگر رهبر سازمان یا کسب و کار هستید علاوه بر نکات فوق به موارد زیر توجه ویژه کنید:
· یک چشم اندازایجاد و آن را جاری کنید:وظیفه اصلی یک رهبر ترسیم یک مسیر و چشم انداز برای دنبال کردن آن است. همانطور که وارن دنیس می گوید: " رهبران حداقل یک ویژگی مشترک دارند: همه آن ها به یک هدف هدایت کننده علاقه دارند، و آن تعهد به یک چشم انداز فراگیر است."
· حس امکان ایجاد کنید: رهبری همیشه از درون آغاز می شود. وظیفه اصلی یک رهبر در توسعه یک رویکرد مبتنی بر امید، کشف این است که چرا هدفی که آن ها سعی در رسیدن به آن دارند ممکن است (اما نه تضمین شده).
· اهداف مشخصی تعیین کنید: اهداف برای ایجاد امید اساسی هستند زیرا سازمان را به سمت چشم انداز سوق می دهند.اما نوع اهدافی که امید ایجاد می کنند همان چیزی است که کیم کامرون دانشمند به عنوان "اهداف برتر" تعریف کرده است.آن ها نشان دهنده موفقیتی هستند که بسیار فراتر از موفقیت معمولی است.آن ها روی فرصت ها، امکانات و پتانسیل ها تمرکز می کنند.آن ها نشان دهنده کمک مثبت به دیگران و ایجاد انرژی مثبت و پایدار هستند.
· روابطی ایجاد کنید که تقویت کننده انرژی در سازمان باشد: به گفته ویلیام لینچ، " امید حقیقتا در درون ما وجود دارد، اما امید یک حس درونی است که در بیرون به ما کمک می کند."روابط باز، مراقبت کننده برای بسیج کردن، حمایت کردن و حفظ امید حیاتی هستند. فرد می تواند از طریق حضور، از طریق برقراری ارتباط با انتظارات مثبت، یا از طریق نشان دادن اعتماد به توانایی فرد در غلبه بر مشکلات، امید دیگران را تحت تاثیر قرار دهد. یافته های تحقیق نشان می دهد که چون امید دارای بعد عاطفی است، مسری است.
· مسیرهای چندگانه ایجاد کنید: در نظریه امید از اسنایدر گفتیم که ایجاد مسیرهای چندگانه احتمال دستیابی به آینده مطلوب را افزایش می دهد و رهبر را قادر می سازد تا مجموعه ای از اقدامات را به تیم خود نشان دهد که به طور همزمان حس امکان را افزایش می دهد که باعث تقویت امید در دستیابی به آینده مورد انتظار می شود. تفکر مسیر باید به طور فزاینده ای اصلاح شود.
· صبر استراتژیک ایجاد کنید: از نظر ریشه شناسی، کلمه امید در زبان های لاتین همان ریشه صبر کردن برای چیزی را دارد.انتظار یا صبور بودن نیز عنصر اصلی فرآیند امید است.ما اغلب صبر را به عنوان رفتار منفعلانه در نظر می گیریم: باید صبر کنیم تا اتفاق مورد انتظار رخ دهد.اما صبر می تواند بسیار فعال باشد.صبر فعال نشان دهنده توانایی حفظ تمرکز بدون از دست دادن تعهد و استفاده مناسب از فرصت ها برای محقق کردن چشم انداز است.
حواسمان باشد در زمان عدم قطعیت، بیش از هر زمان دیگری به زنان و مردان امیدوار به آینده نیاز داریم، رهبرانی که مایل باشند فعالانه به دنبال راهکارهایی برای غلبه بر موانع بوده و افراد را برای دستیابی به چشم اندازی بزرگ تر از آنچه تصور می شود، ترغیب نمایند. این فرد می تواند هر یک از ما باشد.
یادمان باشد كه اميدواري كاملا مسري است.
منابع :
2. https://positivepsychology.com
