پیشنهاد کارشناسان به منظور فرا گیرشدن این روش برای نوپاها چیست؟
استارتاپ هایی که هنوز ثبت رسمی نشد ه اند و در مراحل اولیه فعالیت هایشان هستند، نمی توانند از طریق تأمین مالی جمعی اقدام به جذب منابع مالی کنند. ضمانت حسن انجام کار و ثبت رسمی استارتاپ ها، دو شرط لازم برای بهره مندی استارتاپ ها از روش تأمین مالی جمعی است؛ این در حالی است که استارتاپ های دنیا با روش تأمین مالی جمعی به موفقیت رسیده و رشد کرده اند. به گفته فعالانی که در این بخش کار می کنند، این روش در کشورمان برای شرکت های کوچک و متوسط به کار می رود. سرمایه گذاری جمعی، اجتماعی از حامیان مالی است که به سازمان ها و صاحبان کسب وکار یا صاحبان ایده کمک می کند تا فعالیت ها و اید ه هایشان را محقق کنند. سرمایه گذاری جمعی به دلیل دسترسی آسان گروه های مردمی با استفاده از شبکه های اجتماعی و وب سایت های تأمین مالی، سرمایه گذاران و کارآفرینان را به یکدیگر نزدیک می کند. با گسترش جمعیت سرمایه گذاران، فرصتی استثنایی برای صاحبان مشاغل و سرمایه گذاران به وجود می آید که هر دو سمت از این فعالیت سود می برند. در پروژه سرمایه گذاری جمعی، فرد کارآفریـن، کمپیـن خـود را ایجـاد کـرده و مـردم از طریـق حمایت هـای مالـی )حتـی بـه مقادیـر بسـیار انـدک( سـرمایه موردنیـاز خـود را فراهـم می کنـد. ثروت آفرینـی عمومـی، ایجـاد اشـتغال پایـدار، شـفافیت در فرآینـد سـرمایه گذاری، بازدهـی بـالا و ریسـک پاییـن سـرمایه گذاری مطمئـن از مزیتهـای تأمیـن مالـی جمعـی به شـمار مـی رود. سـرمایه گذاری جمعی ایـن فرصت را بـرای کارآفرینـان فراهم می کند تـا بتوانند صدها هـزار یـا میلیونهـا دلار سـرمایه بـرای اسـتارتاپ خـود جمـع آوری کننـد. علاوه برایـن، سـرمایه گذاری یـا تأمیـن مالی جمعـی تـالار گفت وگویـی را فراهـم می کند تا افرادی کـه ایده های جدیـد دارند بتوانند بـرای سـرمایه گذاران ایده هـای خـود را ارائه دهنـد و شانس شـان را بـرای جلـب اعتمـاد، جـذب سـرمایه و شـروع کسـب وکار امتحان کنند.
چهار روش تأمین مالی جمعی
آیفاند در اصفهـان روی تأمیـن مالی جمعی شـرکت های واجـد شـرایط فعالیـت دارد. مدیرعامـل آیفانـد بـه اصفهان زیبـا می گویـد: تأمیـن مالـی جمعـی، یکـی از ابزارهـای نویـن تأمیـن مالـی اسـت کـه از سـال 1400 به طـور رسـمی در دنیـا قانونـی شـد و استفاده می شـود. به طـور سـنتی این روش همـواره در فرهنگهـای مختلـف بـه شـکل های مختلـف وجـود داشـته اسـت؛ درسـت شـبیه پاتختی که فامیل و بستگان پولـی را جمـع آوری کـرده و بـه عـروس و دامـاد هدیـه می دهنـد یـا به عنوان مثـال سی وسـه پل بـا همیـن روش سـاخته شـده است یا زمانی که سیل پل خواجو را در زمان صفویه تخریب می کند، بازسازی این پل از طریق روش تأمین مالی جمعی بوده انجام می شـود.
مهـرداد یزدانی بیـان می کند: تأمیـن مالی جمعـی از طریـق چهـار روش عمـده اهـدا، پاداش، واگذاری سهام و مشارکت در درآمد انجـام می شـود. مشـارکت در درآمـد، یعنـی پولـی را بـه شـخصی یـا شـرکتی می دهنـد و بعد از مدتی با یک سـود مشخص این پول از سـوی ایـن شـخص یـا شـرکت بازگردانـده می شـود. او عنوان می کند: در روش تأمین مالی پول و سرمایه اهدا می شـود و در قبال آن انتظاری وجـود نـدارد. در روش پـاداش، پـول هدیـه داده می شـود و در ازای آن پاداش هـای معنـوی و مـادی تعییـن می شـود. مدیرعامـل آیفانـد خاطرنشـان می کند: در ایـران روش تأمیـن مالـی جمعـی بـا دنیا متفـاوت اسـت. در کشـور مـا قانونگـذار سـال 88 ایـن روش را پذیرفـت و بـرای آن دستورالعمل تعیین و قوانینش را وضع کرد و متولـی ایـن کار برعهـده شـرکت فرابـورس اسـت. ایـن شـرکت برخـی مجوزهـا را بـه عامل هـا و شـرکت ها تحـت یکسـری اسـتانداردها اعطا می کند تا فعالیـت انجام دهنـد و آنچـه در ایـران بـرای تأمیـن جمعی تعریف شـده، این اسـت کـه صرفا شـرکت ها می تواننـد بـا ایـن روش پـول بگیرنـد و اشـخاص نمی تواننـد؛ ایـن در حالـی اسـت که در دنیا اشخاص و حتی استارتاپ هایی کـه ثبـت رسـمی نشـده اند هـم می تواننـد بـا ایـن روش پـول بگیرنـد. مهرداد یزدانـی بیـان میکنـد: تأمین مالـی جمعی در ایـران صرفـا بـرای شـرکت هایی اسـت کـه ثبـت شـده اند، صورتهـای مالـی دارنـد، از طـر ح اقتصـادی برخوردارنـد و حسابرسـی مالیاتـی دارنـد؛ بنابرایـن ایـن شـرکتها واجد شـرایط شناخته می شـوند و مورد ارزیابی قرار می گیرند و اگر شرایط شـان احراز شـود، از سـازمان فرابورس کد دریافت خواهنـد کـرد. تأمین مالی جمعی؛ ابزاری برای شکوفایی اقتصادی مــدیرعامــــل آیفــانـــد عنـــوان مــی کنــــد: شـرکت های نوپـا در ایـران نمی تواننـد از طریق تأمین مالی جمعی اقدام کنند؛ چون امکان بازپرداخت پول یا وا گذاری سـهام را ندارند. در ایران نیز تاکنون روشـی باعنوان تأمین مالـی از طریق وا گذاری سـهام انجام نشـده اسـت؛ ضمـن اینکـه کمپینهایـی کـه شـکل گرفته در قالـب روش تأمیـن مالـی از طریـق مشـارکت در درآمـد بـوده اسـت. یزدانـی اذعـان میکنـد: شـرکت ها بایـد بـه اندازه ای رسیده باشند که بتوانند این پول را بازگرداننـد و ایـن کار از تـوان شـرکت های کوچـک خـارج اسـت. استارتاپ هایی کـه ثبـت رسـمی نشـده باشـند، نمی تواننـد از طریـق ایـن روش تأمین مالـی شـوند و حتی اگـر هـم بـه ثبـت رسـمی رسـیده باشـند؛ ولـی شـرایط باثباتـی نداشـته باشـند، پایـدار نیسـتند. مدیرعامـل آیفانـد می گویـد: تأمیـن مالـی جمعـی در اصفهـان می توانـد ابـزاری بـرای شـکوفایی اقتصادی بخش هـای مختلف باشـد. در شـرکت هایی کـه از روش تأمیـن مالـی جمعـی اسـتفاده می کننـد اشـتغال پایـدار ایجـاد می شـود. یزدانـی ادامـه می دهـد: از آذرمـاه سـال گذشـته به صـورت غیررسـمی فعالیتمـان را شـروع کردیم و در مردادماه امسال موافقت اصولـی گرفتیـم. طـی چنـــد روز اخیـــر نیـــز مجوز فعالیتمـان را دریافت کردیـم؛ درواقع سـریعترین مجـوز فعالیتـی کـه فرابـورس صـادر کـرده بـرای آیفانـد بـوده اسـت.
دولت استارتاپ ها را ضمانت کند
برای اینکـه اسـتارتاپ ها نیـز از روش تأمین مالـی جمعـی بتواننـد اسـتفاده کننـد، برخی کارشناسـان مالـی پیشـنهادهایی دارنـد. مدیرعامـل شـرکت سـپهر بـوم راد شـرکت فناور در پـارک علم و فناور دانشـگاه شـریف نیـز بـه اصفهان زیبـا می گویـد: تأمیـن مالی جمعـی در کشـور ما حدود شـش سـالی اسـت که جا افتاده و بیشتر پلتفرم هایی که در ایـن زمینـه فعالیـت می کردند قبلا مجوز نداشـتند؛ ولـی الان زیرمجموعـه شـرکت فرابورس هسـتند. مـدل وام، مدل پـاداش، مـدل سـهامی، مـدل وقـف یـا خیریـه انـواع روشهـای تأمیـن مالـی جمعـی هسـتند. مهسـا قربانی بیان میکند: مـدل خیریه یا وقـف در کشـور مـا رواج دارد. در مدل خیریه یـا وقـف بایـد تحت پوشـش یـک سـمن یـا خیریـه کـه زیرمجموعـه وزارت کشـور باشـد فعالیت انجام شود تا مشکلی ایجاد نشود. مـدل پـاداش نیـز در ایـران انجـام می شـود. در مـدل وام نیـز بهدلیـل منعیـت بانـک مرکـزی درخصـوص اینکـه نمیتـوان مـدل همتـا بـه همتـا را انجـام داد، اجـازه فعالیـت داده نمیشـود؛ همچنیـن مـدل مشـارکت یـا سـهامی نیـز مدلـی اسـت کـه در کشـور ما رواج دارد.
قربانـی ادامـه می دهـد: شـرکت فرابـورس یـک کارگـروه تأمیـن مالـی جمعـی دارد کـه بـر عملکـرد پلتفرم هـا نظـارت می کنـد. پلتفرم هـای فعـال در روش مـدل مشـارکتی عملکرد موفقی داشـتند؛ همچنین شـرکت فرابـورس بـا دو نمـاد بـرای بیمـاران آسـیب دیده از کرونـا به صـورت خیریـه کـه پولـش بـه وزارت بهداشـت واریـز می شـد جمع آوری منابع مالی را به صورت شـفاف از بسـتر بـورس داشـته اسـت.
ایـن کارشـناس مالی بیـان می کنـد: پلتفرم تأمین مالی جمعی براساس مدل مشارکتی بـه اسـتارتاپ ها بـرای تأمیـن سـرمایه در گردش کمک می کند؛ ولی نکته اینجاست که استارتاپ ها ریسـک بالایی دارند و گاهی شـرکت نیسـتند؛ بنابرایـن فرابـورس الـزام کـرده اسـت پلتفرم هایـی فعالیـت کننـد کـه صاحبانشـان شـخصیت حقوقـی داشـته باشـند. قربانـی اذعـان می کنـد: اسـتارتاپ های تازه نفسـی کـه هنـوز به صـورت فیزیکـی ثبـت نشـدند، نمی تواننـد فعالیـت کننـد. از اسـتارتاپ ها ضمانتنامـه تعهـد کار یـا حسـن انجـام کار می خواهنـد؛ ولـی بـه اسـتارتاپ ها ضمانتنامـه تعهـد انجـام کار داده نمی شود و اگر هم دانش بنیان باشند،صندوقهـای پژوهش و فنـاوری، صندوق ضمانـت تعـاون، ضمانـت صنایـع کوچـک و صـادرات بـا سـختی و فراینـد پیچیـده اعطـا می کننـد؛ بنابرایـن محروم شـدن اسـتارتاپ ها از روش تأمیـن مالـی جمعـی بـه ایـن برمی گـردد کـه شـرکتی نیسـتند و ضمانتنامـه حسـن انجـام کار را ندارنـد. مدیرعامـل شـرکت سـپهر بـوم راد شـرکت فناور در پـارک علم و فناور دانشـگاه شـری عنـوان می کنـد: دولـت بایـد از طریـق صنـدوق نـوآوری و شـکوفایی و صنـدوق ضمانت صنایع کوچـک و چندین صندوق دیگـــــر بـستــــری را بـــــرای ضمـــانـــــت اسـتارتاپ هایی کـه توسـط مراجـع رسـمی ارزیابـی می شـوند فراهـم کنـد؛ چـون ایـن اسـتارتاپ ها در پـارک علم و فنـاوری و مراکز رشد مستقر هسـتند و تیم هایشان شناخته شـده اسـت. قربانـی می افزایـد: در دنیـا اسـتارتاپ ها به راحتـی از روش تأمیـن مالـی جامعـی سـرمایه جـذب می کننـد؛ چـون الزامـی مبنـی براینکـه اسـتارتاپ ها شـرکتی باشـند بـرای آنهـا وجـود نـدارد؛ ازایـن رو براسـاس داوری جمعـی ایـن اسـتارتاپ ها ارزیابـی می شـوند؛ یعنـی مـردم اسـتارتاپ هایی کـه در سـکو قـرارداده می شـوند را داوری می کننـد و خبـرگان دربـاره آنهـا نظـر می دهنـد. درنهایـت رأی گیـری می شـود و بـرای ایـن اسـتارتاپ ها بازاریابـی خوبـی صـورت می گیـرد. او تــأ کیــــد می کنــــد: در دنیــــا شــــرط ســـرمــــایـــــه گــــــذاران جســـــورانــــه بـــــرای سـرمایه گذاری روی اسـتارتاپ ها این اسـت کـه بـه طـور حتـم روی پلتفرمهـای تأمیـن مالی جمعی قرار گرفته باشند. در کشورهای کـره و ژاپـن قبـل از اینکـه سـهام اسـتارتاپ و شـرکت کوچـک و متوسـط را وارد بـورس ، اگـر ایـن شـرکت از طریـق پلتفرم های تأمیـن مالـی تأمیـن مالـی شـده اسـت یـک امتیـاز مثبـت بـرای پذیـرش سـهامش در بـورس دارنـد. ایـن کارشـناس مالـی اذعـان می کنـد: در ایـران بـرای اینکـه اسـتارتاپ ها بتواننـد از ایـن بسـتر تأمیـن مالـی جمعـی اسـتفاده کنند دولت باید اسـتارتاپ هایی که شرکتی نیسـتند را ضمانـت و در فرهنگسـازی ایـن روش تأمیـن مالـی بـرای اسـتارتاپ ها تلاش کنـد؛ همچنیـن سـازمانهای بورس و فرابورس نیز می توانند کمک کننـد و ورود بانک هـا نیـز بـه ایـن بسـتر کمک دهنـده اسـت. قربانـی خاطرنشـان می کنـد: اگـر بانـک مرکـزی بـه بانک هـا اجـازه سـرمایه گذاری از طریـق پلتفرم هـای تأمیـن مالـی جمعـی را بدهـد و سـازمان بـورس اجـازه بدهـد صنـــدوق های بـــا درآمــــد ثــــابت بــــرای سـرمایه گذاری روی پلتفــــرم های تــأمیـــن مالی جمعی ورود کنند و اجازه داشته باشند سرمایه گذاری و سـهام اسـتارتاپ ها را خرید کننـد، استارتاپ شـان رشـد می کنـد.
ایـن کارشـناس مالـی عنـوان می کنـد: الان کشـور مـا دچـار تا لطمه هـای اقتصـادی و سیاسـی شـده و سـرمایه های زیـادی را از بـورس خـارج کرده انـد، بخـش مسـکن بـا رکـود مواجـه و قیمـت دلار روبـه افزایـش اسـت و فلـزات گرانبها فضـای ایمنـی برای سـرمایه گذاری نیسـت؛ بنابرایـن دولـت می توانـد طرحـی را بـه پشـتوانه پلتفرم های
تأمیـن مالـی جمعـی مطـرح و اعلام کنـد که سـود علی الحسـاب حداقلـی بـرای آنهـا تأمیـن می کنـد و مابقـی توسـط پـول مـردم تأمیـن شـود تـا بـرای کسـب وکارهای نوپـا فرصت هـای جدیـدی بسـازند.
