کربنات پتاسیم یک ترکیب شیمیایی با فرمول K2CO3 است. کربنات پتاسیم ماده ای سفید و کریستالی است که یک محلول آبی قوی قلیایی تشکیل می دهد. به صورت تجاری به صورت پودر سفید و دانه ای که معمولاً کربنات پتاس، کربنات دی پتاسیم یا خاکستر مروارید نامیده می شود در دسترس است. در اصل از خاکستر چوب یا از بقایای پس از سوزاندن گیاهان خاصی مانند کلپ در آنها به دست می آمد. کربنات پتاسیم به صورت طبیعی همراه با کربنات های مختلف پیدا می شود. یکی از کاربردهای صنعتی این ترکیب استفاده از آن جهت تولید کشمش است زیرا به تبخیر سریع آب انگور کمک می کند.
خاکستر مروارید به شکل پودری مرطوب و روان موجود است. همچنین بویی ندارد. کربنات پتاسیم، یک نمک معدنی است که در تولید پاک کننده و شیشه، برای شستن پشم و در تولید سایر ترکیبات پتاسیم استفاده می شود. علاوه بر این، این یک نمک دو پتاسیم خورنده کربنی است. این ترکیب در سال 1790 توسط ساموئل هاپکینز کشف شد. جرم مولی آن حدود 138 گرم بر مول است. علاوه بر این در ساختار آن یک آنیون کربنات مرکزی وجود دارد. علاوه بر این، در دمای زیر - 47 درجه سانتیگراد یک سنگ قیمتی است.
این ترکیب با کمک فرآیند Engel-Precht از اکسید منیزیم، کلرید پتاسیم و دی اکسید کربن تولید می شود. همچنین با الکترولیز کلرید پتاسیم و با درمان هیدروکسید پتاسیم با مقدار فراوان دی اکسید کربن می توان این ماده را سنتز کرد. فرمول تولید کربنات پتاسیم به صورت زیر است:
2 KOH + CO2 → K2CO3 + H2O
این ترکیب خواص رطوبت گیری قوی دارد. نقطه انحلال آن 891 درجه سانتی گراد است. این ماده در آب محلول و در متانول، اتانول یا تولوئن نامحلول است. pH آن 11.6 است و جزء ضروری پتاس است. رنگ محلول های فنل فتالئین را به صورتی تبدیل می کند.
از کربنات پتاسیم به عنوان کود استفاده می شود زیرا این ماده حاوی پتاسیم بالایی است. همچنین، از آن برای تغذیه موجودات استفاده می کنند. در کشورهای خاصی از آن به عنوان پودر شیرینی پزی استفاده می شود. قبل از ظهور بیکینگ پودر، از آن به عنوان ماده ورآورنده خمیر کننده استفاده می شد (نان زنجبیلی آلمانی هنوز با آن درست می شود).
کربنات پتاسیم از دیرباز برای نرم کردن آب سخت استفاده می شده است. امروزه از آن برای کاهش اسیدیته نوشیدنی ها و جلوگیری از تغییر رنگ گوشت استفاده می شود. علاوه بر این در کنترل کننده‌های pH مورد استفاده قرار می گیرد.
این ترکیب یک ماده کمکی کلیدی در تولید کاکائو آلکالیزه یا هلندی است که رنگ و طعم را غنی می کند، طعم تلخ آن را کاهش می دهد. همچنین محتوای چربی را کاهش می دهد و باعث می شود به خوبی در مایعات مخلوط کند. دلیل اصلی استفاده از آن این است که مقدار کمتری کاکائو در یک محصول استفاده شود و در واقع راهی برای صرفه‌جویی در دستور پخت کیک و کلوچه است.
یکی دیگر از کاربردهای کربنات پتاسیم تهیه تیزآب است که برای خشک کردن انگور و کشمش استفاده می شود. این ترکیب با سست شدن پوسته انگورتبخیر آب از انگورها را تسریع کرده فرآیند خشک شدن را سرعت می بخشد. گاهی اوقات با روغن سبزه ترکیب شده و برای خشک کردن انگور و تهیه کشمش و میوه های دیگر مانند سیب، آلو و غیره استفاده می شود.
