دعاوی تصرف به عنوان یکی از دعاوی مدنی، به دعاویی گفته می‌شود که در آن فردی که حقی برای استفاده از یک مال یا ملک را دارد، ادعای خود را علیه فرد دیگری که به طور غیرمجاز از این مال یا ملک استفاده می‌کند، مطرح می‌کند.
در دعوای تصرف، فرد مطالبات خود را بر اساس حق تصرفی که به عنوان مالک یا حقوقی دیگر از آن مال یا ملک دارد، مطرح می‌کند. بدین ترتیب، دعوای تصرف معمولاً در مورد مسائلی مانند اشغال مساکن، مستغلات، زمین‌ها، خودروها و سایر ممتلکات مشابه است.
در این دعاوی، مدارکی مانند سند مالکیت، قراردادها، فاکتورها و یا شواهد دیگری که حق تصرف را نشان دهند، به عنوان شواهد ارائه می‌شوند و دادگاه در نهایت با توجه به شواهد ارائه شده و قوانین مربوطه، رأی خود را درباره صحت یا عدم صحت ادعای طرفین صادر می‌کند.
دعاوی سه گانه تصرف به سه نوع دعوای تصرف گفته می‌شود که به شرح زیر است:
1. دعوای تصرف مستقیم: در این نوع دعوا، فردی که حق تصرف را دارد، در برابر فردی که از مال یا ملک به طور غیرمجاز استفاده می‌کند، ادعای خود را مطرح می‌کند و درخواست بازگشت مال یا ملک را دارد.
2. دعوای تصرف غیرمستقیم: در این نوع دعوا، فردی که حق تصرف را دارد، در برابر شخصی که به عنوان واسطه در اشغال مال یا ملک دخالت دارد، ادعای خود را مطرح می‌کند و درخواست بازگشت مال یا ملک را دارد.
3. دعوای تصرف پیوسته: در این نوع دعوا، فردی که حق تصرف را دارد، با ادعای خود در مورد برقراری تصرف پیوسته بر روی مال یا ملک، به دادگاه مراجعه می‌کند. در این دعوا، فردی که ادعای تصرف پیوسته را مطرح می‌کند، باید ثابت کند که به مدت زمانی طولانی مال یا ملک را تصرف کرده است و هیچ فرد دیگری در این مدت به طور غیرمجاز از آن استفاده نکرده است.
تصرف عدوانی به معنی تصرف یک مال یا ملک با استفاده از قدرت و خشونت بدون رعایت قوانین و مقررات مربوط به این مسئله است. در اینجا باید توضیح داد که تصرف عدوانی به هیچ عنوان قابل قبول نیست و برخلاف تصرف مسالمت آمیز، با قوانین و مقررات نظامی و مدنی در تضاد است.
ارکان تصرف عدوانی عبارتند از:
1. اشغال ملک به صورت غیرمجاز و بدون مجوز: در تصرف عدوانی، فردی بدون داشتن مجوز یا اجازه قانونی، به یک ملک یا مال دسترسی پیدا می‌کند و آن را اشغال می‌کند.
2. استفاده از خشونت و قدرت: در تصرف عدوانی، فرد از خشونت و قدرت برای تصرف مال یا ملک استفاده می‌کند. این عملی است که معمولاً باعث ایجاد صدمات و خسارت‌هایی برای دیگران می‌شود.
3. عدم رعایت قوانین و مقررات: فردی که تصرف عدوانی را انجام می‌دهد، از رعایت قوانین و مقررات مربوط به تصرف مال یا ملک صرف نظر می‌کند و به طور قانونی شناخته نشده به دست آوردن ملک یا مال پرداخته است.
در کل، تصرف عدوانی به شدت محکوم و مورد تشدید قانون قرار می‌گیرد و افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، ممکن است مجازاتهای شدیدی مانند جریمه‌های سنگین و حتی زندانی شدن را تحمل کنند.
رفع تصرف عدوانی به معنای بازگشت مال یا ملک به مالک مشروع آن است. برای رفع تصرف عدوانی، ابتدا باید به صورت قانونی اثبات کنید که ملک یا مال شما توسط فرد دیگری به صورت عدوانی تصرف شده است. برای این منظور می توانید به قضایای مربوطه مراجعه کنید و درخواست رسیدگی به پرونده را به دادگاه ارسال کنید.
برای رفع تصرف عدوانی می توانید از روش های زیر استفاده کنید:
1. درخواست خارج کردن تصرف: به طور قانونی، می توانید درخواستی برای خارج کردن فردی که مال یا ملک شما را تصرف کرده است به مقامات قضایی مربوطه ارسال کنید. در این صورت، قضات قانونی برای بازگشت مال یا ملک شما به شما کمک خواهند کرد.
2. استفاده از قدرت قانونی: می توانید به پلیس یا نیروی انتظامی مربوطه رفته و به آنها درخواست کمک کنید تا ملک یا مال شما را از دست فرد تصرف کننده برگردانند. در این روش، پلیس با قدرت قانونی خود می تواند فرد را از ملک یا مال شما اخراج کند.
3. رفتن به دادگاه: می توانید به دادگاه مربوطه رفته و درخواست رسیدگی به پرونده را برای بازگشت مال یا ملک خود به شما ارسال کنید. در این روش، دادگاه باید بررسی کند که آیا تصرف شما قانونی است یا خیر و در صورت قانونی بودن تصرف، باید مال یا ملک به شما بازگردانده شود.
