در این بخش دو تعریف از چک ارائه می دهیم. ابتدا تعریف لفظی آن و سپس مفهوم عمومی و کاربردی آن را توضیح می دهیم.
چک به عنوان یک لغت کلمه ای فارسی است. این کلمه به معنای نوشته ای است که با استفاده از آن پولی که در بانک دارید را برداشت یا به شخص دیگری حواله می کنید. چک در گذشته با نام های قباله، حجت، منشور عهدنامه و برات هم شناخته شده. این تصور وجود دارد که چک کلمه انگلیسی است، اما جالب است بدانید این لغت در شعر شاعرانی همچون فردوسی و معزی هم با معنایی شبیه به معنای امروزی آن دیده شده است.
حالا بد نیست به سراغ مفهوم چک در دنیای امروز برگردیم.
مطابق ماده ۳۱۰ قانون تجارت: “چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می‌کند.” اما این تعریف برای عموم کمی دشوار است و بهتر است به تعریف آسان تری در این مورد بپردازیم.
طبق تعریف متخصصین این حوزه چک یک سند تجاری است که بانک برای استرداد وجه و اعتبار قابل استفاده یا انتقال آن به اشخاص دیگر به صاحب حساب می دهد. البته صاحب حساب برای دریافت چک باید شرایط لازم را داشته باشد. طبق قانون چک باید بر روی بانک کشیده شود، به این معنی که محال علیه چک باید بانک باشد. چک هایی که موسسات مالی و صندوق های قرض الحسنه صادر می کنند چک هستند، اما حمایت های قانونی صدور چک شامل آن ها نمی شود.
تفاوت چک بانکی با سفته در این است که صادرکننده سفته عندالمطالبه تعهد می‌کند هرگاه دارنده سفته، وجه آن را مطالبه کرد، فورا آن را پرداخت کند ولی در چک بانکی به این صورت است که بانک وجه دارنده چک را نگهداری می‌کند و به محض درخواست آن را به او می‌پردازد.
در واقع دارنده چک به بانک در مورد نگهداری پول اعتماد می‌کند و بانک باید قبلا معادل مبلغ چک را از حساب شخص مسدود کند. صدور چک بانکی می‌تواند به افزایش قدرت پرداخت بازرگانان و رفع کمبود پولی کشور کمک کند به شرطی که بانک راساً به جای اسکناس به صدور چک مبادرت ورزد در غیر این صورت نه تنها کمکی به رفع مضیقه پولی کشور نمی‌شود بلکه به افزایش تورم نیز منجر می گردد.
چک بین بانکی به چکی گفته می‌شود که بر طبق درخواست مشتری برای انتقال پول از یک بانک به بانک دیگری سپرده شده و یک رمز برای آن چک صادر می‌شود. وجه چک بین بانکی به صورت نقدی قابل پرداخت نبوده و باید به حساب شخص متقاضی در یک بانک واریز شود.
چک بین بانکی یا چک رمزدار یکی از مطمئن ترین روش‌ها برای انتقال پول به شمار می‌رود و مشکلاتی نظیر سرقت برای صاحب چک به وجود نمی‌آید زیرا این چک فقط بین بانک‌ها قابل انتقال است. همچنین اگر چک رمزدار یا چک بین بانکی مفقود شود، مبلغ پول تنها به شماره حساب صاحب چک واریز می‌شود.
چک بین بانکی حواله ای صادر شده است که باید در یک حساب بانکی خوابیده شود و نمی‌توان چک را واگذار کرد یا در ازای چک، از شخصی، پول نقد گرفت. بنابراین امکان نقد کردن چک در بانک وجود ندارد.
