اسید فسفریک یک اسید غیر آلی ضعیف است که معمولاً به عنوان عامل اچ، اصلاح کننده pH، ضدعفونی کننده، بازدارنده زنگ، عامل پخش کننده، عامل کیلیت و گاهی اوقات به عنوان طعم دهنده در غذاها و نوشیدنی ها استفاده می شود. این اسید به دو نوع خوراکی و صنعتی تقسیم می شود.
نام دیگر اسید فسفریک، اسید اورتوفسفریک و فرمول شیمیایی آن (H3PO4)است. اسید فسفریک مایع بدون رنگ، شفاف و غلیظ یا به صورت کریستال است. این اسید بی بو است و طعم آن بسیار ترش است.
نقطه ذوب آن 42.35 ℃ است و هنگامی که تا 300 ℃ گرم شود به متا فسفریک اسید تبدیل می شود. چگالی نسبی آن 1.834 گرم بر سانتی متر مکعب است. به راحتی در آب و اتانول حل می شود و می تواند پوست انسان را تحریک کند.
اسید فسفریک صنعتی برای تولید انواع فسفات ها، مایعات تصفیه الکترولیت یا مایعات تصفیه شیمیایی، ملات نسوز با اسید فسفریک و مواد منسجم معدنی استفاده می شود. همچنین به عنوان کاتالیزور، عامل خشک کننده و پاک کننده و در صنعت پوشش به عنوان یک پوشش ضد زنگ برای فلزات استفاده می شود.
اسید فسفریک صنعتی یک حلال مایع و غیر قابل اشتعال با بوی شیرین است که به عنوان تتراکلراتیلن یا اسید فسفریک خالص شناخته می شود که به عنوان یک عامل تمیز کننده، افزودنی سوخت، کمک سنباده، نابود کننده و به عنوان یک حلال عمل می کند.
به عنوان یک تنظیم کننده اسیدیته و عامل تغذیه برای مخمر، برای طعم دهنده ها، غذاهای کنسرو شده اسیدی کردن انواع کولاها و مربا استفاده می شود تا از تولید مثل باکتری های مضر جلوگیری شود.
اسید فسفریک خوراکی به صورت مایع بی رنگ و شفاف یا به رنگ بسیار روشن موجود است و به طور کلی به عنوان یک افزودنی غذایی ایمن در بسیاری از کشورها با شماره E338 تأیید شده است.این اسید به طور طبیعی در بدن انسان و در غذاها وجود دارد. اما مقادیر زیادی از این اسید در نوشابه‌های کولا، به ویژه نوشیدنی های گازدار تیره یافت می‌شود.
اسید فسفریک خوراکی به صورت انبوه در دسترس است و هزینه آن برخلاف چاشنی‌های طبیعی گران قیمت که طعم های مشابهی می‌دهند از جمله اسید سیتریک برای ترشی، یا زنجبیل برای تندی بسیار کمتر است.
همچنین اسید فسفریک خوراکی در داروهای ضد تهوع که شامل سطوح بالای قند (فروکتوز و گلوکز) هستند، کاربرد دارد. افراد دیابتی نباید بدون مشورت پزشک از آن استفاده کنند. علاوه بر این، به عنوان یک کاتالیزور در سنتز آسپرین نیز استفاده می شود زیرا در مقایسه با اسید سولفوریک و اسید هیدروکلریک، تعداد بیشتری از یون های هیدروژن را با آلودگی کمتری فراهم می کند.
اسید فسفریک درجه خوراکی دارای خلوص 85% است و خلوص بالایی به نسبت اسید فسفریک صنعتی دارد. نوع صنعتی اسید فسفریک خلوص بین 75% تا 60% دارد. همچنین هزینه خرید و فروش آن نیز بیشتراز اسید فسفریک صنعتی است. کاربرد اسید فسفریک خوراکی در صنایع غذایی به عنوان عامل اسیدیته ، طعم دهنده و همچنین نگهدارنده است و در بخش صنعتی در صنایع تجاری به ویژه در تولید کود کاربرد دارد.
اسید فسفریک به دو روش فرآیند مرطوب و فرآیند گرمایی ساخته می شود. گرید صنعتی اسید فسفریک از طریق فرآیند مرطوب ساخته می شود که درجه خلوص پایین تری دارد و به صورت انبوه در تولید انواع کود شیمیایی و سایر صنایع تجاری مورد استفاده قرار می گیرد و درجه خوراکی اسید فسفریک از طریق فرآیند گرمایی تولید می شود که خلوص بسیار بالاتری دارد و کاربرد بسیار زیادی در صنایع غذایی، بهداشتی - دارویی دارد.
