سیلیس (SiO2) یک اکسید سیلیکون با نام شیمیایی Silicon Dioxide است. سیلیس فراوان ترین شکل سیلیکون است و به طور گسترده ای در طبیعت به عنوان کوارتز یافت می شود. این ماده به صورت شفاف تا خاکستری به شکل پودری کریستالی یا آمورف دیده می شود و یک ترکیب بی بو و بی مزه است. سیلیس همدان ( Silica ) یک محصول ایرانی با کیفیت و قیمت مقرون به صرفه است.
سیلیس در بسیاری از محصولات غذایی به عنوان یک عامل آنتی کیک استفاده می شود. دی اکسید سیلیکون به طور کلی به عنوان یک افزودنی غذایی بی خطر است. در صنعت داروسازی، سیلیس (همچنین به عنوان دی اکسید سیلیکون کلوئیدی شناخته می شود) کاربردهای زیادی در ساخت قرص دارد، از جمله به عنوان یک عامل ضد جوش، جاذب، تجزیه کننده، یا لغزنده برای اجازه دادن به پودر برای جریان آزادانه هنگام پردازش قرص ها استفاده می شود. به نظر می رسد این ترکیبات از نظر بیولوژیکی بی اثر هستند.
سیلیس یا سیلیکا از موارد استفاده روزمره گرفته تا موارد صنعتی سنگین کاربردهای زیادی دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد.
وقتی سیلیس به اندازه کافی گرم شود، حتی بدون هیچ عامل خارجی دیگری، به خودی خود به شیشه تبدیل می شود. این خاصیت تبدیل شدن به شیشه در ساخت انواع مختلف اشیاء شیشه ای مورد استفاده قرار می گیرد.
استفاده از سیلیس در غذا به طرق مختلف کمک می کند. کاربرد اصلی آن سلامتی استخوان ها و مفاصل است. مصرف منظم دی اکسید سیلیکون برای حفظ استحکام و تراکم استخوان ها مفید است، بنابراین خطر ابتلا به بیماری هایی مانند آرتریت و آرتروز را کاهش می دهد.
از آنجایی که سیلیس به شکل ماسه یافت می شود، استفاده از آن در صنعت سرامیک کاملاً مشهود است. سیلیس یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده لعاب سرامیکی است که تولید می شود. بدون سیلیس، سایر مواد نمی توانند به هم بچسبند زیرا خاصیت تبدیل شدن سیلیس به شیشه (در اثر حرارت) همان چیزی است که سایر مواد را در کنار هم نگه می دارد. با این حال، تنها سیلیس ذوب شده به خودی خود هیچ کاربرد واقعی ندارد.
در دنیای مخابرات، استفاده از سیلیس به صورت فیبرهای نوری تهیه شده با استفاده از شیشه بر پایه سیلیس انجام می شود. این فیبرها دارای رسانایی گرمایی بالایی هستند، بعلاوه، قبل از بی مصرف شدن می توانند آسیب های نوری زیادی را تحمل کنند. سیلیس نرخ تلفات انتقال را کاهش می دهد و راه های بیشتری برای استفاده و بهبود چنین فیبر نوری مبتنی بر سیلیس در حال ابداع است.
همه ما می دانیم که سیلیس به شکل ماسه یافت می شود. این شکل از عنصر در تولید سیمان بسیار مفید است و در ساخت زیرساخت ها استفاده می شود.
سیلیس در خالص ترین شکل خود در ساخت لوازم الکترونیکی به ویژه میکرو الکترونیک استفاده می شود. تراشه ها برای نظارت و تنظیم سطح فعالیت الکتریکی در قطعه الکترونیکی آماده و در الکترونیک تعبیه می شوند. چنین مقرراتی به این دلیل مهم است که مورد از آسیب محافظت شود.
سیلیس در آزمایشگاه های علمی نیز بسیار مفید است. این ترکیب دارای خواص اتصالی است و به جداسازی رشته های DNA در حضور عوامل charotropic کمک می کند. یک عامل charotropic، همچنین به عنوان یک عامل دناتوره کننده شناخته می‌شود، ماده‌ای است که به فرآیند اختلال در ساختار DNA کمک می‌کند، بنابراین آنها را قابل شناسایی و برای مطالعه در دسترس می‌سازد.
در بین اشکال مختلف سیلیس، ژل آن بیشترین کاربرد را برای محافظت در برابر رطوبت و نم دارد. ژل سیلیکا، ساخته شده از سیلیکات سدیم، با استفاده از روش تولید مصنوعی، یکی از نفوذپذیرترین موادی است که می تواند برای محافظت ایمن از تقریباً هر چیزی از مواد غذایی گرفته تا جواهرات و حتی آلات موسیقی و کاغذ استفاده شود. نه تنها از رطوبت موجود در هوا محافظت می کند، بلکه از کپک نیز محافظت می کند.
سیلیس وقتی به صورت خوراکی خورده شود غیر سمی است. طبق مطالعه ای که در سال 2008 انجام شد، نشان داد که هر چه سطح سیلیس در آب بیشتر باشد، خطر ابتلا به زوال عقل کاهش می یابد. با این حال، هنگامی که گرد و غبار سیلیس کریستالی ریز استنشاق می شود، به دلیل قرار گرفتن گرد و غبار در ریه ها، می تواند منجر به برونشیت، سرطان ریه یا سیلیکوز شود. استنشاق ذرات ریز سیلیس به مقدار کافی، خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید و لوپوس را افزایش می دهد.
