افراد نابینا یا کمبینا از صفحه خوانها برای ارتباط با سیستم و بهخصوص برای فضای وب بهره میگیرند. صفحه خوان نرمافزاری است که تمامی محتوای نمایشگر را برای کاربر میخواند و این خوانش بایستی بهگونهای باشد که منظور را با بیشترین میزان به کاربر منتقل کند.
صفحه خوانها از جایگزینها استفاده میکنند. یکی از مثالهای رایج، تصاویر هستند که دیدن آنها برای این دسته از کاربران چالش محسوب میشود و اگر با متن جایگزین معرفی نشوند، برای کاربر قابل فهم نیستند. متنهای جایگزین (Text alternatives) برای عکسها، دکمهها و کنترلها استفاده میشود. تصاویری که معنای خاصی دارند، بهطور مثال کاری را انجام میدهند، حتما بایستی همراه متن جایگزین طراحی شوند تا کاربر از معنا و هدف آن آگاه شود.
این موضوع در مورد ویدیوها نیز صدق میکند. البته در این حالت، کاربران از توضیحات صوتی (Audio Description) یا متن مکالمات بهره میگیرند. توضیحات صوتی به کاربر این امکان را میدهد که رخدادهای داخل ویدیو را متوجه شود. بهطور مثال در مورد زبان بدن افراد، حرکتها، یا تغییرات دیگری که در صفحه رخدادهاست، توضیح دهد.
اما نکتهای که در خصوص این دو نوع جایگزین مهم هست، کیفیت تهیه آنهاست. بهطور مثال برای تهیه توضیحات صوتی بایستی به اختصار در بیان توجه شود. از طرفی بسیاری از تصاویر که اصلاً نیاز به توضیح ندارند میتوانند از دامنه این موارد حذف شوند تا بهطور کلی کاربر درگیرشان نشود. چون بههرحال اطلاعات اضافی میتواند سرعت این افراد را در پیمایش صفحه کاهش دهد.
همانطور که میدانید، استفاده از صفحه خوان بهطور کامل وابسته به صفحه کلید است. بنابراین، مشابه پستهای قبلی، رعایت حالتهای Focus برای این دسته از کاربران اهمیت زیادی دارد.
عنوانهای واضح و قابل فهم، لیستها، پاراگرافها، جدولهای شامل اطلاعات و فرمها از جمله المانهایی هستند که کاربر توانخواه بایستی امکان خوانش آنها بهکمک صفحه خوان را داشته باشد تا بخش موردنظرش را بازدید/مطالعه کند. حتی کاربرانی که مشکلی در زمینه بینایی ندارند هم براساس عنوانها و … صفحات را پیمایش میکنند. بنابراین حفظ ساختار اهمیت زیادی دارد.
صفحه خوانها تمامی المانهای موردنیاز کاربر را با نام، وضعیت و وظیفه آن بیان میکنند. علاوه بر این، به کاربر این اختیار را میدهد تا بهراحتی عنوانها، فرمها و … را پیمایش کند. بهطور مثال Jaws یا NVDA برای سیستم عامل Windows یا VoiceOver برای سیستم عامل macOS و iOS یا TalkBack برای Android ازین موارد هستند. البته این ابزار مختص افراد نابینا نیست. افرادی که بهلحاظ شناختی یا یادگیری مشکلاتی دارند هم میتوانند از آن بهره بگیرند، چون به افزایش تمرکز و فهم بهتر متن یا تصویر میتواند کمک کند.
برخی کاربران که از بریل (Braille) برای خواندن استفاده میکنند، میتوانند صفحه خوان را با نمایشگر خاصی که بهصورت پویا بریل را نمایش میدهند ترکیب کنند. این سختافزار در کنار صفحه کلید استفاده میشود و شامل پینهای متعدد است که برای ساخت بریل جابجا میشوند. یک نمونه بلوتوثی این نمایشگر را میتوانید در پیوندهای زیر ببینید.