مقدمه:
مدیریت دسترسی به منابع و اطلاعات حساس در سیستم‌های اطلاعاتی، یکی از مسائل اساسی در حفظ امنیت اطلاعات است. دو مدل مهم برای مدیریت دسترسی به اطلاعات در سیستم‌های کامپیوتری شامل Role-Based Access Control (RBAC) و Parameterized Role-Based Access Control (PRBAC) هستند. در این مقاله، به بررسی و مقایسه این دو مدل پرداخته و نقاط قوت و ضعف هرکدام را مورد بررسی قرار داده و در ادامه یک نمونه پیاده‌سازی PRBAC ارائه خواهد شد.
بخش 1: Role-Based Access Control (RBAC)
RBAC یک مدل مفهومی برای مدیریت دسترسی به منابع است که بر اساس نقش‌ها (Roles) عمل می‌کند. در RBAC، کاربران به نقش‌ها اختصاص داده می‌شوند و هر نقش دسترسی‌های مشخصی به منابع دارد. نقاط قوت RBAC عبارتند از:
بخش 2: Parameterized Role-Based Access Control (PRBAC)
PRBAC یک توسعه‌دهی از RBAC است که به شکل پارامتری عمل می‌کند. در PRBAC، دسترسی‌ها و نقش‌ها به ویژگی‌های خاص کاربران یا منابع وابسته هستند. نقاط قوت PRBAC عبارتند از:
بخش 3: مقایسه RBAC و PRBAC
بخش 4: نمونه پیاده‌سازی PRBAC
به عنوان یک نمونه پیاده‌سازی ساده PRBAC در پایتون، ما یک سیستم مدیریت دسترسی به داده‌های کاربران ایجاد خواهیم کرد. (مثال به طور مشابه با مثال قبلی PRBAC خواهد بود)
# تعریف نقش‌ها
roles = {
"admin": ["read", "write", "delete"],
"editor": ["read", "write"],
"viewer": ["read"]
}
# تعریف پارامترها برای کاربران
users = {
"user1": {"role": "admin", "location": "office"},
"user2": {"role": "editor", "location": "home"},
"user3": {"role": "viewer", "location": "office"}
}
# تعریف دسترسی‌ها به شکل پارامتری
access_control_list = {
"read": {"location": ["office"]},
"write": {"location": ["office", "home"]},
"delete": {"location": ["office"]}
}
# تابع برای بررسی دسترسی
def check_access(user, action, resource_location):
if user in users:
role = users[user]["role"]
if action in roles[role]:
if "location" in access_control_list[action]:
if resource_location in access_control_list[action]["location"]:
return True
return False
# تست کنترل دسترسی
user = "user1"
action = "delete"
location = "office"
if check_access(user, action, location):
print(f"{user} مجوز دسترسی به {action} در مکان {location} را دارد.")
else:
print(f"{user} مجوز دسترسی به {action} در مکان {location} را ندارد.")
در این نمونه پیاده‌سازی PRBAC، ما از ویژگی‌های کاربران و منابع (مکان) برای تعیین دسترسی‌ها استفاده کردیم و توانستیم به شکل پارامتری دسترسی‌ها را مدیریت کنیم. این مثال نشان می‌دهد که چگونه PRBAC امکان مدیریت دسترسی‌ها بر اساس ویژگی‌های خاص کاربران و منابع را فراهم می‌کند.
نتیجه‌گیری:
در مقایسه با RBAC، PRBAC دارای دسترسی متناسب و دقت بالاتری است و امکان مدیریت دقیق‌تر دسترسی‌ها را به سازمان‌ها می‌دهد. با این حال، PRBAC نیاز به پیاده‌سازی پیچیده‌تری دارد و ممکن است مدیریت آن دشوار باشد. انتخاب بین RBAC و PRBAC باید بر اساس نیازها و پیچیدگی سیستم مدنظر انجام شود.
