در این نوشته به بررسی کلی چالشهای دسترسی به فضای وب برای ناشنوایان و افرادی که مشکلات گفتاری دارند میپردازیم.
اغلب تصور میشود افرادی که توانایی شنوایی یا گفتاری خودشان را از دست دادند یا از بدو تولد آن را نداشتند، مشکل خاصی در استفاده از فضای وب ندارند زیرا بیشتر جنبه بصری دارد. اما در واقعیت افرادی که ناشنوا یا کمشنوا هستند برای دیدن یک ویدیو نیازمندیهایی زیر را دارند:
هر کدام از این موارد میتوانند مکمل دیگری باشند. بهطور مثال در حالتهایی که درک متن برای افراد ناشنوا دشوار است، از زبان اشاره استفاده میکنند.
محتوای صوتی ویدیوهای صدادار در صورتی که بهکمک زیرنویس یا متن گفتار در اختیار کاربر کمشنوا یا ناشنوا قرار نگیرند بهطور کامل از دسترسشان خارج هستند یا بهعبارتی دسترسناپذیر محسوب میشوند. اما در صورت وجود زیرنویس، بایستی با محتوای صوتی همگام باشد. بهعبارت دیگر دقیقاً در زمان مکالمات در ویدیو زیرنویسها نمایش داده شوند زیرا محتوای زیرنویس بهطور طبیعی ضمن تماشای ویدیو خوانده میشود و اگر هماهنگی وجود نداشته باشد اذیتکننده خواهد بود.
تعداد زیادی از پلتفرمهای تحت وب، مانند یوتیوب، امکان تبدیل گفتار به متن را برای تولید زیرنویس بهصورت خودکار ارائه میدهند. بهصورت کلی این سرویس بسیار کمککننده است اما هنوز برای افراد توانخواه یک سرویس قابل اطمینان حساب نمیشود. زیرا قابلیت تشخیص انواع لهجهها و البته پشتیبانی از زبانهای مختلف به این سرویس اضافه نشده است. بهطور مثال یک کاربر فارسیزبان نمیتواند از این سرویس در یوتیوب استفاده کند. از نظر بصری هم بایستی دقت داشت که زیرنویسها پسزمینه و اندازه فونتشان مناسب باشد تا بهراحتی خوانده شوند.
نکته مهم دیگر هم پخشکننده رسانه (Media Player) است که استفاده میشود. اگر از افزونههای مرتبط استفاده میکنید، افزونهای را انتخاب کنید که گزینههای آن بهطور مثال Play/Pause، تنظیم صدا یا فعالسازی زیرنویس با فضای پسزمینه آن تضاد رنگ (Contrast) کافی داشته باشد تا کاربر بهراحتی آنها را ببیند.
برای بسیاری از ناشنوایان خواندن متن زیرنویس یا متن گفتار مرتبط با ویدیو کار راحتی نیست و بیشتر آنها ترجیح میدهند از زبان اشاره برای درک محتوای ویدیو بهره ببرند. بنابراین در وبسایتهایی که متن زیادی دارد، بهرهگیری از نمادها، آیکونها، عکسها و رنگهای متفاوت میتواند کمک زیادی به درک محتوا توسط این افراد کند.
دلایل مختلفی میتواند باعث ایجاد اختلال کامل یا جزئی در گفتار افراد شود:
با توجه به کاربرد فزاینده دستیارهای صوتی مانند Amazon Alexa یا Microsoft Cortana، افرادی با اینگونه اختلالات در استفاده از این امکانات چالش دارند. بنابراین بایستی جایگزینهای دیگری در اختیار این دسته از کاربران قرار بگیرد.
در دنیای دسترسپذیری وب، ابزارهای مختلفی بایستی در کنار یکدیگر قرار بگیرند تا شخص توانخواه با کمترین دردسر به فضای وب دسترسی داشته باشد. بنابراین اگر شخصی به هر دلیلی از دستیار صوتی نمیتواند استفاده کند، ابزار دیگری برای جبران این عدمدسترسی بایستی در اختیارش قرار گیرد. در نتیجه بایستی در طراحی تا حد امکان تمامی احتمالات را در نظر بگیریم تا طراحی ما فراگیر یا Inclusive باشد.