دکتر سید حمیدرضا پسندیده، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی برای سه جلسه آموزش به دانشجویان این سرفصل ها را برگزیده اند.
پنجشنبه 29 آذر، 6 و 13 دی ماه
ساعت 13 تا 15
بستر برگزاری: Adobe Connect
در دنیای پیچیده امروز، هر روز با انتخاب های فراوانی روبرو هستیم که نیازمند تصمیم گیری های هوشمندانه و موثر است. این دوره به شما ابزارها و تکنیک های لازم برای تحلیل و انتخاب بهترین گزینه ها را ارائه می دهد، چه در زندگی شخصی و چه در حوزه های مهندسی و مدیریت!
این دوره به شما این توانایی را می دهد تا با دیدی جامع و تحلیلی، تصمیمات بهتری بگیرید.
برای اقدام و پرداخت هزینه با نشانی ieintro@yahoo.com ارتباط برقرار نمایید. (100 هزار تومان)
ieintro@yahoo.com
ماتریس تصمیم یک ابزار تحلیلی است که به تصمیم گیرندگان کمک می کند تا گزینه های مختلف را بر اساس معیارهای معین ارزیابی کنند. این ماتریس به صورت جدولی طراحی می شود که در آن سطرها نمایانگر گزینه ها (مانند پروژه ها، محصولات یا استراتژی ها) و ستون ها نمایانگر معیارها (مانند هزینه، کیفیت، زمان و غیره) هستند. یکی از ویژگی های کلیدی ماتریس تصمیم این است که به وضوح و شفافیت در فرایند تصمیم گیری کمک می کند. همچنین، این ماتریس امکان مقایسه مستقیم گزینه ها را فراهم می آورد و به تصمیم گیرندگان اجازه می دهد تا نقاط قوت و ضعف هر گزینه را شناسایی کنند. از دیگر ویژگی های مهم می توان به قابلیت انعطاف پذیری آن اشاره کرد؛ زیرا می توان به راحتی معیارها و گزینه ها را تغییر داد و نتایج جدیدی را تحلیل کرد.
شاخص های تصمیم گیری را می توان به دسته های مختلفی تقسیم کرد. یکی از رایج ترین دسته بندی ها شامل شاخص های کمی و کیفی است. شاخص های کمی معمولا شامل اعداد و داده های قابل اندازه گیری هستند، مانند هزینه ها، زمان و حجم تولید. در مقابل، شاخص های کیفی بیشتر به جنبه های غیرقابل اندازه گیری مربوط می شوند، مانند رضایت مشتری، شهرت برند یا کیفیت خدمات. همچنین، شاخص ها می توانند به شاخص های اصلی و فرعی تقسیم شوند؛ شاخص های اصلی آنهایی هستند که تاثیر بیشتری بر تصمیم نهایی دارند، در حالی که شاخص های فرعی ممکن است در تعیین جزئیات تصمیم موثر باشند اما تاثیر کلی کمتری دارند.
وزن دهی به شاخص های تصمیم گیری یک مرحله کلیدی در فرایند تصمیم گیری است که به کمک آن اهمیت نسبی هر یک از معیارها تعیین می شود. روش های مختلفی برای وزن دهی وجود دارد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارند. یکی از روش های متداول، روش مقایسه زوجی است که در آن شاخص ها به صورت جفتی مقایسه شده و وزن هر یک بر اساس نسبت اهمیت آن نسبت به دیگری تعیین می شود. روش دیگر، روش AHP (تحلیل سلسله مراتبی) است که به تصمیم گیرندگان این امکان را می دهد تا معیارها و زیرمعیارها را در یک ساختار سلسله مراتبی سازماندهی کنند و وزن ها را بر اساس نظرات کارشناسان تعیین کنند. همچنین، روش TOPSIS (روش اولویت دهی بر اساس فاصله از راه حل ایده آل) نیز یکی دیگر از روش های محبوب برای وزن دهی و ارزیابی گزینه ها است.
روش های غیر جبرانی برای تصمیم گیری به آن دسته از تکنیک ها اطلاق می شود که در آنها هیچ یک از معیارها نمی توانند به طور کامل جایگزین یکدیگر شوند. این روش ها معمولا در شرایطی استفاده می شوند که هر معیار اهمیت خاص خود را دارد و نمی توان با بهبود یک معیار، ضعف دیگری را جبران کرد. یکی از معروف ترین این روش ها، روش TOPSIS است که در آن گزینه ها بر اساس فاصله شان از دو نقطه ایده آل (بهترین و بدترین) ارزیابی می شوند. همچنین، روش PROMETHEE (روش ترجیح دهی چندمعیاری) نیز به عنوان یک روش غیر جبرانی شناخته می شود که در آن گزینه ها بر اساس اولویت بندی معیارها مورد بررسی قرار می گیرند.
تصمیم گیری گروهی فرایندی است که در آن چندین فرد یا گروه برای رسیدن به یک تصمیم مشترک همکاری می کنند. این نوع تصمیم گیری معمولا در سازمان ها و تیم ها رایج است و به دلیل تنوع دیدگاه ها و تجربیات اعضا می تواند منجر به اتخاذ تصمیمات بهتر شود. یکی از رایج ترین روش های تصمیم گیری گروهی، روش دلفی است که در آن نظرات کارشناسان به صورت ناشناس جمع آوری شده و پس از تجزیه و تحلیل، نتایج به اعضا بازخورد داده می شود تا فرآیند تکرار شود. همچنین، تکنیک «فکر کردن گروهی» (Brainstorming) نیز روشی موثر برای جمع آوری ایده ها و نظرات مختلف در یک جلسه گروهی است. علاوه بر این، روش «رای گیری» نیز یکی از ساده ترین راه ها برای رسیدن به توافق در میان اعضای گروه است که معمولا با استفاده از سیستم های رای گیری انجام می شود.
تصمیم گیری با معیارهای چندگانه (MCDM) فرایند انتخاب بهترین گزینه از میان چندین گزینه ممکن است که بر اساس چندین معیار یا ویژگی ارزیابی می شوند. این نوع تصمیم گیری در بسیاری از حوزه ها، از جمله مدیریت، مهندسی، اقتصاد و علوم اجتماعی، کاربرد دارد و به ویژه در موقعیت هایی که تصمیم گیرندگان با گزینه های متعددی مواجه هستند و هر گزینه دارای مزایا و معایب خاص خود می باشد، اهمیت دارد.
در دنیای پیچیده امروز، تصمیم گیری ها معمولا تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرند. به عنوان مثال، یک مدیر ممکن است بخواهد یک پروژه جدید را آغاز کند و باید به عوامل متعددی مانند هزینه، زمان، کیفیت و ریسک توجه کند. در چنین شرایطی، استفاده از روش های MCDM می تواند به تصمیم گیرنده کمک کند تا به صورت سیستماتیک و منطقی گزینه های موجود را ارزیابی کند و بهترین تصمیم را اتخاذ نماید.
تصمیم گیری با معیارهای چندگانه شامل چند مرحله کلیدی است:
1- تعریف مساله: اولین گام در هر فرایند تصمیم گیری، شناسایی و تعریف دقیق مساله است. در این مرحله، باید مشخص شود که چه گزینه هایی موجود هستند و چه معیاری برای ارزیابی آنها استفاده خواهد شد.
2- شناسایی معیارها:در این مرحله، معیارهایی که برای ارزیابی گزینه ها مهم هستند، شناسایی می شوند. این معیارها می توانند کمی (مانند هزینه یا زمان) یا کیفی (مانند رضایت مشتری یا کیفیت) باشند.
3- جمع آوری داده ها:پس از شناسایی معیارها، اطلاعات لازم برای ارزیابی هر گزینه بر اساس این معیارها جمع آوری می شود. این اطلاعات می تواند از منابع مختلفی مانند گزارش ها، تحقیقات بازار یا نظرسنجی ها به دست آید.
4- ارزیابی گزینه ها: با استفاده از داده های جمع آوری شده، گزینه ها بر اساس معیارهای تعیین شده ارزیابی می شوند. این مرحله ممکن است شامل محاسبات ریاضی پیچیده ای باشد که به تصمیم گیرنده کمک می کند تا عملکرد هر گزینه را نسبت به دیگران مقایسه کند.
5- تجزیه و تحلیل نتایج:پس از ارزیابی، نتایج باید تجزیه و تحلیل شوند تا مشخص شود که کدام گزینه بهترین عملکرد را دارد. این مرحله ممکن است شامل استفاده از تکنیک های آماری یا الگوریتم های خاص باشد.
6- انتخاب بهترین گزینه:در نهایت، بر اساس تجزیه و تحلیل انجام شده، بهترین گزینه انتخاب می شود. این انتخاب ممکن است نیاز به تأمل بیشتری داشته باشد تا اطمینان حاصل شود که تصمیم نهایی با اهداف کلی سازمان همخوانی دارد.
روش های مختلفی برای تصمیم گیری با معیارهای چندگانه وجود دارد که هر یک ویژگی ها و کاربردهای خاص خود را دارند. برخی از این روش ها عبارتند از:
1- روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP): این روش به تصمیم گیرندگان کمک می کند تا اولویت های خود را تعیین کنند و گزینه ها را بر اساس معیارهای مختلف مقایسه کنند. در AHP، معیارها به صورت سلسله مراتبی سازماندهی می شوند و با استفاده از مقایسه زوجی، وزن هر معیار تعیین می شود.
2- روش TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution): این روش بر اساس فاصله گزینه ها از یک راه حل ایده آل و یک راه حل ضد ایده آل عمل می کند. گزینه ای که نزدیک ترین فاصله به راه حل ایده آل و دورترین فاصله از راه حل ضد ایده آل را دارد، به عنوان بهترین گزینه انتخاب می شود.
3- روش ELECTRE (ELimination Et Choix Traduisant la REalité): این روش به مقایسه گزینه ها بر اساس معیارهای مختلف می پردازد و به دنبال حذف گزینه های نامناسب است. ELECTRE معمولا برای مسائل پیچیده تر و زمانی که معیارها متضاد هستند، استفاده می شود.
4- روش PROMETHEE (Preference Ranking Organization Method for Enrichment Evaluations): این روش بر اساس مقایسه گزینه ها بر اساس معیارهای مختلف و تعیین اولویت ها عمل می کند. PROMETHEE به تصمیم گیرندگان کمک می کند تا گزینه ها را بر اساس ترجیحات خود رتبه بندی کنند.
5- روش VIKOR (VlseKriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje):این روش به دنبال یافتن یک راه حل نزدیک به بهترین راه حل ممکن با توجه به معیارهای مختلف است. VIKOR معمولا برای مسائل پیچیده ای که نیاز به تعادل بین معیارهای مختلف دارند، مناسب است.
با وجود مزایای بسیار، تصمیم گیری با معیارهای چندگانه نیز چالش هایی دارد. یکی از چالش های اصلی، تعیین وزن مناسب برای هر معیار است. همچنین، در برخی مواقع ممکن است داده های کافی یا دقیقی برای ارزیابی گزینه ها وجود نداشته باشد. علاوه بر این، پیچیدگی فرایند MCDM ممکن است باعث سردرگمی تصمیم گیرندگان شود و نیاز به زمان و منابع بیشتری داشته باشد.
تصمیم گیری با معیارهای چندگانه ابزاری قدرتمند برای مدیران و تصمیم گیرندگان است تا بتوانند در شرایط پیچیده و چندبعدی بهترین انتخاب را انجام دهند. با استفاده از روش های مختلف MCDM، افراد می توانند به صورت سیستماتیک و منطقی گزینه های خود را ارزیابی کنند و تصمیماتی اتخاذ کنند که منجر به دست یابی به اهداف سازمانی شود. در نهایت، موفقیت در این نوع تصمیم گیری نیازمند ترکیبی از دانش فنی، تجربه عملی و توانایی تجزیه و تحلیل داده ها است.
